KAMUSAL ALAN-ÖZEL ALAN AYRIMI VE HABERMAS’IN KAMUSAL ALAN DÜŞÜNCESİ

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 4, 115 - 144, 30.03.2023

Hakan Kulak

Öz

Bu çalışma kamusal ve özel alan kavramlarının tarihsel gelişimini ortaya koymayı amaçlamıştır. Aynı zamanda kamusal ve özel alanların değişim süreçlerini ve işlevlerini ortay çıkarmak için çalışma yapılmıştır. Bu iki kavramı antik dönemden, günümüze gelene kadar ki geçirmiş oluğu aşamaları, birey ve toplumlar için ne anlama geldikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Öncelikle bu iki kavram arasında ilk dönemlerde belirli bir ayrım olmadığı tespit edişmiş özellikle bu ayrımın 18.yüzyıl burjuva hareketi ile gün yüzüne çıktığı görülmüştür. 18. Yüzyılda burjuva kamusallığının oluşumu ile iki kavram belirgin bir biçimde ayrı olarak nitelendirilmiştir.
Bu dönemle birlikte özellikle Avrupa’da kamusal alanlar bireylerin bir araya gelerek fikir alış verişi yaptığı, kendilerini ifade ettiği ve tartışmaların yapıldığı alanlar olarak nitelendirilmektedir. Aynı zamanda bu alanların amaçları arasında siyasi otoriteyi denetleme de vardır. Kamusal alandan bahsederken, özel alan kavramıyla beraber açıklamak daha doğru bir yöntem olarak görülmektedir. Çünkü bu iki kavramın tarihsel olarak aynı dönemde ortaya çıktığı ve günümüze gelene kadar karşılıklı etkileşim içinde olduğu bilinmektedir.
Yapılan çalışma da bu sonucu ortaya koymaya çalışmıştır. Bununla birlikte Habermas’ın kamusal alan ile ilgili ortaya koyduğu bilgileri değerlendirerek, bu bilgiler üzerinden bu iki kavramı açıklamaya çalışmıştır. Aynı zamanda Habermas’ın ait olan iletişimsel eylem kuramı üzerinden bu kavramlar açıklanmaya çalışılmış, bu kuramın kamusal ve özel alan ile ilgili görüşleri ortaya koyulmuştur. 18.Yüzyıl ile birlikte kamusal alanlarda yaşanan değişimlerin, modern toplumun oluşumuna zemin hazırladığı ve su süreci hızlandırdığı sonucuna ulaşılabilmektedir. Bu yeni kamusal alanların da aynı zamanda toplumdaki demokrasi ve ifade özgürlüğü gücünü artırdığı söylenebilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kamusal alan, Özel alan, Kamusal-Özel Alan tarihsel süreci, İletişimsel Eylem, Kentsel mekan

THE DISTINCTION BETWEEN PUBLIC-PRIVATE SPHERES AND HABERMAS’S THOUGHT ON PUBLIC SPHERE

Öz

The aim of this study is to reveal the historical development of the public and private sphere concepts. Furthermore, it focuses on the evolution process of public private sphere and its functions. In other words, this study analyzes what stages these concepts have gone through and how significant they have been for an individual or society from the ancient times to this day. First of all, there has not been found any substantial distinction between these concepts in early stages. However, it emerges with the 18th century bourgeoisie movement. With the development of bourgeoisie publicity, these two concepts are distinctively described separately in 18th century. With this era, public sphere change into meeting points in which People exchange ideas, express themselves or discuss daily issues. At the same time, people talk over the authority aiming to control it. To explain the public spheres, mentioning the private sphere concept is inevitable. It is known that these two concepts come to exist jointly and interact with each other throughout history. The purpose of this study is to reveal the relation between public and private spheres. Moreover, the study is formed in the light of the information that Habermas put forward on public and private spheres. Changes that can be seen in public sphere in 18th century lead up to modern society and accelerate its forming process. It can be concluded that this new public sphere also strengthens the democracy and freedom of speech in the society. At the same time the research is a theoretical one.
Keywords: Public Sphere, Private Sphere, HistoricProcess of Public-PrivateSpheres, Urban Space

