Assessment and Control of Risks and Hazard in Marble Factory

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 1, 370 - 399, 23.03.2025

Demet Demir Şahin , Hasan Eker

Öz

Marble factories in Turkey face various important risks in terms of occupational health and safety. Occupational accidents are among the most important hazards for workers in these factories. Especially in the processes of transporting, cutting and processing marble blocks, accidents such as falling, slipping and crushing can occur frequently. In addition, the use of heavy machinery also poses a potential risk. However, the use of chemicals is also an important risk area in marble factories. During the storage, mixing and disposal of various chemicals used in marble processing processes, they may pose a risk to the health of workers as well as environmental impacts. Failure to manage these chemicals properly can cause health problems such as respiratory problems and skin irritations. In addition, ergonomic risks are another factor to be considered. Tasks such as heavy lifting, repetitive movements and prolonged postures can affect the musculoskeletal health of workers. In order to reduce the effects of these hazards, marble factories in Turkey are making continuous improvements in occupational health and safety measures. Measures such as worker training, use of personal protective equipment, and implementation of occupational health and safety policies can help minimize occupational accidents and health problems. Providing safe working environments is critical for both worker health and factory productivity As a result of the study, a total of 149 risks were identified: 0 of these were categorised as acceptable, 22 as probable, 52 as significant, 53 as high and 22 as very high risks. Urgent measures should be taken for high-risk issues, short-term action plans should be established for high risks, and other risks should be carefully monitored. Regulatory preventive actions should be taken to bring all risks to an acceptable level.

Anahtar Kelimeler

Hazard, Risk, Mine, Marble Factory, Risk Assessment, Fine Kinney

Mermer Fabrikasındaki Tehlike, Risklerin Değerlendirilmesi ve Kontrolü

Öz

Türkiye'deki mermer fabrikaları, iş sağlığı ve güvenliği açısından çeşitli önemli risklerle karşı karşıyadır. Bu fabrikalarda çalışanlar için en önemli tehlikeler arasında iş kazaları gelmektedir. Özellikle mermer bloklarının taşınması, kesilmesi ve işlenmesi süreçlerinde düşme, kayma, ezilme gibi kazalar sıkça yaşanabilir. Ayrıca, ağır makinelerin kullanımı da potansiyel risk oluşturur. Bununla birlikte, kimyasal maddelerin kullanımı da mermer fabrikalarında önemli bir risk alanıdır. Mermer işleme süreçlerinde kullanılan çeşitli kimyasalların depolanması, karıştırılması ve atılması sırasında çevresel etkiler yanında çalışanların sağlığı üzerinde de risk oluşturabilir. Bu kimyasalların doğru şekilde yönetilmemesi solunum problemleri, deri irritasyonları sağlık sorunlarına neden olabilir. Ayrıca, ergonomik riskler de dikkate alınması gereken bir başka faktördür. Ağır kaldırma, tekrarlayan hareketler ve uzun süreli duruşlar gibi işler çalışanların kas-iskelet sistemi sağlığını etkileyebilir. Bu tehlikelerin etkilerini azaltmak için Türkiye'deki mermer fabrikaları iş sağlığı ve güvenliği önlemleri konusunda sürekli iyileştirmeler yapmaktadır. İşçi eğitimleri, kişisel koruyucu ekipmanların kullanımı, işçi sağlığı ve güvenliği politikalarının uygulanması gibi önlemler iş kazalarının ve sağlık sorunlarının minimize edilmesine yardımcı olabilir. Güvenli çalışma ortamlarının sağlanması, hem işçi sağlığı hem de fabrika verimliliği açısından kritik öneme sahiptir. Bu çalışma kapsamında Türkiye’de yer alan bir mermer fabrikasındaki tehlike ve riskler fine kinney risk değerlendirme yöntemi kullanılarak tanımlanmış ve risk değerlendirilmesi gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın sonucunda toplamda 149 risk tanımlandı: bunların 0'ı kabul edilebilir, 22'si olası, 52'si önemli, 53'ü yüksek ve 22'si çok yüksek risk olarak sınıflandırıldı. Yüksek risk taşıyan konular için acil tedbirler alınmalı, yüksek riskler için kısa vadeli eylem planları oluşturulmalı ve diğer riskler dikkatle izlenmelidir. Tüm riskler kabul edilebilir seviyeye getirilmek üzere düzenleyici önleyici faaliyetler yapılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Tehlike, Risk, Mermer Fabrikası, Risk Değerlendirme, Fine Kinney

