The Effect of Technostress on Technology Acceptance in Health Information System Users

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 1, 325 - 340, 27.03.2024

Nuray Dorukbaşı , Abdullah Karakaya

https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1321621

Öz

Users' technostress and technology acceptance levels are significant for the success of information systems, which are vital in providing health services. The study aimed to investigate the effect of demographic characteristics of health information system users working in tertiary hospitals on technostress and technology acceptance and the impact of technology-induced technostress experienced by users on technology acceptance. The research used technostress and technology acceptence scales, and data were collected using a face-to-face survey method. Frequency and percentage distributions, normality tests, reliability tests, and correlation tests were used to analyze the data. Hypotheses were tested using the t-test, ANOVA Test, and Structural Equation Model-Path Diagram.
As a result of the research, it was determined that users' technostress levels differ significantly according to the field they work in, and technology acceptance levels vary considerably according to their gender, age and profession. It was observed that users' technostress levels were at average levels, and technology acceptance levels were above average. In addition, it was determined that techno-complexity, one of the technostress sub-dimensions, negatively and significantly affected the usefulness and ease of use.
On the management side, it would be appropriate to evaluate users' technostress levels, use user-friendly applications, provide training on their information systems, and provide easy and always accessible technological support. Future researchers' studies by including tertiary care hospitals and public and private health institutions in different geographical regions may yield richer results.

Anahtar Kelimeler

Health Information Systems, Technostress, Technology Acceptance

Sağlık Bilişim Sistemi Kullanıcılarında Teknostresin Teknoloji Kabul Üzerine Etkisi

Öz

Sağlık hizmetleri sunumunda yaşamsal önemi olan bilişim sistemlerinin başarısı için kullanıcıların teknostres ve teknoloji kabul düzeyleri son derece önemlidir. Çalışmada, üçüncü basamak hastanelerde çalışan sağlık bilişim sistemi kullanıcılarının demografik özelliklerinin, teknostres ve teknoloji kabule etkisi ile kullanıcıların yaşamış oldukları teknoloji kaynaklı teknostresin, teknoloji kabul üzerine etkisinin araştırılması amaçlanmıştır. Araştırmada, teknostres ve teknoloji kabul ölçekleri kullanılmış, veriler yüz yüze anket yöntemi ile toplanmıştır. Verilerin analizinde, frekans ve yüzde dağılımları, normallik testi, güvenilirlik testi ve korelasyon testleri kullanılmıştır. Hipotezler ise, t-Testi, ANOVA Testi ve Yapısal Eşitlik Modeli-Yol Diyagramı ile test edilmiştir.
Araştırma sonucunda, kullanıcıların teknostres düzeylerinin çalıştıkları alana göre, teknoloji kabul düzeylerinin ise cinsiyet, yaş ve mesleklerine göre anlamlı farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Kullanıcıların teknostres düzeylerinin ortalama düzeyde, teknoloji kabul düzeylerinin ise ortalamanın üzerinde olduğu görülmüştür. Ayrıca teknostres alt boyutlarından tekno-karmaşıklığın algılanan kullanım yararı ve algılanan kullanım kolaylığını negatif ve anlamlı yönde etkilediği saptanmıştır.
Yönetim tarafında, kullanıcıların teknostres düzeylerinin değerlendirilmesi, kullanıcı dostu uygulamaların kullanılması, kullandıkları bilişim sistemleri ile ilgili eğitimlerin verilmesi, kolay ve her zaman ulaşabilecekleri teknolojik desteğin sağlanması uygun olacaktır. Gelecek araştırmacıların farklı coğrafi bölgelerde bulunan üçüncü basamak hastaneler ile kamu ve özel sağlık kuruluşlarının kapsama dahil edilerek çalışmalar yapmaları daha zengin sonuçlar verebilir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Bilişim Sistemleri, Teknostres, Teknoloji Kabul

