Assessment of Natural Gas Reserves in East Mediterranean with Economy and Security Dimension in Terms of Turkey

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 35, 675 - 706, 07.10.2020

Hüseyin Tamer Hava

https://doi.org/10.17752/guvenlikstrtj.807021

Cited By: 3

Öz

Eastern Mediterranean has had geopolitical, geoeconomic and geostrategic significance in every period from past to present. It has never lost its feature of being central in issues such as transportation and trade. Lately, the fact that the significant amount of hydrocarbon reserves increased the potential of the region to become an energy hub and the absence of exclusive economic zones with which all parties have agreed show that the fierce competition for this region will gradually increase. Situated in the global energy mobility as geographical location, Turkey is also a part of this competition. In line with this, of course, Turkey also aims to become a regional energy hub. However, this aim brings with it various risks. Based on this perspective, the results of recent developments in the region will be analyzed with geopolitical, geostrategic, geoeconomic and international security dimensions and solutions will be proposed.

Anahtar Kelimeler

Eastern Mediterranean, Energy Resources, International Economy, Political Economy, Security

Doğu Akdeniz’deki Doğal Gaz Rezervlerinin Ekonomik ve Güvenlik Boyutuyla Türkiye Açısından Değerlendirmesi

Öz

Doğu Akdeniz, geçmişten günümüze kadar olan her dönemde jeopolitik, jeoekonomik ve jeostratejik öneme sahip olmuştur. Ulaşım, ticaret gibi konularda merkez bölge olma konumunu hiç kaybetmemiştir. Son zamanlarda bölgede bulunan önemli miktardaki hidrokarbon rezervlerinin bölgenin enerji merkezi olma potansiyelini artırması ve tüm tarafların uzlaştığı münhasır ekonomik bölgelerinin bulunmayışı buraya yönelik kıyasıya yaşanan mücadelenin giderek artacağını göstermektedir. Coğrafi konum olarak küresel enerji hareketliliğine sahne olan Türkiye’de bu mücadelenin bir parçasıdır. Bu doğrultuda elbette ki Türkiye’de bölgesel enerji merkezi olmayı hedeflemektedir. Ancak bu çeşitli riskleri de beraberinde getirmektedir. Bu perspektiften hareketle çalışmada, bölgede son zamanlarda yaşanan gelişmelerin yarattığı sonuçlar, jeopolitik, jeostratejik, jeoekonomik ve uluslararası güvenlik boyutlarıyla incelenerek çözüm önerilerinde bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Doğu Akdeniz, Enerji Kaynakları, Uluslararası Ekonomi, Politik Ekonomi, Güvenlik

