18. Yüzyılda Ayıntab’da Suç ve Ceza

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 24 - 35, 30.12.2018

Murat Çelikdemir , Mustafa Demir

Öz

Osmanlı
Devletinde kanunlar ikili işleyişe sahipti. Bir yandan şeriattan kaynağını alan
kurallar diğer yandan örfi uygulamalar bir biriyle çatışmayacak şekilde işletilmeye
çalışıyordu. Kadılar bu yüzden ceza tercihlerini hem kanunname metinlerine ve
önceki uygulamalara hem de şer’i kurallara uygun olacak şekilde belirliyordu.
Öte yandan halkın kendi savunma mekanizmaları suçun topluma tahribat
oluşturacağı durumlarda devreye giriyor ve kadıyla koordineli bir şekilde
toplum korunmaya çalışılıyordu. Bu çalışma 18. yüzyılda Ayıntab’da gerçekleşen
katil, hırsızlık, zina, yol kesme suçlarını örnek vakalar üzerinden
değerlendirerek gerek toplumun gerekse devletin adli kolunun refleksini ölçmeyi
amaçlamaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Ayıntab, Katl, Hırsızlık, Zina, mahalleden ihraç

Crime and Punishment in Ayntab (1750-1775)

Öz

The law in the
Ottoman Empire had bilateral mechanism. On the one hand the rules taking its
base from sharia and on the other hand practices of örf, run accordingliy. Kadıs,
because of this, while imposing punishment, tried to remain within the border
of both sharia and law text, also previous practices. On the other hand, the
self-protection mechanism of the society stepped in when the crime became
dangerous for the community and with the help of kadı the society tried to be kept in an order. This article aims to
evaluate the reflex of both the judicial power of the state in the province and
the society by the way of examining the sample events related to murder, robbery,
brigandage, adultery that took place in Ayıntab in the 18^th century. 

