FARKLI KRONİK HASTALIĞI OLAN BİREYLERDE ÖZ YÖNETİMİNİN MUTLULUK DÜZEYİ İLE İLİŞKİSİ

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 1, 266 - 275, 23.03.2025

Cihan Genç , Ramazan Kıraç , Elem Eroğlu

Öz

Farklı kronik hastalığı olan bireylerin öz yönetiminin mutluluk düzeyi ile ilişkisi incelenmiştir. Ayrıca araştırmanın demografik verileri ile öz yönetim ve mutluluk düzeyi ortalamaları arasındaki fark irdelenmiştir.
Bu araştırma, Kahramanmaraş ilinde kronik hastalık tanısı alan 499 kişi üzerinde yapılmıştır. Veriler kolayda örneklem yöntemi ile toplanmış ve IMB SPSS Paket programında analiz edilmiştir. Araştırmada 6 madden oluşan “Kronik Hastalık Yönetim Ölçeği” ve 6 maddeden oluşan “Mutluluk Ölçeği” kullanılmıştır. Ölçeklerin Cronbach Alpha değerleri sırasıyla 0.86 ve 0.84’tür. Ölçeklerin geçerlilik güvenilirlikleri test edildikten sonra bağımsız örneklem t testi, bağımsız gruplarda tek yönlü varyans testi, korelasyon testi ve regresyon testi yapılmıştır.
Araştırma sonucunda kronik hastalık öz yönetimi için medeni durum, yaş, yaşanılan yer, gelir durumu değişkenlerinde değişkenler arasında farklılıklar tespit edilmiştir. Mutluluk ölçeği için yaş, yaşanılan yer, gelir durumu değişkenlerinde farklılıklara rastlanmıştır. Ayrıca yapılan korelasyon analizi sonucunda kronik hastalığa sahip kişilerin öz yeterlilikleri ile mutlulukları arasında pozitif ve orta düzeyde bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Yapılan regresyon analizi sonucunda kronik hastalık öz yönetimi mutluluk düzeyinin %18,5’ini açıkladığı ve kronik hastalığa sahip bireylerin öz yeterliliklerindeki bir birimlik artışın mutluluk düzeylerinde 0,147 birimlik artışa neden olacağı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kronik hastalık, hastalık yönetimi, öz yeterlilik, mutluluk

Etik Beyan

Çalışmanın etik kurul izni Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Etik Kurulundan alınmıştır. (Tarih: 12/01/2024, Sayı: E-72321963-050.04-279394)

THE RELATIONSHIP OF SELF-MANAGEMENT WITH THE LEVEL OF HAPPINESS IN INDIVIDUALS WITH DIFFERENT CHRONIC DISEASES

Öz

The relationship between self-management and happiness level of individuals with different chronic diseases was examined. In addition, the difference between the demographic data of the study and the averages of self-management and happiness level was analysed.
This study was conducted on 499 individuals diagnosed with chronic diseases in Kahramanmaraş province. The data were collected by convenience sampling method and analysed in IMB SPSS Package programme. "Chronic Disease Management Scale" consisting of 6 items and "Happiness Scale" consisting of 6 items were used in the study. Cronbach Alpha values of the scales are 0.86 and 0.84, respectively. After the validity and reliability of the scales were tested, independent sample t test, one-way variance test in independent groups, correlation test and regression test were performed.
As a result of the research, differences were found between variables in marital status, age, place of residence, income status variables for chronic disease self-management. For the happiness scale, differences were found in the variables of age, place of residence and income status. In addition, as a result of the correlation analysis, it was concluded that there is a positive and moderate relationship between self-efficacy and happiness of people with chronic illness. As a result of the regression analysis, it was concluded that chronic disease self-management explained 18.5% of the happiness level and that a one-unit increase in the self-efficacy of individuals with chronic disease would cause a 0.147-unit increase in their happiness level.

