Dünyada Ötanazi Uygulamaları: Acının Sonu mu, Etik Bir Düğüm mü?

Ali İhsan Dilber; Umut Tecir; Ahmet Turla; Berna Aydın

Derleme

Euthanasia Practices Worldwide: An End to Suffering or an Ethical Dilemma?

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 1, 408 - 419, 23.03.2025

Ali İhsan Dilber , Umut Tecir , Ahmet Turla , Berna Aydın

Öz

Euthanasia is a complex practice that involves ending the unbearable physical or psychological suffering of patients with no hope of recovery, impacting the right to life and ethical values. Its definition and legal regulations vary across countries, creating a broad area of debate. This review aims to examine euthanasia and physician-assisted suicide practices globally, including their historical development, legal frameworks, and ethical perspectives.
Countries such as the Netherlands, Belgium, Luxembourg, and Canada have legalized euthanasia under specific criteria and introduced detailed regulations regarding its implementation. Similarly, nations like Spain and New Zealand have recently legislated euthanasia and established procedural guidelines. In contrast, euthanasia is explicitly prohibited in Turkey and subject to criminal sanctions under the legal framework. Although the Patient Rights Regulation recognizes the right to refuse treatment, it does not provide any legal flexibility concerning the termination of life.
The issue of euthanasia is a sensitive topic that necessitates balancing individual freedoms, ethical responsibilities, and legal frameworks. The diverse practices worldwide reflect efforts to achieve this balance and vary according to the social, cultural, and legal values of each country. For countries like Turkey, these examples can serve as valuable guides for deepening discussions and shaping future directions. They also indicate that the topic will continue to be debated more extensively from legal, ethical, and societal perspectives within the country.

