COVID-19 VE ÇOCUKLAR

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 3, 19 - 42, 28.03.2022

Ayça Demir

Öz

Dünya Sağlık Örgütü 11 Mart 2020 tarihinde salgının, korkutan yayılma ve panik yaratan seviyesinden duyulan derin endişeye dayanarak COVID-19'un bir pandemi olarak nitelendirilebileceğini açıkladı. Küresel ölçekte, ülkeler arasında yayılan ve dünya çapında yayılma potansiyeline sahip olabilecek yeni bir bulaşıcı hastalığın salgını olarak tanımlanan pandemi iki senedir hayatlarımızda kendini var ediyor. Bir toplumsal kriz olarak pandemi toplumsal hayatın hemen hemen her alanında var olan toplumsal eşitsizlikleri tekrar ortaya çıkarmış ve hatta daha da derinleştirmiştir. Ve bu eşitsizlikler sadece sınıf, ırk, etnisite, toplumsal cinsiyet vb. açılardan yetişkinleri değil aynı zamanda çocukları da derinden etkilemiştir. Bu çalışmada Covid-19 pandemisinin çocuklar üzerindeki etkileri ortaya konulmuştur. Covid-19 pandemisi, pandemi öncesinde de yoğun yapısal zorlukları yaşayan çocukların deneyimlerini daha da yoğun ve kırıcı bir hale getirdi. Çocukların yetişkinlerce inşa edilen bu dünyada yetişkinlerin yarattığı sorun alanlarının kurbanları olmaları gerçeğinin ne kadar güçlü olduğunu sürekli gösterirken bir de Covid-19’un yıkıcı etkileri, mevcut kurban çocukların kurban oluşlarını yeniden üretti ve üretmeye de devam ediyor. Covid-19 döneminde çocuklara yönelik şiddetin, cinsel istismarın, çocuk işçiliğinin, cinsel sömürünün, çocuk yoksulluğunun önemli ölçüde artma ihtimali olduğunu görüyoruz. Çocuk yoksulluğunun çocuklar üzerindeki etkisini toplumsal cinsiyet rollerine dayalı iş bölümü çerçevesinde de görmek mümkün ve pandemide, geleneksel cinsiyet rolleri ile tanımlanan kız ve erkek çocukları yine eşitsiz biçimde yapısal şiddetin içerisine yerleştirilme riski ile karşı karşıya kalmışlardır. Pandemi döneminde toplumsal cinsiyet rollerine yüklenen ağır sorumluluk ve beklentilerle genel olarak erkek çocuklarının çalışma, kız çocuklarının ise evlenme riskini arttırabilir. Ancak burada kız çocukları için bir risk daha olabilir. Pandeminin özellikle ilk günlerinde okulların kapatılması, kız çocuklarının okula geri dönmeme riski ile birleşerek evlenmeleri olasılığına yol açabilir. Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de sığınmacı çocuklar pandemide eğitim ve sağlık hizmetlerine erişememiştir. Çocuk hakları ile ihlallerin arttığı pandemide çocuklar güvenlik, korunma, sağlık, oyun, destek mekanizmalarına erişim, cinsiyete dayalı iş bölümü gibi pek çok konuda hak ihlaline maruz bırakılarak kız çocukların evde yetişkin olmadığında ev içi işler ve kardeş bakımı gibi sorumluluklar yüklenmesiyle okul terkleri artmış, çocuk işçiliği yükselmiş, sistematik ve derin yoksulluk yaşayan çocuklar ya da mülteci çocuklar ağır şartlara maruz bırakılmışlardır Gördüğümüz gibi özellikle risk altında bulunan çocukların deneyimledikleri farklı çocukluklar, pandemi gibi felaketlerde onları daha da riskli bir duruma sokmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk, Çocukluk, COVID-19, Pandemi

Kaynakça

• Ariès, P. (1962). Centuries of Childhood, A Social History of Family Life, New York: Alfred A. Knopf.
• Ball, P. (2021, 31 Aralık). Covid: Pandeminin Üzerinden İki Yıl Geçtikten Sonra Öğrendiğimiz Beş Şey. https://bbc.com/turkce/haberler-dunya-59828823 (Erişim Tarihi: 17.01.2022).
