KRİZ DÖNEMLERİNDE MARKALARIN SOSYAL SORUMLUĞU: 6 ŞUBAT DEPREMLERİNİN ARDINDAN ERKEN DÖNEM KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK ÇALIŞMALARINA GENEL BİR BAKIŞ

Yıl 2024, , 48 - 65, 30.07.2024

Mustafa Aslan , Çağrı Selman İğde , Elif Kocagöz

https://doi.org/10.54439/gupayad.1488776

Öz

Amaç: 6 Şubat 2023 tarihinde merkez üssü Kahramanmaraş olan ve 11 ili etkileyen depremlerde 50 binin üzerinde insan hayatını kaybetmiş, binlerce kişi yaralanmış ve birçok kişi evsiz kalmış; aynı zamanda bölgede birçok yönetsel ve toplumsal kurum işlev itibariyle hasar almıştır. Bu çalışmada depremlerin ardından oluşan krizde iş dünyasının rolüne işaret etmek amacıyla markaların sosyal sorumluluk çalışmaları incelenmiştir. Gereç ve Yöntem: Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden içerik analiziyle Şubat-Mart 2023 tarihlerinde medyada yer alan haberler incelenmiş, içeriklerde yer alan markalar ve yaptıkları destekler çeşitli teorik temellerle tasnif edilerek sunulmuştur. Bulgular: Markaların, nakdî yardımlar, gıda ve giyim gibi aynî destekler, insan kaynağı desteği, lojistik hizmetler, barınma destekleri, arama-kurtarma süreçlerine destek, dijital çözümler, sağlık hizmetleri vb. kategorilerde gömülü ve periferik KSS faaliyetlerinde bulunduğu görülmüştür. Çalışmada ayrıca Birleşmiş Milletler’in iş eylem planı örnek alınarak işletmelerin “sosyal yatırım ve hayırseverlik, çekirdek iş faaliyetleri, iş birliği ve kolektif eylem ve savunuculuk ve kamu politikası katılımı” açısından performansına yönelik bir değerlendirme de sunulmuştur. Sonuç: Araştırma özel sektörün geniş çaplı ve çok boyutlu toplumsal bir krizde rolünü temel olarak ortaya koymuştur. Acil insani yardımın ötesinde markaların bölgeye yönelik uzun dönemli ve çekirdek iş yeteneklerini ortaya koyan KSS çalışmalarında bulunmasının son derece önemli olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kurumsal sosyal sorumluluk (KSS), Gömülü ve periferik KSS, Afet Krizi, Acil insanî yardım, Deprem

SOCIAL RESPONSIBILITY OF BRANDS DURING CRISIS PERIOD: AN OVERVIEW OF EARLY CORPORATE SOCIAL RESPONSIBILITY ACTIVITIES AFTER THE 6 FEBRUARY EARTHQUAKES

Öz

Purpose: More than 50 thousand people lost their lives, thousands were injured and many people were left homeless in the earthquakes whose epicenter was Kahramanmaraş and affected 11 provinces on February 6, 2023. At the same time, many regional administrative and social institutions were damaged in terms of their functions. In this study, the social responsibility activities of brands were examined to point out the role of the business world in the crisis after the earthquakes. Material and Method: In the study, the news in the media between February and March 2023 was examined with content analysis, one of the qualitative research methods, the brands included in the content and the supports they provided were classified and presented on various theoretical bases. Findings: It has been observed that brands engage in embedded and peripheral CSR activities in categories such as cash aid, in-kind support such as food and clothing, human resource support, logistics services, shelter support, support for search and rescue processes, digital solutions, health services, etc. The study also presented an evaluation of the performance of businesses in terms of "social investment and philanthropy, core business activities, collaboration and collective action, and advocacy and public policy engagement", taking the United Nations' business action plan as an example. Results: The research has fundamentally revealed the role of the private sector in a large-scale and multi-dimensional social crisis. Beyond immediate humanitarian aid, it is considered extremely important for brands to engage in CSR activities that reveal their long-term and core business capabilities for the region.