Kaynakça

• 1. Tiryaki, Ö, Zengin, H. ve Çınar, N. (2018). "Pediatri Hemşirelerinin Sağlık Bakımında Bilgisayar Kullanımına Yönelik Tutumları: Sakarya Örneği". Journal Of Human Rhythm, 4 (3), 158-164.
• 2. Atilla, A. ve Seyhan, F. (2022). "Türkiye’de Sağlık Bilişimi Gelişiminin Akademik Açıdan İncelenmesi". Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 13 (34), 364-381. https://doi.org/10.21076/vizyoner.990392.
• 3. Özbalcı, A.A. (2020). Sağlık Çalışanlarının Tükenmişlik Düzeyi İle Bilişim Sistemindeki Değişimlere Karşı Gösterdikleri Direnç Arasındaki İlişki: Samsun İli Örneği. Doktara Tezi. Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Karaman.
• 4. Şengül, Y. (2019). "Türkiye’de Sağlık Bilişimi Altyapısının Kamusal Alandaki Gelişimi ve E-Sağlık Hizmetleri". Sağlık ve Sosyal Refah Araştırmaları Dergisi, 1 (2), 14-20.
• 5. Tarafdar, M, Cooper, C.L. and Stich, J.F. (2019). "The Technostress Trifecta‐Techno Eustress,Techno Distress And Design: Theoretical Directionsand an Agenda For Research". Information Systems Journal, 29 (1), 6-42. https://doi.org/10.1111/isj.12169
• 6. Wang, K, Shu, Q. and Tu, Q. (2008). "Technostress Under Different Organizational Environments: An Empirical İnvestigation". In Computers in Human Behavior, 24 (6), 3002-3013. https://doi.org/10.1016/j.chb.2008.05.007
• 7. Szatmary, R. and Szikora, P. (2023). "Factors İnfluencing Technostress". January 19-21 2023, IEEE 21st World Symposium on Applied Machine Intelligence and Informatics (299-306). Slovakia.
• 8. Doğrular, M.M. (2019). Teknostresin Verimlilik Üzerine Etkisi. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hastane İşletmeciliği Anabilim Dalı, İstanbul.
• 9. Tarafdar, M, Tu Q, Ragu-Nathan B.S. and Ragu-Nathan T.S. (2007). "The Impact Of Technostress On Role Stress And Productivity". Journal of Management Information Systems, 24 (1), 301-328. https://doi.org/10.2753/MIS0742-1222240109
• 10. Tarafdar, M, Ragu-Nathan, T.S, Ragu-Nathan, B.S and Tu, Q. (2011). "Crossing To The Dark Side: Examining Creators, Outcomes, And Inhibitors Of Technostress". Communications of the ACM, 54 (9), 113-120.
• 11. Ismail, A.A, Abdelhamid, E.H, Khalil, G.M. and Abdelsalam, N.M. (2023). "Technostress: The Other Face Of Technology". Journal of Pharmaceutical Negative Results”. 2 (14), 911-915. https://doi.org/10.47750/pnr.2023.14.02.113
• 12. Güneş, D. (2021). "Teknostres ve Teknostresin Sağlık Çalışanlarına Yansıması". In: Ş. GÜZEL ve H. A. DÖMBEKCİ (Ed). Sağlık Yönetiminde Güncel Konu ve Sorunlar (225-238). Ankara: Berikan Yayınevi.
• 13. Tarabah, N.E.H. (2021). The İmpact Of Technostress And Covid-19 Stress on Employee Burnout Among Employees in Turkey Under The Mediating Role of Resilience. Yükseklisans Tezi. İstanbul Aydın Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı, İstanbul
• 14. Wang, H, Ding, H. and Kong, X. (2023). "Understanding Technostress And Employee Well-Being İn Digital Work: The Roles Of Work Exhaustion And Workplace Knowledge Diversity". International Journal Of Manpower, 44 (2), 334-353. https://doi.org/10.1108/IJM-08-2021-0480
• 15. Califf, C.B, Sarker, S, and Sarker, S. (2020). "The Brıght And Dark Sıdes Of Technostress: A Mıxed-Methods Study Involvıng Healthcare". MIS Quarterly: Management Information Systems, 44 (2), 809-856.
• 16. Sharma, S. and Gupta, B. (2022). "Investigating The Role of Technostress, Cognitive Appraisal and Coping Strategies on Students' Learning Performance in Higher Education: A Multidimensional Transactional Theory Of Stress Approach". Information Technology & People, 36 (2), 626-660.
• 17. Çetin, D. ve Bülbül, T. (2017). "Okul Yöneticilerinin Teknostres Algıları İle Bireysel Yenilikçilik Özellikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi". Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (3), 1241-1264. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2017.17.31178-338821
• 18. Pirkkalainen, H, Salo, M, Tarafdar, M. and Makkonen, M. (2019). "Deliberate or Instinctive? Proactive And Reactive Coping For Technostress". Journal of Management Information Systems, 36 (4), 1179-1212.https://doi.org/10.1080/07421222.2019.1661092
• 19. Bozkurt, İ. (2020). "Teknoloji Kabul Modeli Çerçevesinde Sağlık Profesyonellerinin Yeni Tedavi Yöntemlerini Kullanma Eğilimlerinin İncelenmesi (Özel Hastane Örneği)". Gevher Nesibe Tıp ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 5 (7), 88-100. https://doi.org/10.46648/gnj.98
• 20. Özsungur, F. (2018). Yaşlıların Teknoloji Kabul ve Kullanım Davranışlarının Başarılı Yaşlanma Üzerindeki Etkilerinin Analizi: Adana İli Örneği. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Aile ve Tüketici Bilimleri Ana Bilim Dalı, Ankara.
