Cittaslow, Urbanization and Tourism: Antalya/Finike Sample

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 367 - 400, 28.09.2024

Nilüfer Öztürk Aykaç

https://doi.org/10.32572/guntad.1401801

Öz

In this study, the concept of cittaslow (slow city) was analyzed in the Finike district of Antalya. The main aim is, based on the example of Finike, to contribute to the slow city discussions, and to examine the projects/events in the context of slow city criteria and address their possible social impacts. The study was prepared within the framework of qualitative research method. In the study, documents on the website of Finike Municipality (annual reports, council decisions, projects, etc.) were used as data sources, these documents were analyzed according to the document analysis technique. In the analysis, the themes of urbanization, slow city, sustainability and tourism were focused; the relationship between the concept of slow city, tourism and the social effects of slow city and tourism, awareness about sustainable tourism are discussed over Finike. In the analysis section, activities that can be considered within the scope of being cittaslow are classified according to years; the data obtained were interpreted both in terms of their match with the cittaslow criteria, relations with tourism and in terms of the risks that may arise. Finike's agricultural efficiency, tourism potential and aspects suitable for being a slow city are among its privileged features. Besides, increase of the Finike’s popularity day by day, the decrease in the quality of urban life due to crowding due to mass tourism, insufficiency of the actions to protect the biodiversity of the district are among the risks that can be highlighted. Based on this study, it is expected that awareness will increase regarding the social effects of the slow city experience and its relationship with tourism, especially in coastal districts such as Finike.

Anahtar Kelimeler

Finike, Cittaslow, Sociology of Tourism, Sustainability, Document Analysis

Yavaş Şehir, Kentleşme ve Turizm: Antalya/Finike Örneği

Öz

Bu çalışmada yavaş şehir kavramı, Antalya’nın Finike ilçesi özelinde incelenmiştir. Temel amaç, Finike örneğinden hareketle yavaş şehir tartışmalarına katkıda bulunmak ve yavaş şehir kriterleri bağlamındaki projeleri/etkinlikleri inceleyerek olası toplumsal etkilerine değinmektir. Çalışma nitel araştırma yöntemi çerçevesinde hazırlanmıştır. Çalışmada veri kaynağı olarak Finike Belediyesi web sitesinde yer alan dokümanlardan (faaliyet raporları, meclis kararları, projeler vs.) faydalanılmış, bu belgeler doküman/belge analizi tekniğine göre incelenmiştir. İncelemede kentleşme, yavaş şehir, turizm, sürdürülebilirlik temalarına odaklanılmış; yavaş şehir kavramının turizmle ilişkisi, yavaş şehrin ve turizmin toplumsal etkileri, sürdürülebilir turizme dair farkındalıklar Finike üzerinden tartışılmıştır. Analiz kısmında, yavaş şehir olma kapsamında değerlendirilebilecek faaliyetler yıllara göre tasnif edilmiş; elde edilen veriler yavaş şehir kriterleriyle örtüşmeleri, turizmle ilişkileri ve ortaya çıkabilecek riskler bağlamında yorumlanmıştır. Finike’nin tarımsal etkinliği, turizm potansiyeli ve yavaş şehir olmaya uygun yönleri ayrıcalıklı özellikleri arasındadır. Bunun yanında Finike’nin popülaritesinin gün geçtikçe artması, kitlesel turizm sebebiyle kalabalıklaşarak kentsel yaşam kalitesinin azalması, bölgedeki biyoçeşitliliği korumaya yönelik eylemlerin yetersiz kalması öne çıkarılabilecek riskler arasındadır. Bu çalışmadan hareketle, yavaş şehir olma deneyiminin toplumsal etkilerine ve özellikle Finike gibi sahil ilçeleri özelinde turizmle olan ilişkisine yönelik farkındalığın artması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Finike, Yavaş Şehir, Turizm Sosyolojisi, Sürdürülebilirlik, Doküman Analizi

