Examining the Relationships Between Psychological Symptoms, Mental Well-Being and Existential Anxiety in Dialysis Patients: A Pilot Study

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 3, 1128 - 1138, 25.09.2025

Erdi Bahadır , Nefise Ladikli , Bilal Kalender , Oya Kudret , Mehmet Utku Tohumcu

https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1607606

Öz

Dialysis is seen as an effective practice on the daily functionality, physical and psychological health of the individual. It is known that both the symptoms of kidney disease and the effects of dialysis can be challenging for individuals during the dialysis treatment of a kidney that has impaired or completely lost its function. This pilot study aimed to examine the relationships between psychological symptoms, mental well-being and existential anxiety in patients receiving hemodialysis treatment.

For this purpose, a total of 36 patients, 12 females and 24 males, receiving treatment in the hemodialysis unit of Gümüşhane State Hospital were included in the study. Participants were given demographic information form, Depression Anxiety Stress Scale-21, Existential Anxiety Scale and Mental Well-Being Scale.

As a result of the data analysis, mental well-being was found to be negatively correlated with both existential anxiety and depression, anxiety and stress. A positive relationship was found between existential anxiety and psychological symptoms. As a result of regression analyses, depression, anxiety and stress were found to have a negative mediating effect between existential anxiety and mental well-being. The findings were discussed on the axis of the importance of psychosocial support to maintain psychological well-being in dialysis patients.

Anahtar Kelimeler

Anxiety , Depression , Hemodialysis , Psychological well-being , Stress

Diyaliz Hastalarında Psikolojik Belirtiler, Mental İyi Oluş ve Varoluşsal Kaygı Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi: Bir Pilot Çalışma

Öz

Diyaliz, bireyin günlük işlevselliği ile fiziksel ve psikolojik sağlığı üzerinde etkili bir uygulama olarak görülmektedir. Fonksiyonları bozulmuş veya işlevini tamamen yitirmiş böbreğin diyaliz ile tedavisi sürecinde hem böbrek hastalığına ilişkin semptomların hem de diyaliz uygulamasının etkilerinin kişiler için zorlayıcı olabildiği bilinmektedir. Bu pilot çalışmada hemodiyaliz tedavisi gören hastalarda psikolojik belirtiler, mental iyi oluş ve varoluşsal kaygı arasındaki ilişkilerin incelenmesi amaçlanmıştır.

Bu amaç doğrultusunda, Gümüşhane Devlet Hastanesi hemodiyaliz ünitesinde tedavi gören 12 kadın ve 24 erkek olmak üzere toplam 36 hasta çalışmaya dahil edilmiştir. Katılımcılara demografik bilgi formu, Depresyon Anksiyete Stres Skalası-21, Varoluşsal Kaygı Ölçeği ve Mental İyi Oluş Ölçeği verilmiştir.

Verilerin analizi sonucunda mental iyi oluş hem varoluşsal kaygı hem de depresyon, anksiyete ve stres ile negatif yönde ilişkili bulunmuştur. Varoluşsal kaygı ile psikolojik belirtiler arasında olumlu ilişki saptanmıştır. Yapılan regresyon analizleri sonucunda varoluşsal kaygı ile mental iyi oluş arasında depresyon, anksiyete ve stresin olumsuz yönde aracılık etkisi olduğu görülmüştür. Elde edilen bulgular, diyaliz hastalarında psikolojik iyilik halinin korunması amacıyla psikososyal desteğin önemi ekseninde tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Anksiyete , Depresyon , Hemodiyaliz , Psikolojik iyi oluş , stres

Etik Beyan

Çalışma, Gümüşhane İl Sağlık Müdürlüğünün E-51020271-044-219351643 sayılı izni ve Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Etik Kurulunun 32/20 sayılı onayı ile yürütülmüştür.