Anahtar Kelimeler

Corporate social responsibility (CSR), Embedded and peripheral CSR, Disaster crisis, Immediate humanitarian aid, Earthquake

Kaynakça

• AA, (2023a, Şubat). Küresel iş dünyasının deprem sonrası yardım seferberliği sürüyor. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/asrin-felaketi/kuresel-is-dunyasinin-deprem-sonrasi-yardim-seferberligi-suruyor/2817631 Erişim tarihi: 17 Şubat 2024
• AA, (2023b, Şubat). Yeşil sahaların ezeli rakipleri depremzedeler için el ele verdi. Erişim adresi: https://tls.tc/l7LEs Erişim tarihi: 15 Şubat 2024
• Aguinis, H., & Glavas, A. (2013). Embedded versus peripheral corporate social responsibility: psychological foundations: Industrial and organizational psychology, Industrial and Organizational Psychology, 6, 314-332. https://doi.org/10.1111/iops.12059
• Aktan, C. C., & Börü, D. (2007). Kurumsal sosyal sorumluluk, C. C. Aktan (Ed.), Kurumsal sosyal sorumluluk, İşletmeler ve sosyal sorumluluk (ss. 7-25) içinde. İstanbul: İGİAD.
• AMA American Marketing Association, (2020, June), Dictionary definitions of social responsibility and corporate social responsibility, Erişim adresi: https://www.ama.org/2020/07/06/millennials-gen-z-and-the-rising-demand-for-corporate-social-responsibility/ Erişim tarihi: 21 Şubat 2024
• Blumberg, P. I. (1970). Corporate responsibility and the social crisis, Boston University Law Review, 157-210. Erişim adresi: http://heinonline.org/HOL/LandingPage?handle=hein.journals/bulr50&div=17&id=&page= Erişim tarihi: 24 Şubat 2024
• Bowen, H. R. (1953). Social responsibilities of the businessman. New York: Harper & Row.
• BrandingTürkiye, (2023, Şubat). Kırmızı pelerinli markalar listesi. Erişim adresi: https://www.brandingturkiye.com/kirmizi-pelerinli-markalar-listesi/ Erişim tarihi: 19 Şubat 2024
• Carroll, A. B. (1979). A three-dimensional conceptual model of corporate performance. Academy of Management Review, 4(4), 497-505. https://doi.org/10.5465/amr.1979.4498296
• Carroll, A. B. (1991). The pyramid of corporate social sesponsibility toward the moral management of organizational stakeholders. Business Horizons, 34(4), 39-48. https://doi.org/10.1016/0007-6813(91)90005-G
• Carroll, A. B. (1999). Corporate social responsibility: Evolution of a definitional construct. Business & Society, 38(3), 268-295.
• Carroll, A. B. (2008). A history of corporate social responsibility: Concepts and practices. Andrew Crane, Abigail McWilliams, Dirk Matten, Jeremy Moon & Donald Siegel (Eds.) The Oxford Handbook of Corporate Social Responsibility. (pp.19-46.) in Oxford University Press, https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199211593.003.0002
• Crowther, D., & Aras, G. (2008). Corporate social responsibility. Ventus Publishing.
• Çengel, Ö., Pirtini, S., & Çakıroğlu, I. (2020). COVID-19 sürecinde işletmelerde kurumsal yönetim ve sosyal sorumluluk stratejilerinin yeniden yapılandırılması üzerine pazarlama yönlü bir yaklaşım. İstanbul Ticaret Üniversitesi Girişimcilik Dergisi, 4(7), 1-21.
• Dahlsrud, A. (2008). How corporate social responsibility is defined: An analysis of 37 definitions. Corporate social responsibility and environmental management, 15(1), 1-13.
• Ekonomim, (2023a, Şubat). İş dünyası yardım için yarışıyor. Erişim adresi: https://www.ekonomim.com/gundem/is-dunyasi-yardim-icin-yarisiyor-haberi-682290 Erişim tarihi: 18 Şubat 2024
• Ekonomim, (2023b, Şubat). Bursa, depremzedelere istihdam desteği veriyor. Erişim adresi: https://www.ekonomim.com/sehirler/bursa-depremzedelere-istihdam-destegi-veriyor-haberi-683902 Erişim tarihi: 18 Şubat 2024
• Ekonomist, (2023, Mart). Markalar ‘Afet İletişimi’ sınavı veriyor. Erişim adresi: https://www.ekonomist.com.tr/makale/markalar-afet-iletisimi-sinavi-veriyor-39272 Erişim tarihi: 20 Şubat 2024
• Euronews, (2023, Şubat). Deprem yardım kampanyasında kamu bankaları ve şirketlerinin payı ne oldu? Erişim adresi: https://tr.euronews.com/2023/02/16/deprem-yardim-kampanyasinda-kamu-bankalari-ve-sirketlerinin-payi-ne-oldu Erişim tarihi: 18 Şubat 2024
• García-Santiago, M. D. (2022). Communicating the resilience and corporate social responsibility of SMES during lockdown in Spain: A visual and exploratory study of communication mechanisms and strategies. Sustainability, 14(13), 7944. https://doi.org/10.3390/su14137944