• 21. Davis, F.D. and Venkatesh, V. (1995). "Measuring User Acceptance of Emerging Information Technologies: An Assessment of Possible Method Biases". 03-06 January 1995, Proceedings of the 28th Annual Hawaii International Conference on System Sciences (729-736). Hawaii.
• 22. Davıs, F.D, Bagozzı, R.P. and Warshaw, P.R. (1989). "Primed İn U.S.A. User Acceptance of Computer Technology: A Comparıson Of Two Theoretıcal Models". Management Science, 8 (35), 982-1003. https://doi.org/10.1287/mnsc.35.8.982
• 23. Yalçın, G. ve Öztürk, Z. (2018). "Hastanelerde Kurumsal Kaynak Planlaması Sistemlerinin Kabulü ve Kullanımının Genişletilmiş Teknoloji Kabul Modeline Göre Değerlendirilmesi: Ankara İli Örneği". AJIT-e: Bilişim Teknolojileri Online Dergisi, 9 (34), 53-71. https://doi.org/10.5824/1309-1581.2018.4.004.x
• 24. Golz, C, Peter, K.A, Hahn, S. and Zwakhalen, S.M.G. (2021). "Technostress Among Health Professionals–A Multilevel Model And Group Comparisons Between Settings And Professions". Informatıcs For Health And Socıal Care, 46 (2), 137-149. https://doi.org/10.1080/17538157.2021.1872579
• 25. Califf, C.B. (2022). "Stressing Affordances: Towards An Appraisal Theory of Technostress Through A Case Study Of Hospital Nurses’ Use Of Electronic Medical Record Systems". Information and Organization, 32 (4), 100431. https://doi.org/10.1016/j.infoandorg.2022.100431
• 26. Yıldırım, B.A. (2021).Teknostresin Çalışanların Karar Verme Eğilimlerine Olan Etkisinde İş Güvencesizliği ve Duygusal Zekanın Düzenleyici Rolü: Havacılık Sektöründe Bir Araştırma. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Yönetim Ve Organizasyon Bilim Dalı, İstanbul.
• 27. Esen, M. (2011). Bireysel Ve Kurumsal Hazıroluşun Teknoloji Kabulüne Etkisi: Elektronik İnsan Kaynakları Yönetimi (E-İKY) Alanında Ampirik Bir Araştırma. Doktora Tezi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı Yönetim ve Organizasyon Ana Bilim Dalı, Kocaeli.
• 28. Walczuch, R., Lemmink, J. and Streukens, S. (2007). "The effect of Service Employees’ Technology Readiness On Technology Acceptance". Information & Management, 44 (2), 206-215. https://doi.org/10.1016/j.im.2006.12.005
• 29. Büyüköztürk, Ş. (2020). "Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı". Ankara: Pegem Akademi.
• 30. Kopuz, K. ve Aydın, G. (2020). "Sağlık Çalışanlarında Teknostres: Bir Özel Hastane Örneği". Ekonomi İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 2 (3), 249-264. https://doi.org/10.38009/ekimad.780928
• 31. Çoban, İ. (2019). Teknolojik Değişimin Hastane Çalışanları Üzerine Etkileri: Bir Devlet Hastanesi Örneği. Yükseklisans Tezi. Kırklareli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, Kırklareli.
• 32. Kot, P. (2022). "Role of Technostress in Job Satisfaction and Work Engagement in People Working With Information and Communication Technologies". Pakistan Journal Of Psychological Research, 37 (3), 331-349. https://pjpr.scione.com/cms/abstract.php?id=356
• 33. Handayani, P.W, Hidayanto, A, Pinem, A, Sandhyaduhita, P. and Budi, I. (2018). "Hospital information system user acceptance factors: User group perspectives". Informatics for Health and Social Care, 43 (1), 84-107. https://doi.org/10.1080/17538157.2016.1269109
• 34. Akca, Y. ve Ozer, G. (2012). "Teknoloji Kabul Modeli’nin Kurumsal Kaynak Planlaması Uygulamalarında Kullanılması". Business and Economics Research Journal, 3 (2), 79-96. 35. Agrawal, S, Mehta, V. and Kumar, N.R. (2022). "A Study To Understand The Factors Influencing Telemedicine Utilisation After Covıd-19, Using The Technology Acceptance Model in Gandhinagar". International Journal of Business Analytics and Intelligence, 10 (2), 1-9.
• 36. Karagöz, Y. (2016). "SPSS ve AMOS 23 Uygulamalı İstatistiksel Analizler". Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• 37. Sırakaya, M. (2019). "İlkokul Ve Ortaokul Öğretmenlerinin Teknoloji Kabul Durumları". İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20 (2), 578-590. https://doi.org/10.17679/inuefd.495886
• 38. Aktürk, A.O. ve Delen, A. (2020). "Öğretmenlerin Teknoloji Kabul Düzeyleri İle Öz-Yeterlik İnançları Arasındaki İlişki". Bilim, Eğitim, Sanat Ve Teknoloji Dergisi, 4 (2), 67-80.
• 39. Tat, H. C. (2018). Sağlık Sektöründe Hastane Bilgi Sistemi Kullanımının Teknoloji Kabul Modeli İle İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi İşletme Ana Bilim Dalı, Antalya.
• 40. Alshurafat, H, Al-Mawali, H. and Al-Shbail, M.O. (2023). "The İnfluence of Technostress on The İntention to Use Blockchain Technology: The Perspectives Of Jordanian Auditors". Development and Learning in Organizations: An International Journal, 37 (3), 24-27. https://doi.org/10.1108/DLO-06-2022-0103