AĞAKÖY GELENEKSEL KONUTLARINDA CEPHE DÜZENLEMELERİ

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 13, 278 - 301, 15.05.2018

Hilal Uzun

Öz

    Bartın İli Ulus İlçesi Ağaköy Merkez Mahallesinde yer alan on bir konutun cephe özellikleriyle incelendiği bu çalışmada konutların yapı malzemesi ahşap, tuğla ve taştır. Yapım tekniği olarak çoğunlukla karma sistem kullanılmıştır. Bu özellikleri ile bölge karakteristiğini yansıtan konutlarda cephe tipolojisinde belirleyici yapı elemanı balkonlar olmuştur. Ön cephe boyunca, orta aksta, yan aksta ve L şeklinde olmak üzere farklı tasarımların denendiği konutlar ön cephede yer alan süsleme detayları ile de dikkat çekmiştir. Farklı şekilde düzenlenmiş balkon tipleri, geniş ve kepenkli zemin kat pencereleri, konsol ve balkon direklerindeki süsleme detayları, bitişik nizamda konuşlanma eğilimi ile kırsal konut özelliklerinden uzaklaşmakta, bize dışa dönük bir sosyal hayatı ve şehirleşme eğilimini göstermektedir.   

    Geçmişten günümüze çevre köyler ve şehir merkezi arasında bir duraklama ve konaklama bölgesi olan Ağaköy Merkez Mahallesi tarımın yanında ticaretinde etkin bir ekonomik faaliyet olduğu bir bölge olmuş, bu durum konutların cephe tasarımlarını etkilemiştir. 

    20. yy ilk yarısına tarihlenen konutlar malzeme ve yapım teknikleriyle geleneği yansıtırken, kendi konutunu ihtiyaç ve imkânları ölçüsün de kendisi yapan kırsal kesim insanının, yaşadığı sosyal değişimi geleneksel mimari üzerinden bize göstermektedir. 

Anahtar Kelimeler

Geleneksel, konut, kırsal, mimari, cephe düzeni

FACADE FORMATIONS IN AĞAKÖY TRADITIONAL HOUSINGS

Öz

    In this study, 11 housings in Bartın province, Ulus district, Ağaköy village, Merkez neighborhood are examined with frontal characteristics and it is determined that the construction materials of the housings are wood brick and stone. As construction, practice mostly mixed system is used. These features of the houses reflect the region’s characteristics and balconies are the determinative constructional component of the frontal typology. Along the façade, the housings which different designs were tried on central axle, side axle and L shape attract attention with decorative details on frontages too. Unusual balcony types, wide and shutter basement windows, decoration details on cantilever and balcony posts, tendency to attached buildings are proofs of moving away from rural housing characteristics, and demonstrate us an extroverted social life and urbanization tendency. 

    From past to present, Ağaköy Merkez neighborhood has been a stopover between surrounding villages and the center, so, besides agricultural activities, trade has also been one of the main economic activities, and this situation has redounded on facade designs too.   

    While these housings dating the first half of 20th century are traditional in terms of construction materials and techniques, they also reflect the social transition of rural people who build their own housings within the bounds of necessity and possibility over the vernacular architecture.   