• Gökalp Yılmaz, G., & Şikar, A. (2023). Afetlerin etkilerinin zorunlu göç bağlamında incelenmesi: 2023 Kahramanmaraş depremi. Afet ve Risk Dergisi, 6(4), 1247-1268. https://doi.org/10.35341/afet.1290767
• Kaplun, A. (2016, April), Global corporate social responsibility: A corporate response to the Syrian refugee crisis, Rutgers Center for Corporate Law and Governance, Working Paper, Erişim adresi: http://cclg.rutgers.edu/wp-content/uploads/CSR_Syrian_Refugee_Crisis.pdf Erişim tarihi: 19 Şubat 2024
• Klein, P., & Matten D. (2015, Eylül). Business has complex social responsibility in humanitarian crisis, The Globe and Mail, Erişim adresi: https://tls.tc/3b3YU Erişim tarihi: 23 Şubat 2024
• Kocagöz, E. (2017a). Between pragmatism and social responsibility: A discussion of business practices in the wake of the refugee crisis in Germany. Kaynak, E. & Harcar, T. (Eds.). In IMDA Scholarly Book of Readings: Advances in Global Business - From Globalization to Regionalization and Localization: Institutions, Processes, and Strategies (pp. 117-130), IMDA Press.
• Kocagöz, E. (2017b). Germany’s refugee “crisis” and a discussion on refugee-related corporate social responsibility practices of German companies, 1. Uluslararası Kahramanmaras Yönetim, Ekonomi ve Siyaset Kongresi, Bildiriler Kitabı, 138-182.
• Kotler, P., & Lee, N. R. (2005). Corporate social responsibility: Doing the most good for your company and your cause. Hoboken, New Jersey: John Wiley & Sons.
• MarketingTürkiye, (2023, Şubat). Halk markaları göreve çağırdı: Markalardan yanıt geldi. Erişim adresi: https://www.marketingturkiye.com.tr/haberler/markalar-gorevde/ Erişim tarihi: 17 Şubat 2024
• MediaCat, (2023, Şubat). Deprem bölgesine yardım eli uzatan markalar. Erişim adresi: https://mediacat.com/deprem-bolgesine-yardim-eli-uzatan-markalar/ Erişim tarihi: 21 Şubat 2024
• Metin, O., & Ünal, Ş. (2022). İçerik analizi tekniği: İletişim bilimlerinde ve sosyolojide doktora tezlerinde kullanımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 273-294.
• NewsDeeply. (2016). Analysis: How the private sector can help tackle the refugee crisis, Erişim adresi: https://www.newsdeeply.com/refugees/articles/2016/10/03/analysis-how-the-private-sector-can-help-tackle-the-refugee-crisis Erişim tarihi: 25 Şubat 2024
• Okoye, A. (2009). Theorising corporate social responsibility as an essentially contested concept: is a definition necessary? Journal of Business Ethics, 89(4). https://doi.org/10.1007/s10551-008-0021-9
• Pedersen, E. R., & Neergaard, P. (2007). The bottom line of CSR: A different view, F. Hond, F. G. A. de Bakker, & P. Neergaard (Eds.). In Managing Corporate Social Responsibility in Action: Talking, Doing and Measuring (pp. 77-91). Ashgate Publishing, Aldershot.
• Porter M. E., & Kramer M. R. (2006). Strategy and society: The link between competitive advantage and corporate social responsibility. Harvard Business Review, Erişim adresi: https://hbr.org/2006/12/strategy-and-society-the-link-between-competitive-advantage-and-corporate-social-responsibility Erişim tarihi: 19 Şubat 2024
• Twigg, J. (2001). Corporate social responsibility and disaster reduction: A global overview. London: Benfield Greig Hazard Research Centre.
• UNGC & UNHCR. (2015). Business action pledge in response to the refugee crisis, Illustrative Examples to Inspire Action. Erişim adresi: https://business.un.org/documents/business_action_pledge_refugee_crisis_illustrative_examples.pdf Erişim tarihi: 25 Şubat 2024
• van den Broek, O. M. (2016). Private decisions, public results: The legitimacy of German business action in response to the refugee crisis (MA-Thesis). Utrecht University, Faculty of Humanities, Netherlands.
• van Rekom, J., Berens, G., & van Halderen, M. (2013). Corporate social responsibility: Playing to win, or playing not to lose? Doing good by increasing the social benefits of a company’s core activities. Journal of Brand Management, 20(9), 800–814.
• Visser, W. (2011). The ages and stages of CSR: Towards the future with CSR 2.0, CSR International Paper Series, No.3.