Anahtar Kelimeler

Euthanasia, Physician-Assisted Suicide, Right to Life, Legislation

Kaynakça

1. Tacir H. Hastanın Kendi Geleceğini Belirleme Hakkı. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık; 2011.
2. Özkara E. Ötanazide Temel Kavramlar ve Güncel Tartışmalar. Ankara: Seçkin Yayıncılık; 2001.
3. Emanuel EJ, Onwuteaka-Philipsen BD, Urwin JW, Cohen J. "Attitudes and Practices of Euthanasia and Physician-Assisted Suicide in the United States, Canada, and Europe". Jama. 2016;316 (1):79-90. https://doi.org/10.1001/jama.2016.8499
4. Dünya Tabipler Birliği Genel Kurulu 23-26 Ekim 2019’da Tiflis’te gerçekleştirildi [Erişim tarihi: 28.05.2024]. Erişim adresi: https://www.ttb.org.tr/haber_goster.php?Guid=e55526ec-fbb6-11e9-8908-9548aa7a6385.
5. İnceoğlu S. Ölme Hakkı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları; 1999.
6. Picón-Jaimes YA, Lozada-Martinez ID, Orozco-Chinome JE, Montaña-Gómez LM, Bolaño-Romero MP, Moscote-Salazar LR, et al. "Euthanasia and assisted suicide: An in-depth review of relevant historical aspects". Ann Med Surg (Lond). 2022;75:103380. https://doi.org/10.1016/j.amsu.2022.103380
7. Bilgin NG. "Euthanasia: Definition And History Of Euthanasia". Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi. 2013;3 (2):25-31.
8. Emanuel EJ. "The history of euthanasia debates in the United States and Britain". Ann Intern Med. 1994;121 (10):793-802. https://doi.org/10.7326/0003-4819-121-10-199411150-00010
9. Türk Ceza Kanunu. Resmî Gazete Tarihi: 12.10.2004 Resmî Gazete Sayısı: 25611 [Erişim tarihi: 28.05.2024]. Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5237&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5.
10. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. Resmî Gazete Tarihi: 09.11.1982 Resmî Gazete Sayısı: 17863 [Erişim tarihi: 27.05.2024]. Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin /1.5.2709.pdf.
11. Hasta Hakları Yönetmeliği. Resmî Gazete Tarihi: 01.08.1998 Resmî Gazete Sayısı: 23420 [Erişim tarihi: 27.05.2024]. Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=4847&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5.
12. Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi. Resmî Gazete Tarihi: 19.02.1960 Resmî Gazete Sayısı: 10436 [Erişim tarihi: 27.05.2024]. Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/2.3.412578.pdf.
13. Sheldon T. "Andries Postma". BMJ. 2007;334 (7588):320. https://doi.org/10.1136/bmj.39111.520486.FA
14. Griffiths J, Bood A, Weyers H. Euthanasia and Law in the Netherlands. Amsterdam: Amsterdam University Press; 1998.
15. Rietjens JA, van der Maas PJ, Onwuteaka-Philipsen BD, van Delden JJ, van der Heide A. "Two Decades of Research on Euthanasia from the Netherlands. What Have We Learnt and What Questions Remain?". J Bioeth Inq. 2009;6 (3):271-83. https://doi.org/10.1007/s11673-009-9172-3
16. Carles AC, Clyde N, Donna MC. Death and Dying, Life and Living. Kentucky: Cengage Learning; 2008.
17. de Haan J. "The new Dutch law on euthanasia". Med Law Rev. 2002;10 (1):57-75. https://doi.org/10.1093/medlaw/10.1.57
18. Ölçer FP. In: Hukuk ve Etik Boyutuyla Ötanazi: Centel N, (Ed.). Ötanazi ve hekim yardımlı intihara ilişkin Hollanda hukuku ve uygulaması üzerine kavramsal bir bakış açısı. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık; 2010. s. 353-86.
19. Artuk ME, Yenidünya AC. In: Ötanazi: Centel N, (Ed.). Hukuk ve Etik Boyutuyla Ötanazi. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık; 2011. s. 107-40.
20. Verhagen E, Sauer PJ. "The Groningen protocol: euthanasia in severely ill newborns". N Engl J Med. 2005;352 (10):959-62. https://doi.org/10.1056/NEJMp058026