• Barry, A.M., Yuill, C. (2021). Understanding the Sociology of Health, Sage.
• Bates, F.L and Peacock, W. G. (1987). Disaster and Social Change, Sociology of Disasters, Contribution of Sociology to Disaster Research, (Ed.) R.R.Dynes et. al, (291-330), Milano: Franco Angeli Libri.
• Bavel, J.J.V., Baicker, K., Baggio, P.S.vd. (2020). “Using Social and Behavioral Science to Support COVID-19 Pandemic Response”, Nature Human Behavior. (4), 460-471.
• Berktay, F. (2009). Tek Tanrılı Dinler Karşısında Kadın. İstanbul: Metis.
• Berman, M. (1994). Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor, çev. Ü.Altuğ-B. Peker, İstanbul:İletişim.
• Bhana, D. (2016). Gender and Childhood Sexuality in Primary School. Singapore: Springer Nature.
• Bilton, Tony vd. (2009). Sosyoloji, K. İnal vd. (Çev.), Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Burman, E. (2018). A Necessary Struggle-in-relation?. Rosen, R., Twamley, K. (Yay.Haz.). Feminism and the Politics of Childhood: Friends or Foes? (ss.23-39). London: UCL Press.
• Büyüktaş, M. (2021, 17 Aralık). Pandemiyle Artan Çocuk Hakkı İhlali Sürüyor. https://bianet.org/bianet/insan-haklari/254902-pandemiyle-artan-cocuk-hakki-ihlalleri-suruyor (Erişim Tarihi: 26.01.2022).
• Corsaro, W. (1997). The Sociology of Childhood. USA: Pine Forge.
• Cuff, E.C., Sharrock, W.W., Francis, D.W. (2013). Sosyolojide Perspektifler, Ü.Tatlıcan, (Çev.), İstanbul:Say.
• Delanty, G. (2021). “Introduction: The Pandemic in Historical and Global Context”, Pandemics, Politics and Society: Critical Perspectives on the COVID-19 Crisis, ed. G. Delanty, (1-21), Berlin/Boston: Walter de Gruyter GmbH.
• Dingwall, R. (2022). “Pandemics and Epidemic”, in. Key Concepts in Medical Sociology, (Edit.), Lee Monaghan, Jonathan Gabe, Sage pub.
• Dynes, R.R. (1987). Introduction, Sociology of Disasters, Contribution of Sociology to Disaster Research, ed. R.R.Dynes et. al, Milano: Franco Angeli Libri.
• Gander, M. ve Harry W.G. (2001). Çocuk ve Ergen Gelişimi, A. Dönmez, N.Çelen, B.Onur, (Çev.), Ankara:İmge.
• Ghosh, R. vd. (2020). “Impact of COVID-19 on children: special focus on the psychosocial aspect”, Minerva Pediatrica, 72(3): 226-235, doi:10.23736/s0026-4946.020.05887-9, (Erişim tarihi: 03.01.2022)
• Gittins, D. (2009). “The Historical Construction of Childhood”, An Introduction to Childhood Studies, second edition, ed. Mary Jane Kehily, pp.35-49, UK: Mc Graw Hill.
• Gringolo, M. ve Craig, L. (2020). Kamusal Sosyoloji: Pandemiyle Yüzleşmek, vol.10, (s.27-28), https://globaldialogue.isa-sociology.org/uploads/imgen/2230-v10i3-turkish.pdf?1629125380 (Erişim tarihi: 26.01.2022)
• Gültekin, D.A. (2021, 10 Mayıs). Kovid-19 pandemisi çocukların gelişimini nasıl etkiliyor?. https://evrensel.net/haber/432555/kovid-19-pandemisi-cocuklarin-gelisimini-nasil-etkiliyor-10 (Erişim Tarihi: 24.01.2022).
• Heimann, T., Berthold, O., Clemens, V. vd. (2021). “Child Abuse and Neglect and the Burden of the COVID-19 Pandemic on Families: A Series of Cases Consulted at the German Medical Child Protection Hotline”, Child Abuse Review, vol.30 (5), (485-492), https://doi.org/10.1002/car.2714.
