Turizmde Otantiklik, Metalaşma ve Öznelik: Marksist Görüşle Eleştirel Bir Diyalog

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 792 - 807, 25.09.2025

Alaattin Oğuz

https://doi.org/10.32572/guntad.1700740

Öz

Turizm yazınındaki metalaşma merkezli okumalar, ekonomik dinamiklerle kültürel-simgesel üretim arasındaki ilişkileri tek eksene indirgemesi nedeniyle turistik karşılaşmaların çok katmanlı yapısını gözden kaçırma tehlikesini barındırmaktadır. Bu çalışma, söz konusu kör noktayı gidermek üzere, emek, sınıf ve iktidar ilişkilerini görünür kılan ekonomi-politik çözümlemeyle, otantikliğin toplumsal inşa, performans ve müzakere süreçlerini öne çıkaran yorumlayıcı yaklaşımı birlikte kullanan bir çerçeve önermektedir. Marksist literatürde yer yer varsayılan kapitalizm öncesi saf otantiklik öncülü, varlığın bağlamsal ve etkileşimsel doğasını ihmal etmektedir; oysa turizm düşünüldüğünde sabit bir özden değil, yerel özneler ile turistlerin karşılıklı beklentileri, yani müzakere edilerek yeniden kurulan bir anlam alanından bahsedilebilir. Bu çalışma turistleri pasif tüketiciler olarak kodlamak yerine, sahnelenen ile deneyimleneni ayırt edebilen ve daha yoğun temas arayan etkin özneler olarak görmektedir. Bu yolla otantik/kurgusal ikiliğinin keskinliği sınırlanmakta, odak somut etkileşimlere ve yerelde sahnelenen performansların talepler ve yerel normlar doğrultusunda nasıl güncellendiğine yönelmektedir. Sonuç olarak metalaşmayı bütünden dışlamadan fakat tek açıklama ilkesine de indirgemeden, simgesel üretim ve anlamlandırma süreçlerinin ekonomi-politik okumayla ortak bir analitik düzlemde buluşturulması amaçlanmaktadır. Bu çerçeve, turistik deneyimi tek yönlü bir metalaşma hattı olarak değil, bağlama duyarlı ve çok katmanlı bir karşılaşma olarak yeniden düşünülmesini, buna mukabil saha araştırmaları için uygulanabilir ölçütleri ve kuramsal tartışmalardaki açıklayıcılığın artırılmasına katkıda bulunacaktır.

Anahtar Kelimeler

Turizm , Metalaşma , Otantiklik , Marksizm , Öznelik

Authenticity, Commodification, and Agency in Tourism: A Critical Dialogue with the Marxist Perspective

Öz

Analyses of tourism that prioritize commodification often risk reducing the interplay between economic dynamics and cultural-symbolic production to a single explanatory axis, thereby obscuring the multilayered character of touristic encounters. To address this blind spot, this study proposes a framework that integrates a political economy perspective—foregrounding labor, class, and power relations—with an interpretive approach that emphasizes the social construction, performativity, and negotiation of authenticity. The often implicit premise of pre-capitalist pure authenticity in Marxist literature neglects the contextual and interactional nature of being; in tourism, however, authenticity is not a fixed essence but a negotiated field of meaning shaped by the mutual expectations of local actors and visitors. Rather than construing tourists as passive consumers, this study conceptualizes them as active subjects who are capable of discerning the distinction between what is staged and what is experientially lived, while simultaneously pursuing deeper modes of interaction. In this way, the rigidity of the authentic/constructed binary is softened, shifting attention to concrete interactions and to the ways locally staged performances are recalibrated in response to demand and local norms. By aligning symbolic production and meaning-making with political-economic critique, the article advances a more comprehensive account of touristic experience as a context-sensitive and multilayered encounter. This framework reconceptualizes the touristic experience not as a one-dimensional trajectory of commodification, but as a context-sensitive and multilayered encounter, while simultaneously providing applicable criteria for empirical research and enhancing explanatory clarity within theoretical debates.

Anahtar Kelimeler

Tourism , Commodification , Authenticity , Marxism , Agency

Kaynakça

• Boorstin, D. J. (1992). The Image: A Guide to Pseudo-Events in America. (Vintage Books’un ilk baskısı). Vintage Books.
• Böröcz, J. (1996). Leisure Migration: A Sociological Study on Tourism. (İlk baskı). Elsevier Science.
• Britton, S. G. (1991). Tourism, capital, and place: Towards a critical geography of tourism. Environment and Planning D: Society and Space, 9(4), 451–478.
• Colletta, L. (2015). Introduction: The Grand Tour and its Legacy (IX-XX), Lisa Colletta (Der.) The Legacy of the Grand Tour: New Essays on Travel, Literature, and Culture. (İlk baskı). Fairleigh Dickinson University Press.
• Franklin, A. (2009). The Sociology of Tourism, T. Jamal & M. Robinson (Der.), The Sage Handbook of Tourism Studies. (İlk baskı, 65-81). Routledge.
• Graburn, N. H. H. (1989). Tourism: The Sacred Journey, V. L. Smith (Der.), Hosts and Guests: The Anthropology of Tourism, (ikinci baskı, 21-36). University of Pennsylvania Press.
• Greenwood, D. J. (1989). Culture by the Pound: An anthropological perspective on tourism as cultural commoditization. In V. L. Smith (Der.), Hosts and Guests: The Anthropology of Tourism (ikinci baskı, 171–185). University of Pennsylvania Press.
• Harrison, D. (1995). Tourism to less developed countries: the social consequences. D. Harrsion (Der.), Tourism and the Less Developed Countries. (Wiley ilk baskısı, 19-34). John Wiley & Sons.
• Harrison, D. (2001). Tourism and Less Developed Countries: Key Issues. D. Harrison (Der.), Tourism and the less developed world: issues and case studies. (İlk baskı, 23-46). CABI Publishing.
• Lash, S. (2006). Experience. Theory, Culture, and Society. 23(2-3), 335-341. https://doi.org/10.1177/026327640602300262
• Lukacs, G. (1971). History and Class Consciousness: Studies in Marxist Dialectics, (Çev. Rodney Livingstone), (İngilizce çevirinin ilk baskısı). The MIT Press.
• MacCannell, D. (1999). The Tourist: A New Theory of the Leisure Class. (Berkeley ilk baskı). University of California Press.
• Marx, K. (1999). Capital: Volume 1. (Çev. Ben Fawkes), (1976’daki ilk baskının yeniden basımı). Penguin Books. Shepherd, R. (2002). Commodification, culture and tourism. Tourist Studies, 2(2), 183–201.
• Urry, J. (2002). The Tourist Gaze. (İkinci Baskı). Sage Publications.
• Wang, N. (1999). Rethinking authenticity in tourism experience. Annals of Tourism Research, 26(2), 349–370.
• Wang, N. (2000). Tourism and Modernity: A Sociological Analysis. (İlk Baskı). Pergamon. Wearing, S., Stevenson, D., & Young, T. (2010). Tourism Cultures: Identity, Place and Traveler. (İlk Baskı). Sage Publications.