Anahtar Kelimeler

Public Sphere, Habermas, Private Sphere, Urban Space

Kaynakça

• Akkol, L. M. (2019). Jurgen Habermas’ın İletişimsel Eylem Kuramı ve Kamusal Alan Kavramının Analizi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (37), 171-180.
• Alacahan, O. ve Vatandaş, S. (2021). Kamusal-Özel Alan Ayrışmasının İnşa Süreci ve Sosyal Medya, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, (1), (10), 720-733.
• Bahçeci, H. I. (2018). Kent Mekânında Kamusal Alan: Richard Sennet Perspektifinde Bir İnceleme, Memleket Siyaset Yönetim Dergisi, (13), (29), 111-128.
• Çetin, A. (2006). Kamusal Alan ve Kamusal Mekân Olarak Sokak, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çınar-Özkan, S. (2017). Richard Rorty’de Kamusal Alan-Özel Alan Ayrımı ve Eleştirisi, Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, (23), 57-84.
• Deflem, M. ve Yükselbaba, Ü. (2014). Habermas’ın İletişimsel Eylem Kuramı’nda Hukuk, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, (72), (1), 877-894.
• Demir, Ş. ve Sesli, M. (2007). Türkiye’de Kamusal Alan Kavramsallaştırılmasının Muhtevası: Tektiplilik mi, Çoğulculuk mu?, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, (1), 273-292
• Erdoğan, Ö. (2016). Kentsel Yaşam ve Yozlaşma, ABMYO Dergisi, (41), 13-33.
• Erdönmez, E. ve Akı, A. (2005). Açık Kamusal Kent Mekânlarının Toplum İlişkilerindeki Etkileri, YTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, (1), 67-87.
• Güdücü, B. (2015). Özel Alan, Kamusal Alan, Kent ve İnsan, Aydın İnsan ve Toplum Dergisi, (1), 59-67.
• Güzeloğlu, T. (2021). Eleştirel Teori ve Pozitivizm Eleştirisi, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (19), (1), 95-102.
• Habermas, J. (2017). Kamusallığın Yapısal Dönüşümü, 14. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• İnan, F. (2020). Kamusal Alan ve Özgürlük İlişkisine İki Farklı Bakış: Jurgen Habermas ve Reinhart Koselleck, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kömeçoğlu, U. (2005). Kamusal Alan: Katılım ve Dışlama Güçleri Arasındaki Diyalektiğin Biçimi, Sivil Bir Kamusal Alan, Kaknüs Yayınları.
• Köroğlu, C. Z. (2013). Modern Kamusal Alana Eleştirel Yaklaşımlar: Genel Bir Değerlendirme (Postmodernizm, Feminizm ve Din), International Periodical For The Languages, Literatureand History of Turkish orTurkic, (8), (6), 431-457.
• Nebati, N. (2020), Siyasi Tartışmalar Bağlamında Türkiye'de Kamusal Alanın Evrimi, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, (9), (2), 828-852.
• Odabaş, U. K. (2018). Tarihsel Süreçte Kamusal Alanın Yapısal Dönüşümü ve Habermas, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (22), 2051-2066.
• Onat, N. (2010). Kamusal Alan ve Sınırları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özbek, M. (2004), Kamusal Alanın Sınırları, Kamusal Alan, 19-87.
• Özcan, Y. (2003). Kamusal/Özel Alan Tartışmaları, Genç Hukukçular Hukuk Okumaları, 199-225.
• Özyurt, C. (2007). Yirminci Yüzyıl Sosyolojisinde Kentsel Yaşam, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (10), (18), 111-126.
• Torun, T. (2020). Jurgen Habermas’ın Kamusal Alan Kavrayışı: Rasyonel Politik İrade Oluşumu, Araştırma Makalesi, (19), (1), 220-238.
• Urbay, T. (2017). Jurgen Habermas’ın İletişimsel Eylem Kuramı Çerçevesinde Türk Özel Sektöründe Rasyonalite Düzeyi Araştırılması, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Manisa Celal Bayar Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uzun, İ. (2006). Kamusal Açık Mekân: Kavram ve Tarihe Genel Bir Bakış, Ege Mimarlık Dergisi, (4), (59), 14-17.
• Yılmaz, Z. (2007). Hannah Arendt’te Özel Alan-Kamusal Alan Ayrımı ve Modern Çağda Toplumsal Alan, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yükselbaba, Ü. (2008). Habermas’da Kamusal Alan/Özel Alan Ayrımı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü.