Montrö Sözleşmesi Kapsamında Alınan Ücretlerin Dayandığı Altın Frank’ın Değeri Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2023, Cilt: 19 Sayı: 46, 679 - 695, 30.12.2023

Mevlüt Savaş Bilican İlkay Türkeş

https://doi.org/10.17752/guvenlikstrtj.1357655

Öz

Türk Boğazları olarak bilinen İstanbul Boğazı, Marmara ve Çanakkale Boğazı’ndan seyir ve sefer geçişleri 1936 yılında imzalanan Montrö Sözleşmesi ile düzenlenmiştir. Bu sözleşme kapsamında, Boğazlardan yararlanacak gemiler ile bu boğazların egemenliğine haiz Türkiye Cumhuriyeti’nin tasarrufları kapsamında karşılıklı hak ve yükümlülükler bulunmaktadır. Türk Boğazlarından geçiş yapan gemiler seyir serbestisinden istifade ederken, Türkiye Cumhuriyeti devletine sözleşmenin Ek-1’inde bulunan hizmetlere (Sıhhi kontrol, Fener, Tahlisiye hizmeti) yönelik ödeme yapmaları hükme bağlanmıştır. Özellikle ekin altında yer alan 1. ve 4. maddeler geçiş ücretine atıf yapmaktadır. Makalede de bu hususlar incelenmiştir. Söz konusu ekte ödenecek miktarın net ton başına ve hizmet türü itibariyle Altın Frank üzerinden tespit edileceği belirtilmektedir. Bu çalışmada, Boğazlardan geçen gemi sayısı ve toplam tonaj dikkate alınarak, ülkemiz tarafından alınacak ücretin belirlenmesinde Montrö Sözleşmesi’ndeki Altın Frank uygulaması ile mevcut uygulamaların karşılıklı mukayesesi yapılmış ve yöntemlerden hangisinin Türkiye Cumhuriyeti’ne daha fazla kazanım sağlayacağı tartışılmıştır. Çalışmanın sonucunda, uygulanabilecek yeni fiyatlandırmanın Türkiye’ye daha fazla gelir sağlayabileceği ve bu güncellemenin, Montrö Sözleşmesi’nin ruhuna uygun şekilde gerçekleşebileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Altın Frank, Boğaz Geçiş Ücreti, Montrö Sözleşmesi, Türk Boğazları, Türkiye Cumhuriyeti

Fees Received under the Montreux Convention: An Assessment on the Value of the Golden Frank

Öz

Montreux Convention signed in 1936 regulates the cruise and voyage passages through İstanbul Strait, Marmara Sea and Çanakkale Strait, known as the Turkish Straits. Within the framework of this convention, there are mutual rights and obligations concerning the navigation through the Turkish Straits and pertain to both the vessels utilizing the straits for passage and the Republic of Türkiye, which holds sovereignty over these straits. While the ships passing through the Turkish Straits benefit from the freedom of navigation, it is stipulated that they make payments to the Republic of Türkiye for the services (sanitary control, lighthouse, life-saving services) included in Annex-1 of the convention. Articles 1 and 4 of this annex refer to these fees. The article examines these issues. Annex-1 states that the amount to be paid will be determined in terms of net ton, service type, and Gold Francs. Taking into consideration the number of ships passing through the straits and their total tonnage, this study makes a mutual comparison between the Golden Francs application in the Montreux Convention and the current applications in determining the fees charged by Türkiye and discusses which of the methods would provide more gains to the Republic of Türkiye. The result of the study clearly shows that the new pricing policy to be applied can provide more income to Türkiye and can be in line with the spirit of the Montreux Convention.

Anahtar Kelimeler

Golden Frank, Bosphorus Passage Fees, Montreux Convention, Turkish Straits, Republic of Türkiye

Kaynakça

• AKTEN Necmettin (2012). “Taşıyan Sorumluluğunda Ölçü: Koli, Parça veya Yükçün Başına Sorumluluk”, Journal of İstanbul Bar, 86:1, 31-51.
• “Conference at Montreux for revision of the regime of the Straits, June 22–July 20, 1936. Assurance by Türkiye of American participation in benefits of the convention signed July 20, 1936”. Foreign Relations of the United States Diplomatic Papers, Volume III, 1936, 503-529.
• ÇAĞA Tahir (1994). “Çanakkale ve İstanbul Boğazlarından Transit Geçen Ticaret Gemilerden Alınacak Resimlere Dair”, Journal of İstanbul University Law Faculty, 54:1-4, 221-236. ÇAĞA Tahir (1986). “Gemilerden Altın Frank Esası Üzerinden Alınacak Resimlere Dair”, İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, 3:1-3, 35-45. DEMİR İsmail (2017). “Montrö Sözleşmesine Göre Alınan Geçiş Ücretleri”, VIII. Symposium of the History of Turkish Sea Trading, 61-70.
• KURAN, Selami (2020). Uluslararası Deniz Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul.
• Montrö Sözleşmesi (2000). Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Hidrografi Yayınları, İstanbul.
• Brittannica Site. “Bretton Woods Sistemi”, https://www.britannica.com/topic/Bretton-Woods-system, accessed 04.12.2022.
• General Directorate of Coastal Safety Site. “İstatistikler”, https://www.kiyiemniyeti.gov.tr/istatistikler, accessed 06.12.2022.
• Gold Price Site. “Gold Price”, http:/goldprice.org, accessed 09.01.2023.
• Legislation Information Site. “Türk Boğazlari Deniz Trafik Düzeni Yönetmeliği”, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/21.5.1426.pdf, accessed 06.12.2022.
• NTV Site. “Boğaz Geçiş Ücreti 5 Kat Artıyor”. https://www.ntv.com.tr/turkiye/bogaz-gecis-ucreti-5-kat-artiyor,1bLIbiRL4EeSvt7-rc_5AQ, accessed 04.12.2023.
• TRT Site. “Uluslararası Gemilerin Boğazlarda Geçişine Yeni Düzenleme”, https://www.trthaber.com/haber/gundem/uluslararasi-gemilerin-bogazlardan-gecisine-yeni-duzenleme-774019.html, accessed 12.06.2023.