Kaynakça

• AĞAOĞLU, Levent, Kıbrıs Dünyanın Merkezidir, Hiperlink Yayınları, İstanbul, 2018.
• KOCAMANOĞLU, Ali, Türkiye Açısından Doğu Akdeniz'in Stratejik Önemi, Deniz Basımevi, İstanbul, 2005.
• PAZARCI, Hüseyin, Uluslararası Hukuk, Turhan Kitabevi, Ankara, 2008.
• YAYCI, Cihat, Sorular ve Cevaplar ile Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) Kavramı, Deniz Basımevi Müdürlüğü, İstanbul, 2019.
• YILDIZ, Dursun, Akdeniz’in Doğusu (Tarihi Geçmişi, Stratejik Önemi ve Su Sorunu Açısından), Bizim Yayınlar Kitabevi, İstanbul, 2008.
• YILDIZ, Dursun, Doğu Akdeniz’de Isınan Sular, Bizim Kitaplar Yayınları, İstanbul, 2009.
• YILDIZ, Dursun ve Doğan YAŞAR, Doğu Akdeniz’de Küresel Satranç, Truva Yayınları, İstanbul, 2012.
• AKSU, Fuat, “Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanları Sorunu ve Türkiye-AB İlişkileri”, Sertaç Hami Başeren (Yay. Haz.), Doğu Akdeniz'de Hukuk ve Siyaset, A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 2013, s. 159-196.
• AK, Gökhan, “Kıbrıs Adası Çevresindeki Deniz Dibi Hidrokarbon Zenginliklerinin Adadaki Sorunun Çözümüne Muhtemel Etkileri”, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 2013, Sayı 1 (Kıbrıs Özel Sayısı-I), s.333-338, https://dergipark.org.tr/tr/pub/ mahder/issue/28390/301912 (Erişim Tarihi: 09.07.2020).
• AKARÇAY, Pınar ve Gökhan AK, “Ulusal Güvenlik Bağlamında Kıbrıs: Jeostratejik/Jeoekonomik Önem ve Gelişmeler”, Çeşm-i Cihan Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları E-Dergisi, Yaz 2018, 5(1), s.140-157, https://dergipark.org.tr/tr/pub/ cesmicihan/issue/38085/427535 (Erişim Tarihi: 09.07.2020).
• AYDIN, Yusuf Alperen, “18. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nin Ege (Adalar) Denizi ve Doğu Akdeniz'e Yönelik Güvenlik Parametreleri”, Osmanlı Araştırmaları / The Journal of Ottoman Studies, 2015, Sayı 45, s. 161-184.
• BAŞEREN, Sertaç Hami, “Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanları Uyuşmazlığı”, Stratejik Araştırma ve Etüt Merkezi Stratejik Araştırmalar Dergisi, 2010, 8(14), s. 133-155.
• DOĞRU, Sami, “Doğu Akdeniz’de Hidrokarbon Kaynakları ve Uluslararası Hukuka Göre Bölgedeki Kıta Sahanlığı ve Münhasır Ekonomik Bölge Alanlarının Sınırlandırılması”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 119, 2015, s. 503-554, https://hdl.handle.net/20.500.12507/96 (Erişim Tarihi: 08.07.2020).
• ERBAŞ, Fatih, “19. Yüzyıl Doğu Akdeniz Donanma Mücadelesinde Öne Çıkan Devletler ve Faktörler”, FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 2016, Sayı 8, s. 133-158.
• ERTÜRK, Muzaffer, “Doğu Akdeniz’de Türk-Yunan Enerji Uyuşmazlığı”, Journal of Current Researches on Social Sciences, 2017, 7(2), s. 15-26.
• KARAPINAR, Nuray, “Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi ve Deniz Alanlarına İlişkin Bazı Kavramlar”, MTA Doğal Kaynaklar ve Ekonomi Bülteni, 2015, Sayı 20, s. 13-21, http://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/hizmetler/kutuphane/ekonomi-bultenleri/2015_20/3.pdf (Erişim Tarihi: 27.06.2020).
• KEDİKLİ, Umut ve Deniz TAŞKIN, “Enerji Kaynakları Mücadelesinde Doğu Akdeniz Havzası ve Deniz Yetki Alanları”, Alternatif Politika, Ekim 2015, 7(3), s. 399-424.
• KESER, Ulvi ve Gökhan AK, “Kıbrıs Sorunu ve Deniz Hukuku Bağlamında Doğu Akdeniz’de Yapılması Gerekenler”, Kıbrıs Araştırmaları ve İncelemeleri Dergisi, Ocak 2018, 1(2), s. 95-107, https://dergipark.org.tr/tr/pub/kaid/issue/35246/391038 (Erişim Tarihi: 09.07.2020).
• ÖZDEMİR, Volkan ve Hasan BARIŞ, “Uluslararası Ekonomi Politik Bir Değerlendirme Karadeniz ve Doğu Akdeniz Deniz Alanları Sorunu”, Turkish Studies Economics, Finance and Politics, Yaz 2018, 13(22), s. 401-416.
• TAMÇELİK, Soyalp, “Jeopolitik Teoriler Açısından Kıbrıs’ın Önemi (The Importance Of Cyprus Island in Geopolitical Theories)", Center for Turkish Studies Occasional Paper Series-Book 3, 2011, s. 1-32, http://pdxscholar.library.pdx.edu/turkish studies_occasionalpaper/3 (Erişim Tarihi: 09.07.2020).
• TAŞCIOĞLU, Ömer Lütfi, “GKRY’nin Türkiye Cumhuriyeti’ne ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne Ait Deniz Yetki Alanlarındaki Petrol ve Doğal Gaz Arama Çalışmaları ve Münhasır Ekonomik Bölge Anlaşmaları”, Social Sciences Studies Journal, 2018, 4(26), s. 5697-5709.
• YAYCI, Cihat, “Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Paylaşılması Sorunu ve Türkiye”, Bilge Strateji, 2012, 4(6), s. 1-70, https://dergipark.org.tr/en/pub/bs/issue/ 3804/51021 (Erişim Tarihi: 25.12.2019).
• YILDIZ, Abdullah Muhsin, “Türkiye'nin Doğu Akdeniz'i Güvenlikleştirmesi”, Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, 2015, 3(1), s. 1-25.
• ECE, Jale Nur, “Kabotaj, Münhasır Ekonomik Bölge, Petrol ve Doğal Gaz Haklarımız”, ORSAM (Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi) Raporu, Temmuz 2013, Rapor No: 33, s. 1-19.
• KARAGÖL, Erdal Tanas ve Büşra Zeynep ÖZDEMİR, “Türkiye’nin Enerji Ticaret Merkezi Olmasında Doğu Akdeniz’in Rolü”, SETA Raporu, 2017, Yayın No: 92, s. 1-63.
• ŞAFAK, Erdi, “Doğu Akdeniz’de Enerji Bağlamında Değişen Dengeler”, Yakın Doğu Enstitüsü Raporu, Yakın Doğu Enstitüsü Yayınları, Lefkoşa/KKTC, 2019, Rapor No: 2/2019, s. 1-47, http://yde.neu.edu.tr/wp-content/uploads/sites/142/2019/09/YDE_ Do%C4%9FuAkdenizEnerji-17.09.2019.pdf (Erişim Tarihi: 10.07.2020).
• KESER, Ulvi ve Gökhan AK, “Kıbrıs Adası Çevresindeki Deniz Dibi Hidrokarbon Zenginliklerinin Adadaki Sorunun Çözümüne Muhtemel Etkileri”, Naciye Doratlı, (ed.), 8. Uluslararası Kıbrıs Araştırmaları Kongresi Bildirileri-(25-27 Nisan 2012), Doğu Akdeniz Yayınları, 2013, C. 1, s. 143-161, http://i-rep.emu.edu.tr:8080 /xmlui/handle/11129/4133 (Erişim Tarihi: 09.07.2020).
• TAMÇELİK, Soyalp, “Kıbrıs’ın Batı Dünyası Açısından Jeopolitik Önemi ve Siyasî Algılamaları”, 2. Uluslararası Kıbrıs Sempozyumu Bildiriler Kitabı-(21–25 Ekim 2010 İzmir), Ulvi Keser, (Kıbrıs Türk Kültür Derneği Adına Yay. Haz.), Motif Matbaacılık, Ankara, 2011, C. 3, s. 225- 282, https://websitem.gazi.edu.tr/site/soyalp/files (Erişim Tarihi: 13.07.2020).