• Hughes, J. (2008). Norbert Elias, iç.Sosyolojik Düşüncede İz Bırakanlar, yay.haz. Rob Stones, çev. Pelin Önder Erol, Ankara: Bağlam, 174-188.
• İnal, K. (2007). Modernizm ve Çocuk, Geleneksel, Modern ve Postmodern Çocukluk İmgeleri. Ankara: Sobil.
• James, A. ve Prout, A. (1997). Introduction. A. James, A. Prout (Yay.Haz.). Constructing and Reconstructing Childhood. London: UK Falmer Press. James, A., Chris J. ve Prout, A. (1998). Theorizing Childhood. UK: Polity.
• James, A. (2004). “Understanding Childhood from an Interdisciplinary Perspective”, Rethinking Childhood, ed. Peter B. Pufall and Richard P. Unsworth, pp.25-37, NJ: Rutgers University Press.
• James, A. ve Adrian J. (2008). Key Concepts in Childhood Studies, London: Sage.
• Jenks, C. (2014). Giriş, iç.Temel Sosyolojik Dikotomiler, (Ed.), Jenks, C. (Çev.) Çapcıoğlu, İ. Ankara: Atıf.
• Kehily, M.J. and Heather, M. (2009). "Innocence and Experience: A Historical Approach to Childhood and Sexuality", An Introduction to Childhood Studies, second edition, (Ed.) Mary, J. K. pp.70-89, UK: Mc Graw Hill.
• Lambrese, J. V. (2020). Helping Children cope with the COVID-19 pandemic, Cleveland Clinic Journal of Medicine, https://doi.org/10.3949/ccjm.87a.ccc010, (Erişim Tarihi: 05.01.2022).
• Leonard, M. (2015). The Sociology of Children, Childhood and Generation, Basım yeri?: Sage.
• Mann, D. (2021, 8 October). Study: Child Abuse Rose During COVID Pandemic. https://usnews.com/news/health-news/articles/2021-10-08/study-confirms-rise-in-child-abuse-during-covid-pandemic (Erişim Tarihi: 25.01.2022).
• Mayall, B. (2018). Çocukluk Sosyolojisi Tarihi, T.F.Orman, (Çev.), İstanbul: Beta.
• Nagl-Docekal, H. (2009). Feminist Felsefenin Geleceği. Cogito, 58, 219-224.
• Oakley, A. (1994). Women and Children First and Last: Parallels and Differences between Children’s and Women’s Studies. B. Mayall (Yay.Haz.). Children’s Childhoods Observed ad Experienced. (ss.13-31). The Falmer Press.
• Peek, L. (2008). “Children, Youth and Environments”, Children and Disasters: Understanding Vulnerability, Developing Capacities and Promoting Resilience- An Introduction, 18 (1), 1-29, https://www.jstor.org/stable/10.7721/chilyoutenvi.18.1.0001, (Erişim Tarihi: 20.01.2022).
• Peek, L. Abramson, D.M., Cox, S.R. vd. (2018). Children and Disasters, Handbook of Disaster Research, Handbooks of Sociology and Social Research, (243-262), https://doi.org/10.1007/978-3-319-63254-4_13, (Erişim Tarihi: 20.01.2022). Pleyers, G. (2020). Pandemi Sürecinde Küresel Sosyoloji, vol.10, (s.47-48), https://globaldialogue.isa-sociology.org/uploads/imgen/2203-v10i2-turkish.pdf?1629125090, (Erişim Tarihi: 26.01.2022).
• Pieri, E. (2021). Pandemics-the basics, Routledge.
• Postman, N. (1995). Çocukluğun Yokoluşu, K. İnal (Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Prout, A. (2000). “Childhood Bodies: Construction, Agency and Hybridity”, in. The Body, Childhood and Society, (1-18), UK: Mc Millan Press.
• Prout, A. (2005). Future of Childhood: Towards the interdisciplinary study of children, Basım Yeri?: Routledge&Falmer.
• Prout, A. ve James, A. (1997). A New Paradigm for the Sociology of Childhood? Provenance, Promise and Problems. A. James, A. Prout (Yay. Haz.). Constructing and Reconstructing Childhood, London: UK Falmer Press.
• Qvortrup, J. (1997). A Voice for Children in Statistical and Social Accounting: A Plea for Children’s Right to be Heard. A. James, A. Prout (Yay.Haz.). Constructing and Reconstructing Childhood, London: UK Falmer Press.
• Raewyn, C. (2020). Journal Of Sociology, Vol. 56 (4), 745-751, https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/1440783320943262 (Erişim Tarihi:11.12.2021).
• Robinson, K. H. (2005). Queerying Gender: Heteronormativity in Early Childhood Education. Australian Journal of Early Childhood, 30 (2), 19-28. http://journals.sagepub.com/doi/pdf. (Erişim tarihi not edilmediği için yazılamamıştır.)
• Rosen, R and K. Twamley (2018). The Woman-Child Question: A Dialogue in the Borderlands. R. Rosen, K. Twamley (Yay.Haz.). Feminism and the Politics of Childhood: Friends or Foes? (ss.1-20). London: UCL Press.
• Rundle, A.G.vd.(2020). “Covid-19 Related School Closings and Risk of Weight Gain Among Children”, Obesity (Silver Spring), 28(6):1008-1009, https://ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7440663/ (Erişim Tarihi:03.01.2022).
• Seale, C. (2014). Normal/Patolojik, iç.Temel Sosyolojik Dikotomiler, ed.Chris Jenks, çev. Fatma Kenevir. Ankara: Atıf. Sennett, R. (2002). Kamusal İnsanın Çöküşü, S. Durak ve A.Yılmaz (Çev.), İstanbul: Ayrıntı.
• UNESCO. (2020, July). How many students are at risk of not returning to school, Advocacy paper. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000373992 (Erişim Tarihi: 17.02.2022).
• UNICEF. (2020(a), Nisan). Covid-19 Salgınının Çocuklar Üzerindeki Etkileri. https://unicef.org/turkey/documents/covid-19-salgınının-çocuklar-üzerindeki-etkileri (Erişim Tarihi: 17.01.2022).
• UNICEF. (2020(b), September). Impact of COVID-19 on multidimensional child poverty. https://data.unicef.org/resources/impact-of-covid-on-multidimensional-child-poverty/ (Erişim Tarihi: 05.01.2022).
• UNICEF. (2020(c), May). Gender equality and COVID-19. https://data.unicef.org/topic/gender/covid-19/ (Erişim Tarihi: 15.01.2022).
• UNICEF. (2021(a), December). Covid-19 and Children. https://data.unicef.org/covid-19-and-children/ (Erişim Tarihi: 05.01.2022).
• UNICEF. (2021(b), March). Across virtually every key measure of childhood, progress has gone backward, UNICEF says as pandemic declaration hits one-yera mark. https://unicef.org/press-releases/across-virtually-every-key-measure-childhood-progress-has-gone-backward-unicef-says (Erişim Tarihi: 17.01.2022).
• UNICEF. (2021(c), December). Child Poverty and COVID-19. https://data.unicef.org/topic/child-poverty/covid-19/ (Erişim Tarihi: 05.01.2022).
• UNICEF. (2021(d), March). How the COVID-19 pandemic has scrarred the world’s children. https://unicef.org/coronavirus/COVID-19-pandemic-scarred-world-children (Erişim Tarihi: ?).
• UNICEF. (2021(e), March). 10 Million additional girls at risk of child marriage due to COVID-19. https://unicef.org/press-releases/10-million-additional-girls-risk-child-marriage-due-covid-19 (Erişim Tarihi: 17.01.2022).
• UNICEF. (2021(f), March). COVID-19: A threat to progress against child marriage. https://data.unicef.org/resources/covid-19-a-threat-to-progress-against-child-marriage/ (Erişim Tarihi: 17.01.2022).
• UNICEF. (2021(g), September). Education disrupted, The Second year of the COVID-19 pandemic and school closures. https://data.unicef.org/resources/education-disrupted/ (Erişim Tarihi: 15.01.2022). UNICEF. 2021(h), Eylül). Pandemi 75 yıllık tarihimizdeki en büyük kriz. https://bianet.org/bianet/saglik/254570-unicef-pandemi-75-yillik-tarihimizdeki-en-buyuk-kriz (Erişim Tarihi: 26.01.2022).
