Milli Sinema Movement in the Locality Construction of Turkish Cinema: Comparison of Genclik Koprusu and The Imam Movies

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 58 - 73, 30.06.2025

Buket Akdemir Dilek

https://doi.org/10.71353/gunaad.1661220

Öz

Cinema, which cannot be thought independently from society, culture, and the prevailing ideologies of the period, shapes its narrative by being influenced by these dynamics. Cinema, which contains many features such as educating, entertaining, and propaganda, is, in a way, building culture. Films, as products of cinema, carry the characteristic of being the bearers of cultures. Films reaching the audience through cinema theaters or television influence social and cultural life. Cinema, which turns into a narrative tool by using sound and image together, can directly affect the audience, meaning society. In this regard, cinema and its product, films, serve as a tool for spreading political and religious ideas, in addition to being an artistic product.

During the 1960s, when Turkish cinema developed cinematic narration and entered into searches such as "what should national cinema be?", various cinema movements emerged. During this period, discussions on the concept of national cinema were held in Turkish cinema. In this study, the construction of national identity in Milli Sinema and the journey of this movement transforming into a cinematic trend, as well as its transformation over time, are analyzed through the films Gençlik Köprüsü and The İmam using discourse analysis. In these two films, which are examples of the Milli Sinema movement that loudly articulates Turkish culture based on Islamic traditions both socially and morally, the transformation in the representation of the movement is examined. Through these analyses, the evolution and transformation of the Milli Sinema movement up until today are identified.

Anahtar Kelimeler

Milli Cinema , Movie , Turkish Cinema , The Imam , Birleşen Yollar

Türk Sinemasının Yerlilik İnşasında Milli Sinema Akımı: Gençlik Köprüsü ve The Imam Filmlerinin Karşılaştırılması

Öz

Toplumdan, kültürden ve dönemin hâkim ideolojilerinden bağımsız düşünemeyeceğimiz sinema, ismi geçen dinamiklerden etkilenerek anlatısını oluşturur. Eğitme, eğlendirme ve propaganda gibi birçok farklı özelliği içinde barındıran sinema, bir yanıyla kültür inşa etmektedir. Sinema ürünü olan filmler, kültürlerin taşıyıcısı olma özelliğini bünyesinde barındırır. Gerek sinema salonları gerekse televizyonlar aracılığıyla izleyiciye ulaşan filmler, sosyal ve kültürel yaşamı etkilemektedir. Ses ve görüntüyü bir arada kullanarak bir anlatı aracına dönüşen sinema, izleyici kitlesini yani toplumu doğrudan etkileyebilir. Bu noktada, sinema ve onun ürünü olan filmler, sanatsal bir ürün olmanın yanında politik ve dini düşüncelerin yayılması için de bir araç görevi görmektedir.

Türk sinemasının sinemasal anlatıyı geliştirdiği ve "yerli sinema nasıl olmalıdır?" gibi arayışlara girdiği 1960'lı yıllarda, çeşitli sinema hareketleri ortaya çıkmıştır. Bu dönemde Türk sinemasında yerlilik tartışmaları yapılmıştır. Bu çalışmada, Milli Sinema'nın yerlilik inşası ve bunun paralelinde hareketten akım olmaya giden serüveni ile akımın zamanla değişime uğraması, söylem analizi yöntemi ile Gençlik Köprüsü ve The İmam filmleri üzerinden incelenmiştir. Toplumsal ve ahlaki olarak İslamcı geleneğe yaslanarak Türk kültürünün yüksek sesle dile getirildiği Milli Sinema akımı örneği olan bu iki filmde, akımın temsil biçimindeki dönüşüm incelenmiştir. Bu incelemeler paralelinde, Milli Sinema akımının bugüne nasıl geldiği ve nasıl bir dönüşüm geçirdiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Milli Sinema , Film , Türk Sineması , The Imam , Birleşen Yollar

Kaynakça

• Çakmaklı, Yücel, “Milli Sinema İhtiyacı”, Yücel Çakmaklı Milli Sinema Kurucusu, İstanbul: Küre Yayınları, 2014.
• Diriklik, Salih, Fleşbek Türk Sineması Tv’sinde İslimi Endişeler ve Çizgi Dışı Oluşumlar 1. Cilt, İstanbul: Ofset Yayınları, 1995.
• Güçhan, Gülseren, Toplumsal Değişme ve Türk Sineması İstanbul: İmge Yayınları, 2000.
• Ercan, Gülsüm Songül, Pınar Danış, Söylem, Söylem Çözümlemesi ve Eleştirel Söylem Çözümlemesi: Tanımları ve Kapsamları, Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 6(2), (2019), 527-552.
• Hazar, M. Nedim, “Milli sinemanın serüveni”, Yücel Çakmaklı Milli Sinema Kurucusu, İstanbul: Küre Yayınları, 2014, ss. 76-88.
• İnci, Ş. Fuat, “Milli sinema ve Yücel Çakmaklı”, Türk Sinemasında Yerli Arayışlar, Ankara: T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2010, ss. 377-412.
• Kıraç, Rıza, Film İcabı Türk Sinemasına İdeolojik Bir Bakış, İstanbul: Deki Yayınları, 2008.
• Kuyucak-Esen, Şükran, Türk Sinemasının Kilometre Taşları, İstanbul: Agora Kitaplığı, 2020.
• Maraşlı, Gülşah Nezaket, “Türk sinemasında ulusal ve milli sinemanın yeri”, Türk Sinemasında Yerli Arayışlar, Ankara: T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2010, ss. 105-117.
• Milli Talebe Kulübü, “Milli sinema açık oturumu”, Yücel Çakmaklı Milli Sinema Kurucusu, İstanbul: Küre Yayınları, 2014, ss. 17-67.
• Lüleci, Yalçın. Türk Sineması ve Din, İstanbul: Es Yayınları, 2009.
• Onaran, Alim Şerif, Türk Sineması Cilt 1, İstanbul: Kitle Yayınları, 1994.
• Richard Elliott, Discourse analysis: exploring action, function and conflict in social texts. Marketing Intelligence & Planning, 14(6), (1996). 65-68.
• Sözen, Edibe, Söylem Belirsizlik Mübadele Bilgi/Güç ve Refleksivite, İstanbul: Paradigma Yayınları, 1999.
• Tezcan, Gücan, “Yeşilçam’da milli bakışın mimarı: Yücel Çakmaklı”, Türk Sinemasında Yerli Arayışlar, Ankara: T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2010, ss. 325-334.
• Turan, Ömer, “Takva ya da oryantalist klişelerin ötesi, Birikim, 213 (2007), ss. 90-93.
• Uçakan, Mesut, Türk Sinemasında İdeoloji (İstanbul: Düşünce Yayınları, 1977)
• Yenen, İbrahim, “Türk Sinemasında İslam(cılık) Pratiği: Milli Sinema Örneği”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1(3), 2012, ss. 240-271.
• Yule, George, Pragmatics, Oxford: Oxford University Press, 1996.