Kaynakça

• 1. Yüzer. (2013). Dünden Bugüne Doğaltaş Kavramı, YEM Yayını.
• 2. Şengüler, M. (2019). Türkiye’nin Mermer Sektörünün ve Rekabet Gücünün İncelenmesi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Dış Ticaret Enstitüsü Uluslararası Ticaret Anabilim Dalı Uluslararası Ticaret Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• 3. DPT, (2001). Madencilik Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Endüstriyel Hammaddeler Alt Komisyonu, Toprak Sanayi Hammaddeleri 1. Çalışma Grubu Raporu, Ankara.
• 4. Adıgüzel, M. ve Şengüler, M. (2019). Türkiye Mermer Sektörünün ve Rekabet Gücünün İncelenmesi, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi 54 (3), 15301546.
• 5. Altındağ R. (2018). Doğal Taş Ocaklarında Artık Oluşumunun Önlenmesi ve Artıkların Değerlendirilmesi, Mermer ve Çevre Çalıştayı.
• 6. Şahin Demir D., Eker, H., Kumaş, C. (2022). Maden Atıklarının Tarımda Kullanımının Araştırılması, Journal of Current Research on Engineering, Science and Technology, 8 (2), 71-84.
• 7. Ilgaz, S.M. (2019). Mermer ve Taşocağı İşletmelerinde Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Algılarının Belirlenmesi. Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kütahya, Yüksek Lisans Tezi.
• 8. Bacak, B. (2002).İş Kazalarını Etkileyen Faktörler ve Bunları Önlemenin Yolları, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, Doktora Tezi.
• 9. Bajpayee, T.S., Rehak T.R., Wowrey, G.L. (2003).Ingram Blasting in Juries in Surface Mining with Emphasis on Flyrock and Blast area Security. Journal of Safety Research. S, 35: (47 – 57).
• 10. Karra, V. (2005). Proceeding of the Traffic Records Forum, 36 (5), 413 – 421, Buffalo, NY, USA.
• 11. Dolmaz, O. (2018). Mermer Kesme ve Cilalama Tesisinde İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri ve Örnek Bir Uygulama, İnönü Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Malatya, Yüksek Lisans Tezi.
• 12. Eleren, A. ve Ersoy, M. (2011). Mermer Ocaklarında Elmas Tel ve Kollu Kesiciyle Kesme Teknolojilerinin İş Güvenliği Bakımından Karşılaştırılmasında Hata Türü Etki ve Analiz Yönteminin Uygulanması, TUBAV Bilim Dergisi, 4 (1), 9 – 19.
• 13. Yavuz, N. (2018). Eti Maden Kırka Bor İşletmeleri, Boraks Penta Fabrika Birimlerinin Risk Analizinin Mukayeseli Olarak Yapılması. Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kütahya, Yüksek Lisans Tezi. 1 4. Tantoğlu Gürler, S. (2016). Mermer İşletme Sektörünün İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Değerlendirilmesi ve 3T Risk Değerlendirme Yöntemi ile Bir Uygulama Çalışması Yapılması, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Yüksek Lisans Tezi.
• 15. Sırakaya, L. ve Kasap, Y. (2019). Bir Mermer İşletmesinde Hata Türü ve Etkileri Analizi Uygulaması, M C B Ü Soma Meslek Yüksekokulu Teknik Bilimler Dergisi, Sayı:28 Cilt: I 34.
• 16. Gümüş, (2005). Diyarbakır Bölgesinde Mermer Ocağı İşletmeciliğinde İş Güvenliği ve İş Kazalarının Doğurduğu Sonuçlar, Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
• 17. Gümüş, A. ve Akkoyun, Ö. (2006). Diyarbakır Bölgesi Mermer Ocak İşletmeciliğinde Sık Karşılaşılan İş Kazaları Üzerine Bir İnceleme, MERSEM'2006 Türkiye V. Mermer ve Doğaltaş Sempozyumu, Afyonkarahisar, 103-107.
