Güvenlik Kavramını Yeniden Düşünmek: Küreselleşme, Kimlik ve Değişen Güvenlik Anlayışı

Yıl 2015, Cilt: 11 Sayı: 22, 97 - 131, 20.10.2015

Bülent Ağır

Öz

Uluslararası sistemin anarşik yapısı çerçevesinde kavramsallaştırılan devlet merkezli ve askerî odaklı güvenlik anlayışı, Soğuk Savaş’ın sona ermesiyle birlikte yeniden ele alınmaya başlamıştır. Bu çalışmada Soğuk Savaş sonrası dönemde geleneksel güvenlik anlayışının gündemi genişleyen ve aktörleri derinleşen güvenlik alanını tanımlamaktaki zorlukları, küreselleşme ve güvenlik arasındaki ilişki çerçevesinde ele alınacaktır. Küreselleşme bağlamında bütünleşme ve parçalanma ikileminin kimlik nosyonu ile yakından bağlantısı ise, kimlik ve güvenlik arasındaki ilişkiyi ele almayı zorunlu kılmaktadır; çünkü her ne kadar küreselleşme, ekonomik, siyasal, toplumsal ve kültürel alanlarda bir bütünleşme sürecini hızlandırmış olsa da, homojenleştirici eğilimleriyle var olan kimlikleri istikrarsızlaştırmış ve yerel kimliklerin direnişini teşvik etmiştir. Böylece ulus-devlet, kendini hem yukarıdan, hem de aşağıdan zorlayan küreselleştirici ve yerelleştirici baskılara maruz kalmıştır. Sonuç olarak sadece devletin güvenliğini önemseyen ve bununla birlikte kimliğinin tehdit altında olduğunu iddia eden toplumsal grupların güvenlik arayışlarını göz ardı eden bir bakış açısı, sorunun özünü yakalamak anlamında zorluk yaşayacaktır. Bu çerçevede, bireyin, toplumsal grupların ve insanlığın güvenlik ihtiyaçlarını ön plana alan değer yüklü bir anlayışa güvenlik politikalarında yer verilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda, çalışma, yöntem anlamında küreselleşme ve güvenlik arasındaki ilişkinin anlaşılmasında kimlik gibi sosyal yapıların önemini vurgulamaktadır. Bu çalışma, değişen güvenlik anlayışını kimlik ve küreselleşme süreci çerçevesinde eleştirel bir bakışla ele almayı amaçlamaktadır. Böylece Türkiye’deki güvenlik çalışmaları literatürüne katkıda bulunmak hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Güvenlik, Küreselleşme, Kimlik, Parçalanma, Bütünleşme