Anahtar Kelimeler

Traditional, housing, rural, architectural, facade layout

Kaynakça

• Ağaköy, Bartın Uydu Görüntüsü.(2017). Erişim:https://www.google.com.tr/intl/tr/earth (05/06/2017)
• Akansel, S. (2004). Edirne Kaleiçi Geleneksel Konutlarının Plan ve Cephe Özellikleri, Selçuk Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, Sayı.1, Cilt.19, ss.101-112
• Aydemir, Elif. (2010). Yöresel Mimarinin ve Kırsal Dokunun Korunması: Artvin Şavşat, Balıklı Mah. Örneği, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Programı, İstanbul
• Başkan,S.(2008). Artvin’de Geleneksel Ev Mimarisi, Vakıflar Dergisi, Sayı.31, ss.71-139.
• Çetin, Y. (2006). Geleneksel Türk Evinde Cumba, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları Sanat Tarihi Dergisi, Sayı. 15/2, ss. 18-27
• Davulcu, M. (2015). Ormana Yöresi Geleneksel Konut ve Yapıcılık Geleneği, Kalemişi, Sayı. 5, Cilt. 3, ss. 47-96.
• Demirarslan, Deniz. (2011). Eski Bir Bektaşi Yerleşimi:Yörük Köyünde Evler ve Odanın Oluşumu, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, Sayı. 5, ss.69-88
• Doğanay, H., Orhan, F. (2014). Şavşat’ta Geleneksel Köy Meskenleri ve Başlıca Sorunları, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 18 (1), ss. 273-297.
• Erdoğan,N.,Yüksek, İ.(2013). Kırklareli Geleneksel Konut Penceresi Ebatlarının Standartlaşma Potansiyeli , International Journal of Architecture and Planning, Sayı 1, ss. 93-103 ttp://iconarp.selcuk.edu.tr/iconarp/article/view/30
• Göçmen, Duygu. (2010). Doğu Karadeniz Kırsal Mimarisi İçin Koruma Önerileri: Artvin İli- Balıklı Mahallesi –Zurabet Evi Örneği, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kahraman,
• Necmi. (2004). Geleneksel Afyonkarahisar Evlerine Ait Kapıların İncelenmesi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Kankal, A. (2004). ‘’Türkmenin Kaidesi Kastamonu(xv-xvııı.yy’lar Arası Şehir Hayatı), Zafer Matbaası, Ankara Karakuyu, M. (2008). Türkiye’de Kır Konutları ve Eklentileri Üzerine Bir Araştırma: Alaşehir Örneği, Bilig, Sayı. 44, ss.4562.
• Küçükerman, Ö. (1995). Anadolu Türk Mirasında Türk Evi, Kültür Bakanlığı Yayınları, İstanbul. Küçükerman, Ö. (1985). Kendi Mekanının Arayışı İçinde Türk Evi, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Yayınları, İstanbul.
• Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Yapı Uygulama ve Araştırma Merkezi.(2013). Orta Anadolu Geleneksel Mimarisi Kerpiç Araştırma Sergisi Kataloğu, İstanbul.
• Oğuz, M.Ö., Metin, E., Mormenekşe, F. (2007). Türkiye de 2003 Yılında Yaşayan Geleneksel Mimari, Gazi Üniversitesi Türk Halkbilimi Araştırma ve Uygulama Merkezi, Ankara
• Özgüner, O.( 1970). Köyde Mimari Doğu Karadeniz, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları, Ankara
• Öztank, N. (2013). Afyonkarahisar Geleneksel Konut Mimarisi ve Sokak Dokusunun Analizi, Ege Mimarlık, Sayı. Eylül, ss.4449
• Perker, Z.S., Akıncıtürk, N. (2011). Geleneksel Cumalıkızık Evlerinde Ahşap Konut Sistemi, Uludağ Üniversitesi MühendislikMimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt.16, Sayı. 1, ss.41-51. Resmi Gazete, (07.09.1991)
• Tali, Ş. (2005). Geleneksel Kayseri Evlerinde Süsleme, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı.2,ss.6185.
• T.C. Bartın Valiliği. (2016). Coğrafi Konum, Erişim: http://www.bartin.gov.tr/cografi-yapi (12/05/2016).
• T.C. Bartın Valiliği İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü.(2012). 2011 Yılı Bartın İli Çevre Durum Raporu, T.C.Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Ankara
• T.C. Bartın Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü,. (2011). Bartın Kültür Varlıkları Envanteri, Bartın Valiliği, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Ankara.
• T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı.(1994). 438 numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu defteri(937/1530) II Bolu, Kastamonu, Kengiri ve Koca-ili Livaları,
• T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın No 20, Defter-i Hakani Dizisi:1,Ankara.
• Türkiye Devlet İstatistik Kurumu. (2016). Nüfus Verileri, Erişim: https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr (28.09.2016)
• Yüksek, İzzet. (2004). Kırklareli Sivil Mimarlık Örneklerinde Pencerelerin Analizi, Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Edirne http://dspace.trakya.edu.tr:8080/jspui/handle/1/398 Kaynak Kişi: Hüseyin Bostancı. 78y