CUMHURİYET HALK PARTİSİ KADIN MİLLETVEKİLLERİNİN TOPLUMSAL PROFİLİ

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 3, 317 - 346, 28.03.2022

Zeliha Sağnıç

Öz

Parlamentolar, toplumun sosyo-ekonomik ve kültürel özelliklerini yansıtan bir yapıya sahip olmalıdır. Meclise seçilen kişilerin taşıdığı toplumsal özellikler, diğer vatandaşların meclis içerisinde temsilini sağlayacak nitelikte olmalıdır. Bu nedenle meclis içerisine seçilen kadın parlamenterlerin de toplumsal özellikleri oldukça önem taşımaktadır. Bu çalışma, Cumhuriyet Halk Partisinden, 1935-2018 yılları arasında Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) seçilen 173 kadın milletvekilinin toplumsal özelliklerini incelemeyi amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda milletvekillerinin, doğum ve seçim bölgeleri, eğitim düzeyleri, meslekleri, Türkçe dışında bildikleri yabancı diller, meclise girmeden önce yaptıkları işler ve medeni durumlarına ait veriler elde edilmektedir. Bu çalışma TBMM’de en uzun süre temsil edilen bir parti olan Cumhuriyet Halk Partisinden meclise giren kadın milletvekillerini tarihi bir perspektiften ele alması açısından önem taşımaktadır. Cumhuriyet Halk Partisi, Türk siyasetinde liberal, modern, çağdaş, laik bir parti olarak yer almaktadır. Tüm bu niteliklerin kadın temsilini pozitif yönde etkilemesi beklenmektedir. Ayrıca kadın kollarının kurucusu ve kadın kotası gibi kadına yönelik pozitif ayrımcılık içeren uygulamaları kabulü ile de kadının siyasal alandaki temsilinde etkili olması beklenmektedir. Bununla birlikte Cumhuriyet Halk Partisi’nde kadınların temsilinin düşük olduğu görülmektedir. Kadınların düşük siyasal temsili, parlamenter demokrasi, cinsiyet eşitliği ve kadınların siyasal katılımı gibi bakımlardan önemli bir sorundur.