21. Jotkowitz A, Glick S, Gesundheit B. "A case against justified non-voluntary active euthanasia (the Groningen Protocol)". Am J Bioeth. 2008;8 (11):23-6. https://doi.org/10.1080/15265160802513085
22. Jotkowitz AB, Glick S. "The Groningen protocol: another perspective". J Med Ethics. 2006;32 (3):157-8. https://doi.org/10.1136/jme.2005.012476
23. Lindemann H, Verkerk M. "Ending the life of a newborn: the Groningen Protocol". Hastings Cent Rep. 2008;38 (1):42-51. https://doi.org/10.1353/hcr.2008.0010 24. Joren CY, Aris-Meijer JL, Verhagen AAE, Lantos J. "How to move forward in shared decision-making in pediatric palliative care". Curr Probl Pediatr Adolesc Health Care. 2024;54 (1):101569. https://doi.org/10.1016/j.cppeds.2024.101569
25. Florijn BW. "Extending euthanasia to those 'tired of living' in the Netherlands could jeopardize a well-functioning practice of physicians' assessment of a patient's request for death". Health Policy. 2018;122 (3):315-9. https://doi.org/10.1016/j.healthpol.2018.01.007
26. Annual reports (English, Spanish, French and German) [Erişim tarihi: 12.07.2024]. Erişim adresi: https://english.euthanasiecommissie.nl/thecommittees/documents/publications/annual-reports/2002/annual-reports/annual-reports.
27. Steck N, Egger M, Maessen M, Reisch T, Zwahlen M. "Euthanasia and assisted suicide in selected European countries and US states: systematic literature review". Med Care. 2013;51 (10):938-44. https://doi.org/10.1097/MLR.0b013e3182a0f427
28. Dyer O, White C, García Rada A. "Assisted dying: law and practice around the world". Bmj. 2015;351:h4481. https://doi.org/10.1136/bmj.h4481
29. Rurup ML, Smets T, Cohen J, Bilsen J, Onwuteaka-Philipsen BD, Deliens L. "The first five years of euthanasia legislation in Belgium and the Netherlands: description and comparison of cases". Palliat Med. 2012;26 (1):43-9. https://doi.org/10.1177/0269216311413836
30. Dierickx S, Deliens L, Cohen J, Chambaere K. "Euthanasia in Belgium: trends in reported cases between 2003 and 2013". CMAJ. 2016;188 (16):407-14. https://doi.org/10.1503/cmaj.160202
31. Vizcarrondo FE. "Neonatal euthanasia: The Groningen Protocol". Linacre Q. 2014;81 (4):388-92. https://doi.org/10.1179/0024363914Z.00000000086
32. EUTHANASIE – Cijfers van 2022 [Erişim tarihi: 16.07.2024]. Erişim adresi: https://overlegorganen.gezondheid.belgie.be/nl/documenten/euthanasie-cijfers-van-2022.
33. Press Release FCCEE: EUTHANASIA - Figures for 2023 [Erişim tarihi: 16.07.2024]. Erişim adresi: https://consultativebodies.health.belgium.be/en/documents/press-release-fccee-euthanasia-figures-2023.
34. Federale controle en evaluatiecommissie euthanasie [Erişim tarihi: 16.07.2024]. Erişim adresi: https://overlegorganen.gezondheid.belgie.be/nl/advies-en-overlegorgaan/commissies/federale-controle-en-evaluatiecommissie-euthanasie.
35. Commission Nationale de Contrôle et d’Évaluation de l’application de la loi du 16 mars 2009 sur l’euthanasie et l’assistance au suicide Septième rapport à l’attention de la Chambre des Députés (Années 2021 et 2022). [Erişim tarihi: 17.07.2024]. Erişim adresi: https://sante.public.lu/dam-assets/fr/publications/r/rapport-loi-euthanasie-2021-2022/rapport-loi-euthanasie-2021-2022.pdf.
36. Coelho R, Maher J, Gaind KS, Lemmens T. "The realities of medical assistance in dying in Canada". Palliat Support Care. 2023;21 (5):871-8. https://doi.org/10.1017/S1478951523001025
37. Medical assistance in dying: Monitoring and reporting [Erişim tarihi: 12.07.2024]. Erişim adresi: https://www.canada.ca/en/health-canada/services/health-services-benefits/medical-assistance-dying/monitoring-reporting.html.