Kaynakça

• 1. Hall JE, Hall ME. Guyton and Hall textbook of medical physiology. 15th ed. London, England: Churchill Livingstone; 2025.
• 2. Chen TK, Knicely DH, Grams ME. Chronic kidney disease diagnosis and management: A review. JAMA. 2019;322(13):1294-304.
• 3. Kara B. Hemodiyalize giren son dönem böbrek yetmezlikli hastalarda öncelikli sorunlardan biri: Yaşam kalitesi. TAF Prev Med Bull. 2012;11(5):631-638.
• 4. Makanjuola D, Lapsley M. The kidneys, renal function and kidney disease. In: Clinical Biochemistry: Metabolic and Clinical Aspects. Elsevier; 2014. p. 124–51.
• 5. T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Türki̇ye böbrek hastalıkları önleme ve kontrol programı. Ankara; 2018. Rapor No: 1117.
• 6. Kidney Disease: Improving Global Outcomes (KDIGO) CKD Work Group. KDIGO 2024 clinical practice guideline for the evaluation and management of chronic kidney disease. Kidney Int. 2024;105(4S):S117-S314.
• 7. Korkmaz SA, Topbaş E. Böbrek sağlığının korunması ve böbrek hastalıklarının önlenmesinde ulusal ve uluslararası eylem planları. Nefroloji Hemşireliği Derg. 2023;18(1):45-61.
• 8. Oğuz Güner Y. Diyaliz hastalarında sosyal bütünleşme ihtiyacı. IBAD Sos Bilim Derg. 2019;(5):175-84.
• 9. Thong MSY, Kaptein AA, Krediet RT, Boeschoten EW, Dekker FW, for the Netherlands Cooperative Study on the Adequacy of Dialysis (NECOSAD) Study Group. Social support predicts survival in dialysis patients. Nephrol Dial Transplant. 2007;22(3):845-50.
• 10. Silverstein DM. Inflammation in chronic kidney disease: Role in the progression of renal and cardiovascular disease. Pediatr Nephrol Berl Ger. 2009;24(8):1445-52.
• 11. Küçük L. Diyaliz hastalarında sık karşılaşılan ruhsal sorunlar. Turkish J Nephrol. 2005;14(4):166-70.
• 12. García‐García P, Rivero A, Del Castillo N, Jarque A, Getino MA, García‐Pérez J, el al. Infectious spondylodiscitis in hemodialysis. Semin Dial. 2010;23(6):619-26.
• 13. Çelik HC, Acar T. Kronik hemodiyaliz hastalarında depresyon ve anksiyete düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Fırat Tıp Derg. 2007;12(1):23-7.
• 14. Doğan BK, Öztürk AB. Kronik böbrek yetmezliği olan hastalar ile sosyal destek algısını geliştirmeye yönelik grup çalışması. Türkiye Sos Hizmet Araştırmaları Derg. 2020;4(3):28-36.
• 15. Ayar Y, Ersoy A, Isiktas Sayilar E, Yilmaz A, Aydin MF. Evaluation of depression, anxiety and life quality in kidney transplant recipients. Turk Nephrol Dial Transplant. 2015;24(01):98-105.
• 16. Krespi R, Bone M, Ahmad R, Worthington B, Salmon P. Haemodialysis patients’ beliefs about renal failure and its treatment. Patient Educ Couns. 2004;53(2):189-96.
• 17. Murtagh FE, Addington-Hall JM, Edmonds PM, Donohoe J, Carey I, Higginson IJ, et al. Symptoms in advanced renal disease: a cross-sectional survey of symptom prevalence in stage 5 chronic kidney disease managed without dialysis. J Palliat Med 2007;10: 1266-1276.
• 18. Özdemir Ü, Taşcı S. Kronik hastalıklarda psikososyal sorunlar ve bakım. ERÜ Sağlık Bilim Fakültesi Derg. 2013;1(1):57-72.
• 19. Tong A, Sainsbury P, Chadban S, Walker RG, Harris DC, Carter SM, et al. Patients’ experiences and perspectives of living with CKD. Am J Kidney Dis 2009;53: 689–700.
• 20. Yapa HE, Chambers S, Purtell L, Bonner A. Impact of chronic kidney disease on everyday life: A descriptive qualitative study. J Ren Care. 2024;50(3):201–11.
• 21. Almutary H, Douglas C, Bonner A. Towards a symptom cluster model in chronic kidney disease: A structural equation approach. J Adv Nurs. 2017;73(10):2450–61.
• 22. Almutary H, Douglas C, Bonner A. Multidimensional symptom clusters: An exploratory factor analysis in advanced chronic kidney disease. J Adv Nurs. 2016;72(10):2389–400.
• 23. Liu L, Cheng L, Qu X. From existential anxiety to post-traumatic growth: The stranded traveler during the pandemic outbreak. Ann Tour Res. 2023;99:103548.
• 24. May R. The meaning of anxiety, Rev. ed. NY: W W Norton & Co; 1977.
• 25. Heidegger M. Being and time. Trans. Macquarie J, Robinson E. London: SCM Press; 1962.
• 26. Yalom ID. Existential psychotherapy. New York: Basic Books; 1980.
• 27. Tillich P. The Courage to be. New Haven: Yale University Press; 1952.
• 28. Burucu R, Cantekin I. Death anxiety, religious attitude and associated factors in dialysis patients, A descriptive study; Turkey sample. Omega (Westport). 2025;91(4):2047-2061.