Anahtar Kelimeler

Siyaset, Temsil, Kadın Temsili

Kaynakça

• Ağırdır, B. (20,21,22 Mayıs 2010). “Cumhuriyet Halk Partisi Değişmek ya da Değişmemek (KONDA Bulgu ve Seçim Verileriyle CHP)”, Radikal Gazetesi.
• Alpaslan, E. (2018). Maraş Milletvekillerinin Karakteristik Özellikleri ve Yasama Faaliyetleri (1923-1950), Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 543-582.
• Arslan, D. A. (2012). Tek ve Çok Partili Dönemlerde Türk Siyasi Elitlerinin Toplumsal Profillerinin Karşılaştırmalı Analizi, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, (1) 2, 6-53.
• Arslan, G. (2020). Üçüncü Bin Yılda Türkiye’de İktidarda Kadının Temsili: Üçüncü Bin Yılda İktidar Partisi Kadın Milletvekillerinin Sosyolojik Analizi, Dünya Multidisipliner Araştırmalar Dergisi, 2020(1), 9-41.
• Bilir, F. (2008). Adaylık ve Mecliste Yenilenme, Yasama Dergisi, (9), 5-16.
• Bürgin, D. E., Yalçın Y. ve Diğerleri. (2017). Yerel Yönetimlerde Kadın: İzmir İli Örneği, Konca Yumlu, Özlem Belkıs (Ed.), Kadın ve Siyaset içinde (121-172), Ankara: İmge Kitapevi Yayınları.
• Cansun, Ş. (2013). AKP-CHP-Kadınlar, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), https://chp.org.tr/ (Erişim: 25.12.2021).
• Cumhuriyet Halk Partisi, Cumhuriyet Halk Partisi YDK Üyeleri. https://www.chp.org.tr/parti-yonetimi/ydk-uyeleri (Erişim: 10.01.2022).
• Cumhuriyet Halk Partisi, Cumhuriyet Halk Partisi MYK Üyeleri, https://www.chp.org.tr/parti-yonetimi/myk-uyeleri (Erişim: 10.01.2022).
• Cumhuriyet Halk Partisi, Cumhuriyet Halk Partisi Parti Yönetimi İl Başkanları. https://www.chp.org.tr/parti-yonetimi/il-baskanlari (Erişim: 10.01.2022).
• URL-1: “Cumhuriyetin İlk Yıllarında ve AKP Döneminde Kadına Bakış Farklılıklar”. Https://Chpkadin.Chp.Org.Tr/Yayinlar/37/Kadinkollariyayinlari.Aspx (Erişim: 30.12.2021).
• Çadır, M. (2011). Kadının Siyasal Yaşama Katılımında Siyasi Parti Kadın Kollarının Rolü (TBMM’de Grubu Bulunan Siyasi Partiler Bağlamında Ankara İl Örneği), Uzmanlık Tezi, Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Çakır, S. (2019). Erkek Kulübünde Siyaset, İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Deniz, Ş. (2007). Kadın Parlamenterlerin Bakış Açısıyla Türkiye’de Kadınların Siyasal Hayattaki Temsili, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(7), 2-16.
• Deniz, Ş. (2019). Türkiye’de Kadın ve Siyaset, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Erginer, A., Saklan, E. (2020). Öğretmenlik Mesleğinin Bir Kadın Mesleğine Dönüşmesinin Yaratabileceği Sorunlara Yönelik Öğretmen Adaylarının Geliştirdikleri Çözüm Önerileri, Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 6(2), 363- 393.
• Giddens, A. (2000). Sosyoloji, H. Özel ve C. Güzel (Çev.), Ankara: Ayraç Kitapevi.
• Gençkaya, Ö. F. (2011). Kadın Milletvekillerinin Yasama ve Denetim Faaliyetleri ve Rolleri (1935-2007), Yasama Dergisi, (18), 5-34.
• Güneş Ayata, A. (2011). Türkiye’de Kadının Siyasal Katılımı, Ş. Tekeli (Der.), 1980’ler Türkiye’sinde kadın bakış açısından kadınlar içinde (261-278), İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Güneş Ayata, A. (2010). CHP (Örgüt ve İdeoloji), İstanbul: Gündoğan Yayınları.
• Güvenç, N. (2002). Yine, Yeni, Yeniden, CHP, İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi.
• Kaplan, L. (1996). Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Kadın Milletvekilleri, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, (12), 269-276.
• Karagöz B. (2008). Türkiye’de 1980 Sonrası Kadın Hareketinin Siyasal Temelleri ve “İkinci Dalga” Uğrağı, Memleket Siyaset Yönetim, 3(7), 168-190.
• Karakaş E. (2019). Çağdaş Parti Örgütlenmesi: CHP ve Örgütsel Yenilenmenin Temel İlkeleri, İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Kurtbaş, İ. (2016). Temsil Krizinin Aşılması ve Demokrasinin Pekişmesi Bağlamında [Bağımsız] Aday Odaklı Bir Politik Sistem Önerisi, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (18), 421-445. Mert Kaymaz, M. (2020). Geleneksel ve Post-Modern Siyasi Temsil Yöntemleri: Bir Karşılaştırma, Academic Review of Humanities and Social Sciences, 3(1), 59-71.
• Metintaş, M. Y. (2018). Nezihe Muhittin ve Türk Kadınının Siyasi Haklar Mücadelesi, Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Yakın Tarih Dergisi, 2(3), 74-97.
• Özdemir, G. (2019). Siyasal Katılmayı Etkileyen Sosyoekonomik Faktörler Üzerine Bir Araştırma-Çankırı Örneği, Sakarya İktisat Dergisi, 8(3), 252-283.
• Sar, E. (2021). Çalışma Hayatında Kadın İstihdamı ve Türkiye’de Yansımaları, Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(1), 20-40.
• Suna, Y., Durmuşçelebi, M. (2013). Türkiye’de Yabancı Dil Öğrenme-Öğretme Problemine İlişkin Yapılan Çalışmaların Derlemesi, Türkiye Sosyal Politika ve Çalışma Hayatı Araştırmaları Dergisi, 3(5), 7-24.
• Şen, A. F., Yenigün Altın, Ş. (2019). Sosyal Demokrasiden Yeni Sağa CHP’nin Söylemsel Dönüşümü: Bir Siyasal Söylem Çözümlemesi Denemesi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(3), 434-461.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ (tbmm.gov.tr) (Erişim: 01.12.2021).
• Tezer, Ş., Cevher, F. ve Nilgün F. (2007). Türk Toplumunda Aile-Çocuk İlişkilerine Genel Bir Bakış (775-790), Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi 38. ICANAS, Ankara.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2012). Milletvekili Genel Seçimleri 1923-2011, Ankara: TÜİK.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), https://www.tuik.gov.tr/ (Erişim: 05.12.2021).
• Tütüncü Esmer, G. (2008). Propaganda, Söylem ve Sloganlarla Ortanın Solu, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(3), 69-85.
• Ülger Eroksal G. (2017). Türk Anayasalarında Kadın Hakları Ve Uygulamalarıyla İlgili Bir Değerlendirme, Yasama Dergisi, (31), 30-31.
• Ünal Erzen, M. (2019). Siyasette Cinsiyet Eşitsizliği, Asya Studies-Academic Social Studies/Akademik Sosyal Araştırmalar, (8), 21-32.
• Yaraman, A. (2015). Türkiye’de Kadınların Siyasal Temsili: Dişiliksiz Siyaset, İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Yüksel, M. (2021a). Engendering the Parliament: A Study of Women Deputies in Turkey, 1935–2018, E. A. Bekaroğlu ve G. Kaya Osmanbaşoğlu (Ed.) içinde Turkey’s Electoral Geography, 152-181. London: Routledge.
• Yüksel, M. (2021b). AK Parti ve Kadınların Siyasal Temsili, Akademik İncelemeler Dergisi, 16(2), 99-118.