38. Bartsch C, Landolt K, Ristic A, Reisch T, Ajdacic-Gross V. "Assisted suicide in Switzerland: an analysis of death records from Swiss institutes of forensic medicine". Dtsch Arztebl Int. 2019;116 (33-34):545-52. https://doi.org/10.3238/arztebl.2019.0545
39. Gauthier S, Mausbach J, Reisch T, Bartsch C. "Suicide tourism: a pilot study on the Swiss phenomenon". J Med Ethics. 2015;41 (8):611-7. https://doi.org/10.1136/medethics-2014-102091
40. Specific causes of death [Erişim tarihi: 12.07.2024]. Erişim adresi: https://www.bfs.admin.ch/bfs/en/home/statistics/health/state-health/mortality-causes-death/specific.html#par_text.
41. Fowler WC, Koenig HG. "Should physician-assisted suicide or euthanasia be legalized in the United States? A medically informed perspective". J Relig Health. 2024;63 (2):1058-74. https://doi.org/10.1007/s10943-023-01939-9 42. Regnard C, Worthington A, Finlay I. "Oregon Death with Dignity Act access: 25 year analysis" BMJ supportive & palliative care. 2024;14 (4). https://doi.org/10.1136/spcare-2023-004292
43. Oregon death with dignity act 2023 data summary [Erişim tarihi: 17.07.2024]. Erişim adresi: https://www.oregon.gov/oha/PH/PROVIDERPARTNERRESOURCES/EVALUATIONRESEARCH/DEATHWITHDIGNITYACT/Documents/year26.pdf.
44. de Vries E, Leal Arenas FA, van der Heide A, Gempeler Rueda FE, Murillo R, Morales O, et al. "Medical decisions concerning the end of life for cancer patients in three Colombian hospitals – a survey study". BMC Palliat Care. 2021;20 (1):161. https://doi.org/10.1186/s12904-021-00853-9
45. Sentencia T-544/17 [Erişim tarihi: 17.07.2024]. Erişim adresi: https://www.corteconstitucional.gov.co/relatoria/2017/t-544-17.htm.
46. Cifras, barreras y logros sobre el derecho a morir dignamente en Colombia [Erişim tarihi: 17.07.2024]. Erişim adresi: https://www.desclab.com/_files/ugd/e0e620_6a4d002443244417a5552c762e40c785.pdf.
47. Dyer O. Colombia allows euthanasia of two people with non-terminal illness 2022 [Erişim tarihi: 17.07.2024]. Erişim adresi: https://www.bmj.com/content/376/bmj.o67.
48. Kuhse H, Singer P. "From the editors: Bob Dent's decision". Bioethics. 1997;11 (1):iii - v. https://doi.org/10.1111/1467-8519.00040
49. Okninski ME. "Voluntary assisted dying in Australia: key similarities and points of difference concerning eligibility criteria in the individual state legislation". J Bioeth Inq. 2023;20 (1):13-6. https://doi.org/10.1007/s11673-023-10228-9 50. Braun K. "Looking back to look forward: the history of VAD laws in Australia and future law reform in the Australian territories". Med Law Rev. 2024;32 (1):42-60. https://doi.org/10.1093/medlaw/fwad030
51. Voluntary Assisted Dying [Erişim tarihi: 17.07.2024]. Erişim adresi: https://end-of-life.qut.edu.au/assisteddying.
52. Woodrow L. "VAD: How it’s playing out state by state" [Erişim tarihi: 17.07.2024]. Erişim adresi: https://www.medicalrepublic.com.au/vad-how-its-playing-out-state-by-state/18078.
53. Spain Records 370 Euthanasia Deaths Since Law Enacted [Erişim tarihi: 16.07.2024]. Erişim adresi: https://europeanconservative.com/articles/news/spain-records-370-euthanasia-deaths-since-law-enacted/?print-posts=print%22.
54. End of life choice act 2019 [Erişim tarihi: 17.07.2024]. Erişim adresi: https://www.legislation.govt.nz/act/public/2019/0067/latest/whole.html#LMS225667.
55. Assisted Dying Service Data and Reporting [Erişim tarihi: 17.05.2024]. Erişim adresi: https://www.tewhatuora.govt.nz/health-services-and-programmes/assisted-dying-service/assisted-dying-service-data-and-reporting/.
56. Ortiz-Prado E, Vasconez-Gonzalez J, Izquierdo-Condoy JS. "The difficult path to euthanasia in Ecuador: a call for actions for other nations". Dev World Bioeth. 2024;24 (2):52-3. https://doi.org/10.1111/dewb.12449