Anahtar Kelimeler

Ayıntab, Murder, Robbery, Adultery, Expulsion from district

Kaynakça

• Ahmet El-Kuduri.(2015). Muhtasar'ul Kuduri. (Osman Güman, Soner Duman.çev.),İstanbul : Beka Yay.
• Akers, Ronald L.. ( 1973 ) .Deviant Behavior : A Social Learning Aproach, Wadsworth Publishing. California
• Akgündüz ,Ahmet. (1990 ). Osmanlı Kanunnâmeleri. OSAV ,c.III.,İstanbul
• Akgündüz, Ahmet . (2011 ). İslam ve Osmanlı Hukuku Külliyatı 1.Cilt Kamu Hukuku (Anayasa- İdare- Ceza- Usul- Vergi- Devletler Umumi). OSAV, İstanbul
• Avcı ,Mustafa. ( 2004 ). Osmanlı Hukukunda Suçlar ve Cezalar. İstanbul
• Bilmen ,Ömer Nasuhi. ( 1999) . Hukuki İslamiye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu. Enes Sarmaşık Yayınları
• Çelikdemir ,Murat. (2001 ). Osmanlı Döneminde Asiretlerin Rakka’ya İskanı (1690-1840). Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ
• Ebu'l-Hasan Habib el-Mâverdî. (1994). el-Ahkâmü's-Sultâniye. Safak, Ali (Çev), Bedir Yay. İstanbul
• Eken, Galip . (1998 ). Gaziantep'in 113 Nolu Şer'iyye Sicili Transkripsiyonu ve Değerlendirme, Yüksek Lisans Tezi, AÜSBE, Ankara
• Ekinci ,Ekrem Buğra.( 2008 ). Osmanlı Hukuku, Adalet ve Mülk. Arı Sanat Yay., İstanbul
• Ebu Zehra ,Muhammed. ( 1994 ). İslam Hukukunda Suç ve Ceza. Kitabevi Yay., c.I, İstanbul
• Ergenç, Ö. (1984). Osmanlı Şehrindeki “mahalle”nin İşlev ve Nitelikleri Üzerine. Osmanlı Araştırmaları, 4(4), 69–78.
• Faroqhi, Suraiya.( 2005 ). Bursa’da Cinayet : Bir Cui Bono Vakası. Osmanlı’da Asayiş, Suç ve Ceza, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul
• Heyd, Uriel. (1973). Studies in Old Otoman Criminal Law. (Ed.), V.L.Menage, Oxford Clarendon Pres
• İbrahim-i Halebi. (n.d.). Mülteka El-Ebhur. (Mustafa Uysal, Trans.). İstanbul: Çelik Yayınevi.
• İnanır, A. (2014). İbn Kemal’in Fetvaları Işığında Osmanlı’da İslâm Hukuku. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Ronald L.akers. ( 1973 ) .Deviant Behavior : A Social Learning Aproach, Wadsworth Publishing. California
• Karaman , Hayreddin. (2010). Anahatlarıyla İslâm Hukuku. Ensar Yay., c.I, İstanbul
• Karasakal,Mehmet. ( 2010). 109 Numaralı Ayıntab Şer’iyye Siclinin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi (H.1165 / M.1752). Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep
• Kıvrım, İsmail. (2009). Osmanlı Mahallesinde Gündelik Hayat (17. Yüzyılda Gaziantep Örneği). Gaziantep University Journal of Social Sciences, 8(1), 231-255.
• Koç, Yunus. ( 1997 ).La fixation par ecrit des lois ottomanes et le role des codes de lois. Etude accompagnée de l'édition du manuscrit de Munich Turc 111 (XVe-XVIe siècles). Paris I Üniversitesi (Universite de Paris I Pantheon-Sorbonne)
• Koç,Yunus.( 1999). Erken Dönem Osmanlı Hukuku: Yaklaşımlar, Temel Sorunlar. H. Ü. Edebiyat Fakültesi Dergisi, Osmanlı Devleti'nin Kuruluşunun 700. Yılı Özel Sayısı, s. 115-126
• Kumrular ,Özlem. ( 2008 ).Avrupa'da Türk Düşmanlığının Kökeni: Türk Korkusu. Doğan Kitap, İstanbul
• Kuzucu ,Serhat. ( 2006 ). 123 Nolu Ayıntab Gaziantep Şer'iyye Sicilinin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi (H.1180-1181/M.1766-1767). Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep
• Molla Hüsrev. (1980). Düreru’l- Hukkâm fi Şerhi Gureru’l-Ahkâm (883 H./ 1477 M.). (Arif Erkan, Trans.). İstanbul: Eser Neşriyat
• Menekşe, Ömer. ( 1998 ). XVII. Ve XVIII. Yüzyılda Osmanlı'da Hırsızlık Suçu ve Cezası. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyla Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• Mumcu, Ahmet. ( 2007 ) . Osmanlı Devletinde Siyaseten Katl. Phoenix Yay.,İstanbul
• 3 Nolu Mühimme Defteri ( 966-968/ 1558-1560 ). ( 1993) , Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayını : 12, Ankara
• Orhunlu, Cengiz. (1978).Osmanlı İmparatorlugunda Asiretlerin İskânı. Eren Yayınları, İstanbul
• Peirce, Lesli.(2005). Ahlak Oyunları, 1540-1541 Osmanlı'da Ayıntab Mahkemesi ve Toplumsal Cinsiyet . Tarih Vakfı , İstanbul
• Schacht, Joseph.(1964).An Introduction to Islamic Law. The Clarendon Pres, Oxford
• Tabakoğlu, Ahmet (2011). XVII ve XVIII yüzyıl Osmanlı Bütçeleri. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 41, s.389-414
• Udeh, Abdulkadir. (2012). Seküler Ceza Hukuku Kurumlarıyla Mukayeseli İslâm Ceza Hukuku. (Ali Şafak, çev.). İstanbul: Kayıhan Yayınları
• Yılmaz, F. (2005). Boş Vaktiniz var mı ? ve ya 16. Yüzyılda Anadolu’da Şarap, Eğlence ve Suç. Tarih ve Toplum Yeni Yaklaşımlar, (1), 11–49.
• Yücel, Yaşar, & Selâmi, Pulaha (haz.). (1995). I. Selim Kanunnâmesi. Ankara: Türk Tarih Kurumu
• Zuhayli, Vehbe. (1994 ) . İslam Fıkhı Anskilopedisi. c.VII, İstanbul