Kaynakça

• Ak, D. (2017). Yavaş kent (cittaslow) hareketi ve Türkiye örnekleri üzerine bir değerlendirme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(52), 884-903.
• Akkoç, T. (2023). Sakin şehir hareketinin desteklenmesinde çevresel kaygının düzenleyici rolü. Journal of Gastronomy, Hospitality and Travel, 6(1), 103-111.
• Akman, E. (2018). Türkiye’deki yavaş şehirlerin politika uygulamaları üzerinden bir analiz. EKEV Akademi Dergisi, 22(76), 79-107.
• Akülkü, H. (2022). Kesişimsellik bakış açısı ile kırılganlıkların üretimi ve baş etme stratejileri: Antalya Kumluca ve Finike’de afet deneyimleri [Yüksek Lisans Tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi].
• Asiltürk Okutan, Y. (2023). Yavaş turizm ve yavaş şehirlerin Türkiye’de sürdürülebilir turizm coğrafyasına katkısı. 19 Mayıs Sosyal Bilimler Dergisi, 4(3), 122-129.
• Atar, E. (2023). Yeni kentsel kimlikler: Marka kent, akıllı kent, yavaş kent ve sünger kent. E. Çelebi Zengin (Ed), Kent ve çevre politikaları ekseninde yerel yönetimler (s. 63-83) içinde. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Atilla, N. (2023). Yavaşla! (Sükûnet en büyük lüks). Sakin Kitap.
• Avcıkurt, C. (2009). Turizm sosyolojisi (3. baskı). Detay Yayıncılık.
• Bailey, K. (1994). Methods of social research (4. edition). Free Press Maxwell Macmillan.
• Balcı, A. (2020). Sosyal bilimlerde araştırma (Yöntem, teknik ve ilkeler) (14. basım). Pegem Akademi Yayınları.
• Baykal, F., & Ataberk, E. (2020). Karşılaştırmalı bir araştırma: Kuramdan uygulamaya Türkiye’de cittaslow hareketi. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(3), 290-316.
• Belli, A., & Çelik, Z.E. (2022). Sürdürülebilir çevre örneği: Türkiye’de yavaş şehirler (cittaslow), Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 63-89.
• Bilgi, M.G. (2013). Türkiye’nin sakin şehirlerinde permakültürel koruma, planlama, yönetim ve eğitim pratikleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29, 45-59.
• Bookchin, M. (2014). Kentsiz kentleşme (Yurttaşlığın yükselişi ve çöküşü). (B. Özyalçın, Çev.). Sümer Yayıncılık.
• Cittaslow Ağı (2024). Association. https://www.cittaslow.org/content/association
• Cittaslow Türkiye Ağı (2021, 22 Mart). Sakin şehirlerde pandemi tatili. https://cittaslowturkiye.org/tr/sakin-sehirlerde-pandemi-tatili/
• Cittaslow Türkiye Ağı (2024a). Kentler. https://cittaslowturkiye.org/tr/uye-kentler/
• Cittaslow Türkiye Ağı (2024b). Üyelik süreci ve kriterler. https://cittaslowturkiye.org/tr/uyelik-sureci-ve-kriterler/
• Coşar, Y. (2019). Yavaş şehir-sürdürülebilir turizm paradoksu üzerine eleştirel bir bakış. Journal of Tourism Theory and Research, 5(1), 40-50.
• Cumhuriyet (2023, 01 Eylül). Yanlış ışığı takip eden caretta caretta yavruları araçların altında kalarak ezildi. https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/yanlis-isigi-takip-eden-caretta-caretta-yavrulari-araclarin-altinda-kalarak-ezildi-2114835
• Çetinkaya, Z., & Ciravoğlu, A. (2016). Sürdürülebilir yerleşim modellerinin karşılaştırılması: Eko-kent ve yavaş kent. İdeal Kent, 18(7), 246-267.
• Çiçek, D., & Sarı, Y. (2018). Yerel halkın turizme olan desteği: Türkiye’deki sakin şehirler üzerine bir araştırma. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 29(2), 185-196.