Anahtar Kelimeler

Chronic disease, Disease management, Self-efficacy, Happiness

Kaynakça

• 1. Acar, AE., Kronik hastalıkların, hastaların aile işlevleri ve yaşam doyumları üzerine etkisi. [Yüksek Lisans Tezi]. İzmir. Dokuz Eylül Üniversitesi 2011.
• 2. Bakanlığı, S, Sağlık istatistikleri yıllığı 2023.
• 3. World Health Organization (Who). The Top 10 Causes Of Death. 2020 [erişim tarihi: 06.02.2023]. erişim adresi: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/the-top-10-causes-of-death
• 4. Sütçü., S. Kronik hastalıklarda sosyal hizmet. Doğu Karadeniz Sağlık Bilimleri Dergisi. 2023. (2):1.
• 5. Akdemir N, Birol L. İç hastalıkları ve hemşirelik bakımı. Vehbi Koç Vakfı Sanerc Yayın İstanbul. 2003
• 6. Dilmaç, E. Sağlıklı yaşlanma ve kronik hastalıklar projesi. 2013, Doı:10.13140/Rg.2.2.12545.25444.
• 7. Aba, N, Tel, H. Diabetes mellituslu hastalarda depresyon ve öz bakım gücü. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi. 2012. 1:18-23
• 8. Taş, M.A., Tortumlu M. Esnek çalışma ortamındaki çalışanlarda öz kontrol ve öz yönetim, içsel motivasyon ve mutluluk ilişkisine dair bir araştırma. Süleyman Demirel University Visionary Journal. 2021. 12, No: 31, 940-954.
• 9. Şahin F., Şahin Altun Ö. Şizofreni hastalığında mutluluk kavramı. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2022. 14(3):291-298 Doı: 10.18863/Pgy.1004519.
• 10. Easterlin, R.A. Explaining happiness. proceedings of the national academy of sciences, 2003. 100(19), 11176-11183.
• 11. Demir, E, Çimen, A, & Erbaş, O. Kalıtımın; mutluluk, zevk alma ve bağımlılık üzerine etkisi. Fng & Demiroğlu Bilim Tıp Dergisi, 2019. 5(1), 44-47.
• 12. Akbuga E, Bilen E. Obezite ve Mutluluk, Düzce University Journal Of Sports Science / Düzce Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi. 2023 Volume: 3- 2: 179-184 E-Issn: / Id:1366017.
• 13. Lyubomirsky, S., King, L., & Diener, E. The Benefits Of Frequent Positive Affect: Does Happiness Lead To Success? Psychol Bull. 2005. 131(6), 803-55.
• 14. Weinert C., Cudney S., Spring A. Evolution of a conceptual model for adaptation to chronic illness. J Nurs Scholarsh. 2008. 40:364-372.
• 15. Helliwell J.F., Wang S. The state of world happiness, the Earth ınstitute. New York, Columbia University. 2012.
• 16. Hochlehnert A, Niehoff D, Herzog W., Löwe B. Elevated costs of treatment in medical inpatients with psychiatric comorbidity are not reflected in the German DRG-system. Psychother Psychosom Med Psychol. 2007. 57 :70-75.
• 17. Çiftçi H. Kronik hastalıklı bireylerin hastalıklarına ilişkin değerlendirmelerinin iyi oluşluk durumuna etkisi. [Yüksek Lisans Tezi]. Bursa. Uludağ Üniversitesi. 2023.
• 18. Aytap, F., Özer Z. Kronik Hastalığı Olan Bireylerde Depresyon Riski İle Hastalık Öz Yönetimi Arasındaki İlişki Ve Etkileyen Faktörler. Tjfmpc, 2021;15(2): 212-222. Doı: 10.21763/Tjfmpc.788814
• 19. Buck, H.G, Dickson, V.V., Fida, R, Riegel B, D’agostino F, Alvaro, R., Vellone, E. Predictors of hospitalization and quality of life in heart failure: A model of comorbidity, self-efficacy and self-care. International Journal Of Nursing Studies. 2015. 52(11):1714-1722.
• 20. Altunışık R., Çoşkun, R., Bayraktaroğlu, S., Ve Yıldırım, E. (2010), Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri, Sakarya Yayıncılık, Sakarya.
• 21. 21. İncirkuş K., Özkan Nahçivan N., Validity and reliability study of the turkish version of the self-efficacy for managing chronic disease 6-İtem Scale. Turk J Med Sci. 2020. 1254-1261 Doi:10.3906/Sag-1910-13
• 22. Demirci, İ. & Ekşi. H. Keep calm and be happy: a mixed method study from character strengths to well-being. Educational Sciences: Theory & Practice. 2018. 18(29) 303–354. Http://Dx.Doi.Org/10.12738/Estp.2018.2.0799.
• 23. Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. Using Multivariate Statistics (6th Ed.), Boston: Allyn And Bacon 2013.
• 24. Akgül A. ve Çevik O. İstatistiksel Analiz Teknikleri: SPSS’te İşletme Uygulamaları. 2003. Emek Ofset, Ankara.
• 25. Alemdar H, Pakyüz S.Ç. Hemodiyaliz hastalarında öz bakım gücünün yaşam kalitesine etkisinin değerlendirilmesi. Nefroloji Hemşireliği Dergisi. 2015. 19-30.
• 26. Küçük, S., Karşıgil, P., Uludasdemir, D., & Güven, İ. Tip 2 Diyabetes Mellitus Tanılı Bireylerde Egzersiz Alışkanlıkları ve Diyabet Öz Yeterliliği. Sağlık Akademisyenleri Dergisi. 2022 9(2), 129–138.
• 27. Bektaş, Y., Bahar, N. T., Akkaya, D., & Özgün-Başıbüyük, G. (2019). 21.Yüzyılda Toplum Yaşlanması, (Yayın Aşamasında)
• 28. Muz, G., & Eğlence, R. Hemodiyaliz uygulanan hastalarda öz bakım gücü ve öz yeterliliğin değerlendirilmesi. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 2013. 2(1), 15–21.Shifren K, Park DÇ, Bennett Jm, Morrell Rw. Do. Cognitive processes predict mental health in individuals with rheumatoid arthritis? J Behav Med. 1999. 22(6):529-47.
• 29. Tucker, S., Brust, S. Ve Richardson, B. Validity Of The Depression Coping Self-Efficacy Scale. Archives Of Psychiatric Nursing, 2002. 16(3), 125-135.
• 30. Albal., E., Depresyonla Başa Çıkmada Öz Yeterlik ile Algılanan Sosyal Destek Arasındaki İlişki. 2009
• 31. Fidan, M., Öz liderlik ve mutluluk arasındaki ilişkinin öğretmen algılarına göre incelenmesi. İzü Eğitim Dergisi. 2020. 2(4) 222-235. DOİ: 10.46423/İzujed.761595.
• 32. Türk, R., Akkuş, Y., Sönmez, T. Relationship between self-care ability and happiness in elderly individuals. Cukurova Medical Journal. 2019. 366-374 Doı: 10.17826/Cumj.560455