• TAMÇELİK, Soyalp ve Emre KURT, “Türkiye’nin Münhasır Ekonomik Bölge Algısı ve Yakın Tehdit Alanı: Kıbrıs”, Uluslararası Güvenlik Kongresi Bildiriler Kongresi Bildirileri Kitabı, Hasret Çomak ve Ayşegül Gökalp Kutlu, (ed.), Kocaeli Üniversitesi Yayınları, Kocaeli, Nisan 2014, C. 3, s. 882-913, https://www.researchgate.net/publication/ 312057624_Turkiye'nin_Munhasir_Ekonomik_Bolge_Algisi_ve_Yakin_Tehdit_Alani_Kibris (Erişim Tarihi: 13.07.2020).
• CAN, Faruk, “Doğu Akdeniz: Ne Kadar Doğal Gaz Rezervi Var, En Büyük Payı Hangi Ülkeler Alacak?”, EURONEWS, 05.05.2019, https://tr.euronews.com/2019/05/05/dogu-akdeniz-ne-kadar-dogal-gaz-rezervi-var-en-buyuk-payi-hangi-ulkeler-alacak (Erişim Tarihi: 25.12.2019).
• DİLEK, Bahadır Selim, “Akdeniz'de Sanal Petrol Oyunu”, http://www.emo.org.tr/ ekler/c03b704b8bd986e_ek.pdf?dergi=508 (Erişim Tarihi: 30.05.2019).
• ERCÜMEN, Merve Aksoy, “Doğu Akdeniz Enerji Rekabeti”, İnsani ve Sosyal Araştırmalar Merkezi (İNSAMER), 09 Eylül 2016, https://insamer.com/tr/dogu-akdeniz-enerji-rekabeti_366.html (Erişim Tarihi: 25.12.2019).
• HÜRRİYET Gazetesi, “Son Dakika: Yunanistan'ı Şoke Eden Tarihi Hamle Sonrası Türkiye O Haritayı Paylaştı!”, (02.12.2019), https://www.hurriyet.com.tr/gundem/son-dakika-disisleri-bakanligi-paylasti-iste-turkiyenin-dogu-akdenizdeki-kita-sahanligi-ve-meb-sinirlari-41387569 (Erişim Tarihi: 07.02.2020).
• KARAHASAN, Sefa, “Türkiye’ye Karşı 3’lü Hamle! İmzalar Atıldı”, HÜRRİYET Gazetesi, 02.01.2020, http://www.hurriyet.com.tr/gundem/son-dakika-haberi-turkiyeye-karsi-3lu-hamle-imzalar-atildi-41411242 (Erişim Tarihi: 03.01.2020).
• KIRBAKİ, Yorgo ve Uğur ERGAN, “Türkiye’den Doğu Akdeniz’de Şah Mat”, HÜRRİYET Gazetesi, 02.12.2019, https://www.hurriyet.com.tr/dunya/turkiyeden-sah-mat-41387100 (Erişim Tarihi: 07.02.2020).
• PAMİR, Necdet, “Enerji Politikaları ve Küresel Gelişmeler”, s. 57-73, https://docplayer.biz.tr/31939987-Enerji-politikalari-ve-kuresel-gelismeler.html (Erişim Tarihi: 13.07.2020).
• ROBERTSON, Jessica, “Natural Gas Potential Assessed in Eastern Mediterranean”, USGS Newsroom, 04.08.2010, https://archive.usgs.gov/archive/sites/www.usgs.gov/ newsroom/article.asp-ID=2435.html (Erişim Tarihi: 30.05.2019).
• TARAKÇI, Nejat, “Güç Dengeleri Işığında Türkiye’nin Doğu Akdeniz Stratejisi Nasıl Olmalıdır”, Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi (TASAM), İzmir, 2009, https://tasam.org/tr-TR/Icerik/51392/guc_dengeleri_isiginda_turkiyenin_dogu_akdeniz_ stratejisi_nasil_olmalidir (Erişim Tarihi: 28.06.2020)
• TİRYAKİOĞLU, Muhsin Barış, “Doğu Akdeniz’de Enerji Denklemi-1”, Anadolu Ajansı, 09.05.2019, https://www.aa.com.tr/tr/analiz/dogu-akdenizde-enerji-denklemi-1/1474137 (Erişim Tarihi: 12.04.2020).
• USGS, “Undiscovered Oil and Gas of the Nile Delta Basin, Eastern Mediterranean”, USGS Fact Sheet 2010-3027, May 2010, https://pubs.usgs.gov/fs/2010/3027/pdf/FS10-3027.pdf (Erişim Tarihi: 30.05.2019).