• Çokal, Z. (2023). Kültürel mirasın sürdürülebilirliğinde sakin şehirlerin rolü. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(3), 1170-1184.
• Çolak, E. C. (2019). Yalvaç’ın cittaslow uluslararası kriterleri kapsamında değerlendirmesi. Türkiye Mesleki ve Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 89-107.
• Demir, B. (2021). Sürdürülebilir turizm hareketi olarak slow food: Germiyan örneği. GSI Journals Serie A: Advancements in Tourism, Recreation and Sports Sciences (ATRSS), 4(2), 99-114.
• Demirbaş, Y. (1999). Finike turizm potansiyelinin Türk turizmindeki yeri [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi].
• Dursun, G. (2019). Kent markalaşması çerçevesinde “yavaş kentler”: Taraklı örneği [Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi].
• Finike Belediyesi (2023a). Finike tarihi. https://www.finike.bel.tr/tr/hakkinda adresinden alınmıştır.
• Finike Belediyesi (2023b). Kardeş kentler. https://www.finike.bel.tr/tr/kardes-kentler adresinden alınmıştır.
• Finike Belediyesi (2023c, 05 Ekim). Finike’de Uluslararası Dans Festivali rüzgârı. https://www.finike.bel.tr/tr/haberler/3134/finike-de-uluslararasi-dans-festivali-ruzg-ri adresinden alınmıştır.
• Finike Belediyesi (2023d, 07 Ekim). Finike’de renkli festival. https://www.finike.bel.tr/tr/haberler/3132/finike-de-renkli-festival adresinden alınmıştır.
• Finike Belediyesi (2023e, 07 Mart). Finike Belediyesi tarafından deprem riskine karşı önlemler alınıyor. https://www.finike.bel.tr/tr/haberler/3091/finike-belediyesi-tarafindan-deprem-riskine-karsi-onlemler-aliniyor adresinden alınmıştır.
• Finike Belediyesi (2023f, 08 Kasım). Sakin şehir Finike, ‘Turuncu Köy’ ile örnek olacak. https://www.finike.bel.tr/tr/haberler/3125/sakin-sehir-finike-turuncu-koy-ile-ornek-olacak adresinden alınmıştır.
• Finike Belediyesi (2023g, 14 Nisan). Uluslararası cittaslow (sakin ve kolay şehir) ağına Finike de katıldı. http://finike.bel.tr/tr/haberler/3099/uluslararasi-cittaslow-sakin-ve-kolay-sehir-agina-finike-de-katildi adresinden alınmıştır.
• Finike Belediyesi (2023h, 15 Kasım). Kardeş kente ilk hasat Başkan Geyikçi’den. https://www.finike.bel.tr/tr/haberler/3122/kardes-kente-ilk-hasat-baskan-geyikci-den adresinden alınmıştır.
• Finike Belediyesi (2023i, 17 Nisan). Finike, cittaslow ağına dâhil olmak isteyen ilçelere örnek olacak. https://finike.bel.tr/tr/haberler/3100/finike-cittaslow-agina-dahil-olmak-isteyen-ilcelere-ornek-olacak adresinden alınmıştır.
• Finike Belediyesi (2023j, 24 Eylül). Cittaslow Çocuk Şenliği dolu dolu başladı. https://www.finike.bel.tr/tr/haberler/3136/cittaslow-cocuk-senligi-dolu-dolu-basladi adresinden alınmıştır.
• Finike Belediyesi (2023k, 25 Eylül). Cittaslow Çocuk Şenliği sona erdi. https://www.finike.bel.tr/tr/haberler/3135/cittaslow-cocuk-senligi-sona-erdi adresinden alınmıştır.
• Finike Belediyesi (2024a). Nüfus bilgileri. https://www.finike.bel.tr/tr/nufus-bilgileri adresinden alınmıştır.
• Finike Belediyesi (2024b). Projeler. https://www.finike.bel.tr/tr/projeler adresinden alınmıştır.
• Finike Belediyesi (2024c, 24 Haziran). Finike’ye ‘Yalnız Değilsin’ ile büyük ödül. https://www.finike.bel.tr/tr/haberler/3167/finike-ye-yalniz-degilsin-ile-buyuk-odul adresinden alınmıştır.
• Finike Belediyesi (2024d, 30 Ocak). TOGG’a rengini Finike Portakalı versin. https://www.finike.bel.tr/tr/haberler/3155/togg-a-rengini-finike-portakali-versin adresinden alınmıştır.