• URL-1: ”Dünya Genelinde Covid-19’dan Ölenlerin Sayısı 5 Milyon 5 Bini Aştı”. (2022, 8 Ocak). https://www.ntv.com.tr/dunya/dunya-genelinde-covid-19dan-olenlerin-sayisi-5-milyon-500-bini-asti,Wmra_pypnE6zcd6e7Zh2HQ (Erişim Tarihi: 30.01.2022).
• URL-2: COVID-19 Çocukların Psikolojisini Nasıl Etkiledi? (2021, 6 Aralık). https://m.bianet.org/bianet/saglik/254394-covid-19-cocuklarin-psikolojisini-nasil-etkiledi (Erişim Tarihi: 25.05.2022).
• URL-3: Farklı yaş gruplarından çocuklar pandemiden nasıl etkilendi? (2020, 28 Aralık). https://m.bianet.org/bianet/toplum/236693-farkli-yas-grubundan-cocuklar-pandemiden-nasil-etkilendi (Erişim Tarihi: 25.01.2022).
• URL-4: Çocuklarda Uzun Kovid Hakkında Ebeveynlerin ve Öğretmenlerin Bilmesi Gerekenler (2021, 19 Nisan). http://evrensel.net/haber/430966/cocuklarda-uzun-kovid-hakkinda-ebeveynlerin-ve-ogretmenlerin-bilmesi-gerekenler (Erişim Tarihi: 21.01.2022).
• URL-5: “Sığınmacı çocuklar pandemide eğitim ve sağlığa erişemiyor”. (2021, 9 Mayıs). https://evrensel.net/haber/432556/siginmaci-cocuklar-pandemide-egitim-ve-sagliga-erisemiyor (Erişim Tarihi: 24.01.2022).
• URL-6: “Roman çocukları pandemi sürecinde eğitimden koptu”. (2021, 20 Kasım). https://m.bianet.org/bianet/egitim/253654-roman-cocuklari-pandemi-surecinde-egitimden-koptu (Erişim Tarihi: 25.01.2022.
• Üstündağ, A. (2021). Covid-19 Karantinasının Çocukların Günlük Yaşamı Ve Alışkanlıkları Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2) 14 - 22, http://sobild.ankara.edu.tr/index.php/sobild/article/view/1550/761 (Erişim tarihi not edilmediği için belirtilememiştir.)
• Yıldız, A. ve Vural, A.K. (2020). COVID-19 Pandemisi ve Derinleşen Eğitim Eşitsizlikleri, TTB COVID-19 Pandemisi Altıncı Ay Değerlendirme Raporu, (ttb.org.tr/kutuphane/covid19-rapor_6/covid19-rapor_6Part64.pdf (Erişim tarihi:03.02.2022) (556-565).
• Young-Bruehl, E. (2012). Childism: Confronting Prejudice Against Children, Yale University Press.
• Wallace, R. A. ve Wolf, A. (2020). Çağdaş Sosyoloji Kuramları. çev.L.Elburuz-M.R.Ayas, Ankara:Doğubatı. Walby, S.(2021). “Social Theory and COVID: Including Social Democracy”, Pandemics, Politics and Society: Critical Perspectives on the COVID-19 Crisis, ed. G. Delanty, (191-208), Berlin/Boston: Walter de Gruyter GmbH.
• Watt, E. (2020, 7 Şubat). 20 reasons why, in 2020, there are still 260m children out of school. https://theirworld.org/news/20-reasons-why-260m-children-are-out-of-school-in-2020 (Erişim Tarihi: 03.02.2022).
• WHO. (2020, 11 Mart). WHO Director-General's opening remarks at the media briefing on COVID-19. https://www.who.int/director-general/speeches/detail/who-director-general-s-opening-remarks-at-the-media-briefing-on-covid-19---11-march-2020 (Erişim tarihi not edilmediği için yazılamamıştır.)
• Woodhead, M. (2009). "Childhood Studies: Past, Present and Future", An Introduction to Childhood Studies, second edition, ed. Mary Jane Kehily, pp.17-31, UK: Mc Graw Hill.
• Wyness, M. G. (2012).Childhood and Society. London: Palgrave Macmillan.
• Zinn, J.O. (2021, June 16). Introduction: Towards a sociology of pandemics. https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/00113921211020771 (Erişim tarihi not edilmediği için yazılamamıştır.)