Kaynakça

• ANDERSON Benedict, Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması, 4. Baskı, çev. İskender Savaşır, Metis Yayınları, İstanbul, 2007.
• ARIBOĞAN Deniz Ülke, Tarihin Sonundan Barışın Sonuna: Nefretten Teröre, Ümit Yayıncılık, Ankara, 2005.
• BARBER Benjamin R., McWorld’e Karşı Cihad, Yeni Dünya Düzenini Biçimlendiren Güçler: Küreselcilik ve Kabilecilik, çev. Eser Birey, Cep Kitapları, İstanbul, 2003.
• BUZAN, Barry, WEAVER, Ole ve DE WILDE, Jaap, Security: A New Framework For Analysis, Lynne Reinner Publishers, London, 1998. CLARK Ian, Globalization and International Relations Theory, Oxford University Press, New York, 1999.
• FALK Richard, Yırtıcı Küreselleşme: Bir Eleştiri, çev. Ali Çaksu, Küre Yayınları, İstanbul, 2001.
• FALK Richard, Dünya Düzeni Nereye: Amerikan Emperyal Jeopolitikası, çev. Neşenur Domaniç ve Nusret Arhan, Metis Yayınları, İstanbul, 2004.
• GALTUNG Johan, Çatışmaları Aşarak Dönüştürmek, Çatışma Çözümüne Giriş, çev. Havva Kök, USAK Yayınları, Ankara, 2009.
• GÜRSOY Barış, Soğuk Savaş’tan Günümüze Asimetrik Tehdit, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2005.
• KEYMAN Fuat, Küreselleşme, Devlet, Kimlik/Farklılık: Uluslararası İlişkiler Kuramını Yeniden Düşünmek, çev. Simten Çoşar, Alfa Yayınları, İstanbul, 2000.
• KRAUSE Keith ve WILLIAMS, Michael C. (ed.), Critical Security Studies, Concepts and Cases, UCL Press, London, 1997.
• LAPID, Yosef ve KRATOCHWIL, Friedrich, The Return of the Culture and Identity in IR Theory, Lynne Rienner Publishers, London, 1996.
• MCSWEENEY Bill, Security, Identity and Interests: A Sociology of International Relations, Cambridge University Press, Cambridge, 1999.
• ÖYMEN Onur, Geleceği Yakalamak, Türkiye ve Dünyada Küreselleşme ve Devlet Reformu, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2000.
• WALTZ Kenneth N., Theory of International Politics, McGraw-Hill Inc., New York, 1979.
• WILLIAMS Michael C., Culture and Security: Symbolic Power and the Politics of International Security, Routledge, London, 2007.
• ARIBOĞAN Deniz Ülke, “Uluslararası Terörizmin Yeni Yüzü”, Uluslararası Politikada Yeni Alanlar, Bakışlar, Der. Faruk Sönmezoğlu, Der Yayınları, İstanbul, 1998.
• AYDINLI Ersel, “Küreselleşme ve Güvenlik: Teorik Yaklaşımlar”, Avrasya Dosyası, Güvenlik Bilimleri Özel, Cilt: 9, Sayı: 2, 2003.
• AYDIN Mustafa ve AÇIKMEŞE Sinem, “İslam Örneğinde Küreselleşen Dünyada Kimliğe Dayalı Güvenlik Tehditleri”, Uluslararası İlişkiler, Güvenlik Özel, Cilt: 5, Sayı: 18, 2008.
• BAYLIS John, “International and Global Security in the Post-Cold War Era”, The Globalization of World Politics: An Introduction to International Relations, Eds. John Baylis ve Steve Smith, Oxford University Press, Oxford, 2001.
• BOOTH Ken, “Security and Emancipation”, Review of International Affairs, Vol: 17, No: 4, 1991.
• BURCHILL Scott, “Realism and Neorealism”, Theories of International Relations, Eds. Scott Burchill ve Andrew Linklater, MacMillian, London, 1996.
• BUSH Kenneth D. ve KEYMAN Fuat, “Identity-Based Conflict: Rethinking Security in the Post-Cold War World”, Global Governance, Vol: 3, No: 3, 1997.
• CHA Victor D., “Globalization and the Study of International Security”, Journal of Peace Research, Vol: 37, No: 3, 2000.
• DUNNE Tim ve SCHMIDT Brian C., “Realism”, The Globalization of World Politics: An Introduction to International Relations, Eds. John Baylis ve Steve Smith, Oxford University Press, Oxford, 2001.
• HOROWITZ Donald L., “Ethnic and Nationalist Conflict”, World Security, Trends and Challenges at Century’s End, Eds. Michael T. Klare ve Daniel C. Thomas, St. Martin Press, New York, 1991.
• JEPPERSON Ronald L., WENDT Alexander ve KATZENSTEIN Peter J., “Norms, Identity, and Culture in National Security”, The Culture of National Security: Norms and Identity in World Politics, Ed. Peter J. Katzenstein, Columbia University Press, New York, 1996.
• KRAUSE Keith, “Critical Theory and Security Studies: The Research Programme of ‘Critical Security Studies’”, Cooperation and Conflict, Vol: 33, No: 3, 1998.
• KRAUSE Keith ve WILLIAMS Michael C., “Broadening the Agenda of Security Studies: Politics and Methods”, Mershon International Studies Review, Vol: 40, No: 2, 1996.
• MEŞE Gülgün, “Yaşam Stilleri ve Kolektif Kimlik Etkileşimi”, Cumhuriyet, Demokrasi ve Kimlik, Der. Nuri Bilgin, Bağlam Yayınları, İstanbul, 1997.
• MILLER Benjamin, “The Concept of Security: Should it be Redefined?”, The Journal of Strategic Studies, Vol: 24, No: 2, 2001. MORGAN Matthew J., “The Origins of the New Terrorism”, Parameters, 2004.
• RIPSMAN Norrin M. ve PAUL T.V., “Globalization and the National Security State: A Framework for Analysis”, International Studies Review, Vol: 7, 2005.
• WALT Stephen, “The Renaissance of Security Studies”, International Studies Quarterly, Vol: 35, No: 2, 1991.