• 18. Ağca, E. (2010). Mermer Fabrikalarında İş Güvenliği Risk Analizi, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• 19. Özçelik, A. (2013). İş Sağlığı ve Güvenliğinde Fine-Kinney Yöntemiyle Risk Yönetimi Mermer İşletmesi Örneği, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• 20. Sarıkaya, H. (2014). Özçelik Mermer Fabrikasında İş Güvenliği ve Risk Analizi, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• 21. Ersoy, M, Eleren, A, Kayacan, S (2017). An Application of Failure Mode and Effect Analysis on Improving Occupational Health and Safety Process of Marble Factories. Int J, Natural Disaster Health Secur. 4 (1), 22-29. doi: http://dx.doi.org/10.19070/2572-7540-170005.
• 22. Soykan, O. (2018).Endüstriyel Balıkçı Gemilerinde L Tipi Matris Yöntemi ile Risk Değerlendirmesi ve Kullanılabilirliği, Ege Journal Of Fisheries And Aquatic Sciences, 35 (2), 207-217.
• 23. Bayraktar, H. Sahtiyancı, E. ve Kuru, A.(2019). Determining the Possible Effects of Earthquake-Related Nonstructural Risks in Schools Using Risk Assessment Matrix Method. Journal of Disaster and, Risk, 2 (2), 128-152.
• 24. Karaman, T. ve Topaksu A. K. (2020). Environmental Measurements and Risk Assessment with L-Type Matrix Method in Terms of Occupational Safety in Textile Business, Ç.Ü Journal of Science and Engineering Sciences, 39 (2).
• 25. Korkmaz, G. (2020).L Type (5x5 Matrix) Risk Analysis Method and Risk Assessment in Construction Machinery with Fine Kinney Method, Çankaya University, Department of Occupational Health and Safety, Unpublished Master Thesis, Ankara.
• 26. Keskin, M. Ö., Doğan O., Ersoy S. (2020). Metalik Bir Yeraltı Maden İşletmesi, Cevher Çıkarma, Üretim ve Nakliyat Aşamalarında Risk Değerlendirmesi. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 9 (2), 84-98.
• 27. Özgür, M. (2013). Metal Sektöründe Risk Analizi Uygulaması, ÇSGB, İş Müfettişliği Yardımcılığı Etüdü, İzmir.
• 28. Kinney, G. F., ve Wiruth, A. D. (1976). Practical Risk Analysis For Safety Management (No. NWCTP-5865). Naval Weapons Center China Lake CA.
• 29. Dolmaz, O. (2018). Mermer Kesme ve Cilalama Tesisinde İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri ve Örnek Bir Uygulama, T.C. İnönü Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi Maden Mühendisliği Anabilim Dalı, Malatya.
• 30. Altın, M., ve Taşdemir, Ş. (2016). İş Sağlığı ve Güvenliği (syf: 153-153). Eğitim Yayınevi, Ankara.
• 31. Yazıcı, M. (2016). İş Sağlığı ve Güvenliğinde Risk Yönetimi, Beta Yayınları, İstanbul, 373 syf.
• 32. Ersoy, M. (2015). A Proposal on Occupational Accident Risk Analysis: A Case Study of a Marble Factory. Human and Ecological Risk Assessment: An International Journal. 21, 2099–2125.
• 33. Kürkçü, E.A., Cakar, İ, Zeyrek, S. (2014). İşyerlerinde Aydınlatma, İş Sağlığı ve Güvenliği Merkez Müdürlüğü İSGÜM, Ankara.
• 34. Arıtan, E., Şensögüt, C., Tümer, M. (2017). Doğaltaş İşleme Tesisinde Termal Konfor Analizi. MCBÜ Soma Meslek Yüksekokulu Teknik Bilimler Dergisi. 23, 1-10. 35. Çınar, İ., Şensögüt, C. (2017). Mermer Fabrikalarında Toz Koşullarının Değerlendirilmesi. MCBÜ Soma Meslek Yüksekokulu Teknik Bilimler Dergisi. 23, 40-48. 36. Kumarı, S., Bafna, G., Sıngh, Y. (2015). The Effect of Noise Pollution On Hearing in Marble Factory Workers of Ajmer.İnternational Journal of Clinical and Biomedical Research. 1, 34-38. 37. Sezgi, C., Akabay, Ö., Önder, H., Şen, H., Abakay, A., Kaya, H., Ayhan ,M., Abdullah, T. (2012). Mermer Fabrikası İşçilerinde Solunum Fonksiyonları ve Radyolojik Bulgular. Journal of Clinical and Experimental Investigations. 3, 250-254. 38. El-Gammal, M.I., Ibrahim M. S., El-Sayed A.B., Samar A.A, El-Galad N.M. (2011). Health Risk Assessment of Marble Dust at Marble Workshops. Nature and Science. 9, 144-154.