• 29. Durmuş M, Ekinci M. The effect of spiritual care on anxiety and depression level in patients receiving hemodialysis treatment: A randomized controlled trial. J Relig Health. 2022;61(3):2041–55.
• 30. Hosseini SM, Naseri-Salahshour V, Farsi Z, Esmaeili M, Sajadi M, Maddah Z, et al. The effect of spirituality-oriented psychological counseling on the fear of death among patients undergoing chronic hemodialysis: A randomized controlled trial. Eur J Integr Med. 2022;49:102103.
• 31. Soriano GP, Calong KAC. Religiosity, spirituality, and death anxiety among Filipino older adults: A correlational study. Omega. 2022;85(2):445–54.
• 32. Kimmel PL, Cohen SD, Cukor D. Anxiety in patients with CKD and ESRD. In: Psychosocial Aspects of Chronic Kidney Disease. Elsevier; 2021. p. 167–81.
• 33. Eren MG, Üçgül K, Sert H. Effectiveness of interventions on death anxiety and fear in adults with chronic disease: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Omega (Westport). 2025;91(4):2007-2036.
• 34. Ahmadi S, Salari N, Rezaei J, Rahmati M. The effect of stress inoculation training on existential anxiety and resilience of cancer patients. Curr Psychol. 2023;42(5):3643–9.
• 35. Demi̇r Ş, İki̇zer G. Varoluşsal kaygının kişilik, sağlık ve demografik özellikler ile ilişkisi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2020;18(2):352–68.
• 36. Andersen AH, Hvidt EA, Huniche L, Hvidt NC, Roessler KK. Why we suffer? Existential challenges of patients with chronic illness: A Kierkegaardian inspired interpretative phenomenological analysis. J Humanist Psychol. 2021;61(5)650-672.
• 37. Lovibond PF, Lovibond SH. The structure of negative emotional states: Comparison of the Depression Anxiety Stress Scales (DASS) with the Beck Depression and Anxiety Inventories. Behav Res Ther. 1995;33(3):335-43.
• 38. Sarıçam H. The psychometric properties of Turkish version of depression anxiety stress scale-21 (DASS-21) in community and clinical samples. J Cogn Behav Psychother Res. 2018;7(1):1-9.
• 39. Yıkılmaz M. Üniversite öğrencilerinde varoluşsal kaygı: Erken dönem uyum bozucu şemalar,kontrol odağı ve travma sonrası gelişimin yordayıcılığı [Doktora tezi]. [Eskişehir]: Anadolu Üniversitesi; 2016. Erişim adresi: https://earsiv.anadolu.edu.tr/xmlui/handle/11421/3533?locale-attribute=en
• 40. Tennant R, Hiller L, Fishwick R, Platt S, Joseph S, Weich S, et al. The Warwick-Edinburgh Mental Well-being Scale (WEMWBS): Development and UK validation. Health Qual Life Outcomes. 2007;5(1):63.
• 41. Keldal G. Warwick-Edinburgh Mental İyi Oluş Ölçeği’nin Türkçe formu: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. J Happiness Well-Being. 2015;3(1):103-115.
• 42. Hayes AF. Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis: A regression-based approach. 3rd ed. New York, NY: The Guilford Press; 2022.
• 43. Cukor D, Coplan J, Brown C, Friedman S, Cromwell-Smith A, Peterson RA, et al. Depression and anxiety in urban hemodialysis patients. Clin J Am Soc Nephrol. 2007;2(3):484-90.
• 44. Khan A, Khan AH, Adnan AS, Sulaiman SAS, Mushtaq S. Prevalence and predictors of depression among hemodialysis patients: a prospective follow-up study. BMC Public Health. 2019;19(1):531.
• 45. Baykan H, Yargic I. Depression, anxiety disorders, quality of life and stress coping strategies in hemodialysis and continuous ambulatory peritoneal dialysis patients. Bull Clin Psychopharmacol. 2012;22(2):167-76.
• 46. Hinrichsen GA, Lieberman JA, Pollack S, Steinberg H. Depression in hemodialysis patients. Psychosomatics. 1989;30(3):284-9.
• 47. Cukor D, Coplan J, Brown C, Peterson RA, Kimmel PL. Course of depression and anxiety diagnosis in patients treated with hemodialysis: a 16-month follow-up. Clin J Am Soc Nephrol. 2008;3(6):1752-8.
• 48. Lopes AA, Bragg J, Young E, Goodkin D, Mapes D, Combe C, et al. Depression as a predictor of mortality and hospitalization among hemodialysis patients in the United States and Europe. Kidney Int. 2002;62(1):199-207.
• 49. Bülbül E, Demi̇roğlu S. Hemodiyaliz tedavisi alan hastaların depresyon, anksiyete, stres durumları ve diyaliz semptomlarıyla ilişkisi. NefroHemDergi. 2021;16(3):124-33.
• 50. Kimmel PL, Weihs K, Peterson RA. Survival in hemodialysis patients: the role of depression. J Am Soc Nephrol. 1993;4(1):12-27.