• Finike Belediyesi 2017 Yılı Faaliyet Raporu (2018). https://www.finike.bel.tr/Uploads/304761e192cb40548cd9405a885dafda.pdf adresinden alınmıştır.
• Finike Belediyesi 2018 Yılı Faaliyet Raporu (2019). https://www.finike.bel.tr/Uploads/ce506755b67c4e0cae1e11c8939e4042.pdf adresinden alınmıştır.
• Finike Belediyesi 2019 Yılı Faaliyet Raporu (2020). https://www.finike.bel.tr/Uploads/8785610c3aed4af1b8a02e2efd93318a.pdf adresinden alınmıştır.
• Finike Belediyesi 2020 Yılı Faaliyet Raporu (2021). https://www.finike.bel.tr/Uploads/0a1190cd8ddd4e768cd5d3eedbc455f3.pdf adresinden alınmıştır.
• Finike Belediyesi 2021 Yılı Faaliyet Raporu (2022). https://www.finike.bel.tr/Uploads/ad9d6a0d373d49dd98a4ef8aba3bb6f4.pdf adresinden alınmıştır.
• Finike Belediyesi 2022 Yılı Faaliyet Raporu (2023). https://www.finike.bel.tr/Uploads/083fd04de66547e0924c9e233058dfd0.pdf adresinden alınmıştır.
• Finike Belediyesi 2023 Yılı Faaliyet Raporu (2024). https://www.finike.bel.tr/Uploads/ebe41414d99d4ffbb91b51a53d429b15.pdf adresinden alınmıştır.
• Finike Belediyesi 2023 Yılı Meclis Kararları (2023). https://www.finike.bel.tr/tr/meclis-kararlari adresinden alınmıştır.
• Finike Kaymakamlığı (2023). Turizm. http://www.finike.gov.tr/ilemizde-turizm-sektr adresinden alınmıştır.
• Gelecek Turizmde (2024). Sürdürülebilir turizm nedir. https://www.gelecekturizmde.com/surdurulebilir-turizm-nedir/ adresinden alınmıştır.
• Genç, R. (2018). Innovative approaches for tourism: The impact of cittaslow. Kent Akademisi, 11(2), 256-263.
• Göney, S. (2017). Şehir coğrafyası I. Beta Yayıncılık.
• Güçlü, S. (2018). Kentsel sosyal problemler. N. Adak (Ed), Sosyal problemler sosyolojisi (s. 183-213) içinde. Siyasal Kitabevi.
• Güler, Ş. (1978). Turizm sosyolojisi. Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Harvey, D. (2017). Kent deneyimi. (E. Soğancılar, Çev.). Sel Yayıncılık.
• Huot, J.L. (2000). İlk aşamalar. J.L. Huot, J.P. Thalmann & D. Valbelle (Ed), (A.B. Girgin, Çev.) Kentlerin doğuşu (s. 25-106) içinde. İmge Kitabevi.
• İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2023). Şirince 2023 yılının en iyi turizm köyü seçildi. https://izmir.ktb.gov.tr/TR-353670/sirince-2023-yilinin-en-iyi-turizm-koyu-secildi.html adresinden alınmıştır.
• Karakurt Tosun, E. (2019). Sürdürülebilir kentleşme (Kent modelleri üzerine bir inceleme). Dora Yayıncılık.
• Keleş, R., & Hamamcı, C. (2005). Çevre politikası (5. baskı). İmge Kitabevi.
• Koç, V., & Baz, İ. (2020). Türkiye’de sakin şehir hareketine üyelik süreci ve üyeliğin etkileri. İstanbul Ticaret Üniversitesi Teknoloji ve Uygulamalı Bilimler Dergisi, 2(2), 57-67.
• Korkmaz Özcan, Z., & Demircioğlu Dalgıç, A.S. (2024). Cittaslow cities and tourism governance: The case of Isparta. Yönetim Bilimleri Dergisi, 22(51), 51-76.
• Kümbetoğlu, B. (2012). Sosyolojide ve antropolojide niteliksel yöntem ve araştırma (3. Basım). Bağlam Yayıncılık.
• Lefebvre, H. (2015). Şehir hakkı (3. bs.). (I. Ergüden, Çev.). Sel Yayıncılık.
• Lefebvre, H. (2019). Kentsel devrim. (S. Sezer, Çev.). Sel Yayıncılık.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma (Desen ve uygulama için bir rehber). (S. Turan & H. Özen, Çev.). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Nacak, İ. (2016). Merkeze ithafen taşranın hikâyesi. Sosyoloji Divanı (Sosyolojik Muhayyile Özel Sayısı), 8, 377-387.