Dünyada Ötanazi Uygulamaları: Acının Sonu mu, Etik Bir Düğüm mü?

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 1, 408 - 419, 23.03.2025

Ali İhsan Dilber , Umut Tecir , Ahmet Turla , Berna Aydın

Öz

Ötanazi, iyileşme umudu olmayan hastaların fiziksel veya ruhsal, dayanılmaz acılarının sonlandırılmasını içeren, yaşam hakkını ve etik değerleri etkileyen karmaşık bir uygulamadır. Tanımı ve yasal düzenlemeleri ülkeler arasında farklılık göstermekte, bu durum geniş bir tartışma alanı oluşturmaktadır. Bu derlemenin amacı, dünya genelindeki ötanazi ve doktor yardımlı intihar uygulamalarını, tarihsel gelişimi, yasal çerçeveleri ve etik yaklaşımları gözden geçirmektir.
Hollanda, Belçika, Lüksemburg ve Kanada gibi ülkeler, ötanaziyi belirli kriterler dâhilinde yasal olarak kabul etmiş ve uygulamalara dair detaylı düzenlemeler getirmiştir. Diğer yandan, İspanya ve Yeni Zelanda gibi ülkeler ötanaziyi son yıllarda yasalaştırmış, süreçleri düzenlemişlerdir. Buna karşın Türkiye’de ötanazi açıkça yasaklanmış, yasal çerçevede cezai yaptırımlarla karşılık bulmuştur. Hasta hakları yönetmeliği, tedaviyi reddetme hakkını tanısa da yaşam hakkının sonlandırılmasına ilişkin herhangi bir hukuki esneklik sunmamaktadır.
Ötanazi konusu, bireysel özgürlükler, etik sorumluluklar ve yasal düzenlemeler arasında denge kurmayı gerektiren hassas bir konudur. Dünyadaki farklı uygulamalar, bu dengeyi sağlama çabalarını ve toplumsal yaklaşımları yansıtmakta ve ülkelerin sosyal, kültürel ve hukuki değerlerine göre değişkenlik göstermektedir. Türkiye gibi ülkeler için bu örnekler, tartışmaları derinleştirme ve yön belirleme açısından değerli bir rehber olabileceği gibi, ülkemizde konunun yasal, etik ve toplumsal açıdan daha geniş bir şekilde tartışılmaya devam edeceğini de göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Ötanazi, Doktor Yardımlı İntihar, Yaşam Hakkı, Yasa

Kaynakça

1. Tacir H. Hastanın Kendi Geleceğini Belirleme Hakkı. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık; 2011.
2. Özkara E. Ötanazide Temel Kavramlar ve Güncel Tartışmalar. Ankara: Seçkin Yayıncılık; 2001.
3. Emanuel EJ, Onwuteaka-Philipsen BD, Urwin JW, Cohen J. "Attitudes and Practices of Euthanasia and Physician-Assisted Suicide in the United States, Canada, and Europe". Jama. 2016;316 (1):79-90. https://doi.org/10.1001/jama.2016.8499
4. Dünya Tabipler Birliği Genel Kurulu 23-26 Ekim 2019’da Tiflis’te gerçekleştirildi [Erişim tarihi: 28.05.2024]. Erişim adresi: https://www.ttb.org.tr/haber_goster.php?Guid=e55526ec-fbb6-11e9-8908-9548aa7a6385.
5. İnceoğlu S. Ölme Hakkı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları; 1999.
6. Picón-Jaimes YA, Lozada-Martinez ID, Orozco-Chinome JE, Montaña-Gómez LM, Bolaño-Romero MP, Moscote-Salazar LR, et al. "Euthanasia and assisted suicide: An in-depth review of relevant historical aspects". Ann Med Surg (Lond). 2022;75:103380. https://doi.org/10.1016/j.amsu.2022.103380
7. Bilgin NG. "Euthanasia: Definition And History Of Euthanasia". Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi. 2013;3 (2):25-31.
8. Emanuel EJ. "The history of euthanasia debates in the United States and Britain". Ann Intern Med. 1994;121 (10):793-802. https://doi.org/10.7326/0003-4819-121-10-199411150-00010
9. Türk Ceza Kanunu. Resmî Gazete Tarihi: 12.10.2004 Resmî Gazete Sayısı: 25611 [Erişim tarihi: 28.05.2024]. Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5237&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5.
10. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. Resmî Gazete Tarihi: 09.11.1982 Resmî Gazete Sayısı: 17863 [Erişim tarihi: 27.05.2024]. Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin /1.5.2709.pdf.
11. Hasta Hakları Yönetmeliği. Resmî Gazete Tarihi: 01.08.1998 Resmî Gazete Sayısı: 23420 [Erişim tarihi: 27.05.2024]. Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=4847&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5.
12. Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi. Resmî Gazete Tarihi: 19.02.1960 Resmî Gazete Sayısı: 10436 [Erişim tarihi: 27.05.2024]. Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/2.3.412578.pdf.
13. Sheldon T. "Andries Postma". BMJ. 2007;334 (7588):320. https://doi.org/10.1136/bmj.39111.520486.FA
14. Griffiths J, Bood A, Weyers H. Euthanasia and Law in the Netherlands. Amsterdam: Amsterdam University Press; 1998.
15. Rietjens JA, van der Maas PJ, Onwuteaka-Philipsen BD, van Delden JJ, van der Heide A. "Two Decades of Research on Euthanasia from the Netherlands. What Have We Learnt and What Questions Remain?". J Bioeth Inq. 2009;6 (3):271-83. https://doi.org/10.1007/s11673-009-9172-3
16. Carles AC, Clyde N, Donna MC. Death and Dying, Life and Living. Kentucky: Cengage Learning; 2008.
17. de Haan J. "The new Dutch law on euthanasia". Med Law Rev. 2002;10 (1):57-75. https://doi.org/10.1093/medlaw/10.1.57
18. Ölçer FP. In: Hukuk ve Etik Boyutuyla Ötanazi: Centel N, (Ed.). Ötanazi ve hekim yardımlı intihara ilişkin Hollanda hukuku ve uygulaması üzerine kavramsal bir bakış açısı. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık; 2010. s. 353-86.
19. Artuk ME, Yenidünya AC. In: Ötanazi: Centel N, (Ed.). Hukuk ve Etik Boyutuyla Ötanazi. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık; 2011. s. 107-40.
20. Verhagen E, Sauer PJ. "The Groningen protocol: euthanasia in severely ill newborns". N Engl J Med. 2005;352 (10):959-62. https://doi.org/10.1056/NEJMp058026
21. Jotkowitz A, Glick S, Gesundheit B. "A case against justified non-voluntary active euthanasia (the Groningen Protocol)". Am J Bioeth. 2008;8 (11):23-6. https://doi.org/10.1080/15265160802513085
22. Jotkowitz AB, Glick S. "The Groningen protocol: another perspective". J Med Ethics. 2006;32 (3):157-8. https://doi.org/10.1136/jme.2005.012476
23. Lindemann H, Verkerk M. "Ending the life of a newborn: the Groningen Protocol". Hastings Cent Rep. 2008;38 (1):42-51. https://doi.org/10.1353/hcr.2008.0010 24. Joren CY, Aris-Meijer JL, Verhagen AAE, Lantos J. "How to move forward in shared decision-making in pediatric palliative care". Curr Probl Pediatr Adolesc Health Care. 2024;54 (1):101569. https://doi.org/10.1016/j.cppeds.2024.101569
25. Florijn BW. "Extending euthanasia to those 'tired of living' in the Netherlands could jeopardize a well-functioning practice of physicians' assessment of a patient's request for death". Health Policy. 2018;122 (3):315-9. https://doi.org/10.1016/j.healthpol.2018.01.007
26. Annual reports (English, Spanish, French and German) [Erişim tarihi: 12.07.2024]. Erişim adresi: https://english.euthanasiecommissie.nl/thecommittees/documents/publications/annual-reports/2002/annual-reports/annual-reports.
27. Steck N, Egger M, Maessen M, Reisch T, Zwahlen M. "Euthanasia and assisted suicide in selected European countries and US states: systematic literature review". Med Care. 2013;51 (10):938-44. https://doi.org/10.1097/MLR.0b013e3182a0f427
28. Dyer O, White C, García Rada A. "Assisted dying: law and practice around the world". Bmj. 2015;351:h4481. https://doi.org/10.1136/bmj.h4481
29. Rurup ML, Smets T, Cohen J, Bilsen J, Onwuteaka-Philipsen BD, Deliens L. "The first five years of euthanasia legislation in Belgium and the Netherlands: description and comparison of cases". Palliat Med. 2012;26 (1):43-9. https://doi.org/10.1177/0269216311413836
30. Dierickx S, Deliens L, Cohen J, Chambaere K. "Euthanasia in Belgium: trends in reported cases between 2003 and 2013". CMAJ. 2016;188 (16):407-14. https://doi.org/10.1503/cmaj.160202
31. Vizcarrondo FE. "Neonatal euthanasia: The Groningen Protocol". Linacre Q. 2014;81 (4):388-92. https://doi.org/10.1179/0024363914Z.00000000086
32. EUTHANASIE – Cijfers van 2022 [Erişim tarihi: 16.07.2024]. Erişim adresi: https://overlegorganen.gezondheid.belgie.be/nl/documenten/euthanasie-cijfers-van-2022.
33. Press Release FCCEE: EUTHANASIA - Figures for 2023 [Erişim tarihi: 16.07.2024]. Erişim adresi: https://consultativebodies.health.belgium.be/en/documents/press-release-fccee-euthanasia-figures-2023.
34. Federale controle en evaluatiecommissie euthanasie [Erişim tarihi: 16.07.2024]. Erişim adresi: https://overlegorganen.gezondheid.belgie.be/nl/advies-en-overlegorgaan/commissies/federale-controle-en-evaluatiecommissie-euthanasie.
35. Commission Nationale de Contrôle et d’Évaluation de l’application de la loi du 16 mars 2009 sur l’euthanasie et l’assistance au suicide Septième rapport à l’attention de la Chambre des Députés (Années 2021 et 2022). [Erişim tarihi: 17.07.2024]. Erişim adresi: https://sante.public.lu/dam-assets/fr/publications/r/rapport-loi-euthanasie-2021-2022/rapport-loi-euthanasie-2021-2022.pdf.
36. Coelho R, Maher J, Gaind KS, Lemmens T. "The realities of medical assistance in dying in Canada". Palliat Support Care. 2023;21 (5):871-8. https://doi.org/10.1017/S1478951523001025
37. Medical assistance in dying: Monitoring and reporting [Erişim tarihi: 12.07.2024]. Erişim adresi: https://www.canada.ca/en/health-canada/services/health-services-benefits/medical-assistance-dying/monitoring-reporting.html.
38. Bartsch C, Landolt K, Ristic A, Reisch T, Ajdacic-Gross V. "Assisted suicide in Switzerland: an analysis of death records from Swiss institutes of forensic medicine". Dtsch Arztebl Int. 2019;116 (33-34):545-52. https://doi.org/10.3238/arztebl.2019.0545
39. Gauthier S, Mausbach J, Reisch T, Bartsch C. "Suicide tourism: a pilot study on the Swiss phenomenon". J Med Ethics. 2015;41 (8):611-7. https://doi.org/10.1136/medethics-2014-102091
40. Specific causes of death [Erişim tarihi: 12.07.2024]. Erişim adresi: https://www.bfs.admin.ch/bfs/en/home/statistics/health/state-health/mortality-causes-death/specific.html#par_text.
41. Fowler WC, Koenig HG. "Should physician-assisted suicide or euthanasia be legalized in the United States? A medically informed perspective". J Relig Health. 2024;63 (2):1058-74. https://doi.org/10.1007/s10943-023-01939-9 42. Regnard C, Worthington A, Finlay I. "Oregon Death with Dignity Act access: 25 year analysis" BMJ supportive & palliative care. 2024;14 (4). https://doi.org/10.1136/spcare-2023-004292
43. Oregon death with dignity act 2023 data summary [Erişim tarihi: 17.07.2024]. Erişim adresi: https://www.oregon.gov/oha/PH/PROVIDERPARTNERRESOURCES/EVALUATIONRESEARCH/DEATHWITHDIGNITYACT/Documents/year26.pdf.
44. de Vries E, Leal Arenas FA, van der Heide A, Gempeler Rueda FE, Murillo R, Morales O, et al. "Medical decisions concerning the end of life for cancer patients in three Colombian hospitals – a survey study". BMC Palliat Care. 2021;20 (1):161. https://doi.org/10.1186/s12904-021-00853-9
45. Sentencia T-544/17 [Erişim tarihi: 17.07.2024]. Erişim adresi: https://www.corteconstitucional.gov.co/relatoria/2017/t-544-17.htm.
46. Cifras, barreras y logros sobre el derecho a morir dignamente en Colombia [Erişim tarihi: 17.07.2024]. Erişim adresi: https://www.desclab.com/_files/ugd/e0e620_6a4d002443244417a5552c762e40c785.pdf.
47. Dyer O. Colombia allows euthanasia of two people with non-terminal illness 2022 [Erişim tarihi: 17.07.2024]. Erişim adresi: https://www.bmj.com/content/376/bmj.o67.
48. Kuhse H, Singer P. "From the editors: Bob Dent's decision". Bioethics. 1997;11 (1):iii - v. https://doi.org/10.1111/1467-8519.00040
49. Okninski ME. "Voluntary assisted dying in Australia: key similarities and points of difference concerning eligibility criteria in the individual state legislation". J Bioeth Inq. 2023;20 (1):13-6. https://doi.org/10.1007/s11673-023-10228-9 50. Braun K. "Looking back to look forward: the history of VAD laws in Australia and future law reform in the Australian territories". Med Law Rev. 2024;32 (1):42-60. https://doi.org/10.1093/medlaw/fwad030
51. Voluntary Assisted Dying [Erişim tarihi: 17.07.2024]. Erişim adresi: https://end-of-life.qut.edu.au/assisteddying.
52. Woodrow L. "VAD: How it’s playing out state by state" [Erişim tarihi: 17.07.2024]. Erişim adresi: https://www.medicalrepublic.com.au/vad-how-its-playing-out-state-by-state/18078.
53. Spain Records 370 Euthanasia Deaths Since Law Enacted [Erişim tarihi: 16.07.2024]. Erişim adresi: https://europeanconservative.com/articles/news/spain-records-370-euthanasia-deaths-since-law-enacted/?print-posts=print%22.
54. End of life choice act 2019 [Erişim tarihi: 17.07.2024]. Erişim adresi: https://www.legislation.govt.nz/act/public/2019/0067/latest/whole.html#LMS225667.
55. Assisted Dying Service Data and Reporting [Erişim tarihi: 17.05.2024]. Erişim adresi: https://www.tewhatuora.govt.nz/health-services-and-programmes/assisted-dying-service/assisted-dying-service-data-and-reporting/.
56. Ortiz-Prado E, Vasconez-Gonzalez J, Izquierdo-Condoy JS. "The difficult path to euthanasia in Ecuador: a call for actions for other nations". Dev World Bioeth. 2024;24 (2):52-3. https://doi.org/10.1111/dewb.12449

Toplam 53 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Konular	Adli Tıp
Bölüm	Derlemeler
Yazarlar	Ali İhsan Dilber 0009-0002-8189-9515 Umut Tecir 0009-0007-0979-6585 Ahmet Turla 0000-0002-8924-6204 Berna Aydın 0000-0002-9569-6308
Yayımlanma Tarihi	23 Mart 2025
Gönderilme Tarihi	26 Aralık 2024
Kabul Tarihi	17 Şubat 2025
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2025 Cilt: 14 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA	Dilber, A. İ., Tecir, U., Turla, A., Aydın, B. (2025). Dünyada Ötanazi Uygulamaları: Acının Sonu mu, Etik Bir Düğüm mü?. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 14(1), 408-419.
AMA	Dilber Aİ, Tecir U, Turla A, Aydın B. Dünyada Ötanazi Uygulamaları: Acının Sonu mu, Etik Bir Düğüm mü?. Gümüşhane Sağlık Bilimleri Dergisi. Mart 2025;14(1):408-419.
Chicago	Dilber, Ali İhsan, Umut Tecir, Ahmet Turla, ve Berna Aydın. “Dünyada Ötanazi Uygulamaları: Acının Sonu Mu, Etik Bir Düğüm mü?”. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 14, sy. 1 (Mart 2025): 408-19.
EndNote	Dilber Aİ, Tecir U, Turla A, Aydın B (01 Mart 2025) Dünyada Ötanazi Uygulamaları: Acının Sonu mu, Etik Bir Düğüm mü?. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 14 1 408–419.
IEEE	A. İ. Dilber, U. Tecir, A. Turla, ve B. Aydın, “Dünyada Ötanazi Uygulamaları: Acının Sonu mu, Etik Bir Düğüm mü?”, Gümüşhane Sağlık Bilimleri Dergisi, c. 14, sy. 1, ss. 408–419, 2025.
ISNAD	Dilber, Ali İhsan vd. “Dünyada Ötanazi Uygulamaları: Acının Sonu Mu, Etik Bir Düğüm mü?”. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 14/1 (Mart 2025), 408-419.
JAMA	Dilber Aİ, Tecir U, Turla A, Aydın B. Dünyada Ötanazi Uygulamaları: Acının Sonu mu, Etik Bir Düğüm mü?. Gümüşhane Sağlık Bilimleri Dergisi. 2025;14:408–419.
MLA	Dilber, Ali İhsan vd. “Dünyada Ötanazi Uygulamaları: Acının Sonu Mu, Etik Bir Düğüm mü?”. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, c. 14, sy. 1, 2025, ss. 408-19.
Vancouver	Dilber Aİ, Tecir U, Turla A, Aydın B. Dünyada Ötanazi Uygulamaları: Acının Sonu mu, Etik Bir Düğüm mü?. Gümüşhane Sağlık Bilimleri Dergisi. 2025;14(1):408-19.

Kapak Resmi İndir

Makale Dosyaları

Tam Metin