• Neuman, W. L. (2012). Toplumsal araştırma yöntemleri I-II (Nitel ve nicel yaklaşımlar). (S. Özge, Çev.). Yayınodası Yayınları.
• Özmen, A., & Can, M.C. (2018). Cittaslow Hareketi’ne eleştirel bir bakış. Planlama, 28(2), 91-101.
• Öztürk Aykaç, N. (2022). Türkiye’de kentleşme. Ü. Şentürk (Ed), Türkiye’nin toplumsal yapısı (s. 377-414) içinde. Paradigma Akademi Yayınları.
• Punch, K. (2014). Sosyal araştırmalara giriş (Nitel ve nicel yaklaşımlar). (D. Bayrak, H.B. Arslan & Z. Akyüz, Çev.). Siyasal Kitabevi.
• Sağır, A. (2011). Kültürel bütünleşme bağlamında Antalya’nın Finike ilçesine yerleşen turistlerin sosyolojik çözümlenmesi. Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, 22(1), 49-64.
• Sak, R., Şahin Sak, İ.T., Öneren Şendil, Ç., & Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-250.
• Sezgin, M., & Ünüvar, Ş. (2011). Sürdürülebilirlik ve şehir pazarlaması ekseninde yavaş şehir. Çizgi Kitabevi.
• Slow Food (2023). Home page. https://www.slowfood.com/ adresinden 23 Kasım 2023 tarihinde alınmıştır.
• Slow Food (2024). Our history. https://www.slowfood.com/our-history/ adresinden 06 Nisan 2024 tarihinde alınmıştır.
• Sohn, D., Jung Jang, H., & Jung, T. (2015). Go slow and curvy (Undertanding the philosophy of the cittaslow phenomenon). Springer.
• Soylu, Y., Bahtiyar Karadeniz, C., & Genç K. (2023). Slow city and tourism coexistence. Coğrafya Dergisi, 47, 123-134.
• Sustainability at UCLA (2024). What is sustainability. https://www.sustain.ucla.edu/what-is-sustainability/ adresinden alınmıştır.
• Şen, L. M., & Çankırı, P. (2016). Sürdürülebilir turizm kapsamında sakin şehir (cittaslow) projesinin Finike ilçesine uygulanabilirliği. 4th International Congress of Tourism and Management Researches, Antalya, Türkiye.
• TÇV (2001). Ansiklopedik çevre sözlüğü. Türkiye Çevre Vakfı Yayını.
• Turgut, A., Demirezer, Ö., & Uşma, G. (2023). Yavaş şehir (cittaslow) kavramının sürdürülebilirlik bağlamında karşılaştırmalı bir değerlendirmesi: Bra ve Seferihisar örneği. İdealKent, 15(42), 1013-1041.
• TV100 (2023, 22 Ağustos). Sakin şehir listesine alınmıştı: Turistik ilçeyi deprem korkusu sardı, yakınından 3 diri fay geçiyor. https://www.tv100.com/sakin-sehir-listesine-alinmisti-turistik-ilceyi-deprem-korkusu-sardi-yakinindan-3-diri-fay-geciyor-haber-690873 adresinden 22 Nisan 2024 tarihinde alınmıştır.
• Uçar, G. (2022). Yavaş şehir olma yolunda bir sahil kasabası: Antalya-Kaş örneği. Bilar: Bilim Armonisi Dergisi, 5(2), 49-65.
• Ulutaş, B. (2017). Doküman analizi. F.N. Seggie & Y. Bayyurt (Ed), Nitel araştırma (Yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları) (s. 279-297) içinde. Anı Yayıncılık.
• UNWTO (2023a). Home page. https://www.unwto.org adresinden 21 Ekim 2023 tarihinde alınmıştır.
• UNWTO (2023b). Sustainable development. https://www.unwto.org/sustainable-development adresinden 21 Ekim 2023 tarihinde alınmıştır.
• Yeni Asır (2021, 20 Mart). Sakin şehirlerde pandemi tatili. https://www.yeniasir.com.tr/cumartesi/2021/03/20/sakin-sehirlerde-pandemi-tatili adresinden 23 Kasım 2023 tarihinde alınmıştır.
• Yıldırım, S. (2019). Ansiklopedik kent sözlüğü. Marmara Belediyeler Birliği Kültür Yayınları.