Roma Hukukunda Materfamilias Kavramı

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 1, 110 - 128, 10.06.2019

Duygu Tahan Orhan

https://doi.org/10.32957/hacettepehdf.541373

Öz

Materfamilias kavramı, fonetik karşılığı olduğu
düşünülebilen paterfamilias
kavramından içerik olarak bütünüyle ayrılmaktadır. Hukuki bir anlam taşıyan ve
hukuki bir kurum olan ailenin temelinde yer alan paterfamilias’ın aksine, materfamilias
yalnızca, kadının iffetini ve saygınlığını esas alan, bu nedenle iffetli ve
saygın kadınlara tanınan sosyal imtiyazdan ibaret olan bir terimdir. Bununla
birlikte, bu toplumsal gerçeklik, hukuk metinlerinde de kendisine yer edinmiş;
hukukçular materfamilias’ın anlamı
üzerinde durmuş, bu kavramın neleri kapsadığına ilişkin açıklamalar
yapmışlardır. Bunun yanı sıra, bu imtiyaza sahip kadınların ve saygınlıklarının
toplum içerisinde hukuken korunmasına özen gösterilmiştir. Bu kapsamda, iniuria ve lex Iulia de Adulteriis Coercendis çerçevesinde ayrıca materfamilias değerlendirmesi yapmak
gerekmiştir.

Anahtar Kelimeler

materfamilias, kadın, matrona, uxor, cinsiyetçilik

Kaynakça

• AKSARAY, Buse, Roma Hukukunda Kadının Hak ve Fiil Ehliyeti, 1. Basım, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2012.
• BERGER, Adolf Encyclopedic Dictionary of Roman Law, The American Philosophical Society, Philedelphia, 1991.
• EVANS GRUBBS, Judith Women and the Law In the Roman Empire: A Sourcebook on Marriage, Divorce and Widowhood, 1. Basım, Routledge, Londra, 2002.
• FAYER, Carla, La Familia Romana, Aspetti Giuridici ed Antiquari Sponsalia Matrimonio Dote, Parte Seconda, “L’Erma” di Bretschneider, 2005.
• FIORI, Roberto, “Materfamilias”, Bullettino Dell’Istituto di diritto Romano, C. 96-97, Y. 1993-1994, (Basım Yılı: 1996), (s. 455-498).
• GARDNER, Jane F., Women in Roman Law and Society, Londra ve Sidney, 1986.
• GAUDEMET, Jean, “Roma İmparatorluğunda Kadının Hukuki Durumu”, (Çev.: B. TAHİROĞLU), İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, Yıl: 1972, Cilt: 6, Sayı: 9, (s. 205-230).
• GOLDMEN, Norma, “Reconstructing Roman Clothing”, The World of Roman Costume, (Editör: Judith Lynn Sebesta ve Larissa Bonfante), 1. Basım, The University of Wisconsin Press, Wisconsin, 1994, (s. 213-241).
• GÖNENÇ, Fulya İlçin, Roma Hukukunda Kadın, 1. Basım, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2010.
• GÜNEŞ CEYLAN, Seldağ, Roma Hukukunda Evlenme (Matrimonium), 1. Basım, Yetkin Yayınları, Ankara, 2010.
• GÜNEŞ CEYLAN, Seldağ, Roma Hukukundan Günümüze Velayet – Vesayet Hukuku, 1. Basım, Yetkin Yayınları, Ankara, 2004.
• GÜNEŞ PESCHKE, Seldağ “The Reflection of Volenti Non Fit Iniuria in Personality Rights in Modern Laws”, Principios Generales Del Derecho. Antecedentes Históricos Y Horizonte Actual, (Koordinatör: Fernando Reinoso-Barbero), 1. Basım, Thomson Reuters Aranzadi, Madrid, 2014, (s. 869-876).
• IUSTINIANUS, Institutiones, (Çeviren: UMUR, Ziya), İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1955.
• IUSTINIANUS, Justinian’s Institutiones, (Çeviri ve Giriş: BIRKS, Peter ve McLEOD, Grant, Latince Metin: KRUEGER, Paul), 1. Basım, Cornell University Press, New York, 1987.
• IUSTINIANUS, The Digest of Justinian, (Çeviri Düzenlemesi, WATSON, Alan), Gözden Geçirilmiş Basım, University of Pennsylvania Press, Cilt 1-4, Pennsylvania, 1998.
• KASER, Max, Roman Private Law, (Çev.: R. Dannenberg), Butterwoths, Durban, 1965.
• McGINN, Thomas, “Concubinage and the Lex Iulia on Adultery”, Transaction of The American Philological Association, Yıl: 1991, Cilt: 121, (s. 335-375).
• McGINN, Thomas A. J., Prostutituon, Sexuality, and Law in Ancient Rome, 1. Basım, Oxford, 1998.
• PARIBENI, Roberto “Roma Hukukunda Aile Kurumu – II”, (Çev. Ş. Talip), İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Yıl: 1935, Cilt: 1, Sayı: 2, (s. 232-246).
• PLESCIA, Joseph, “The Development of ‘Iniuria’”, Labeo, Yıl: 1977-1, Cilt: 23, (s. 271-289).
• POSTE, Edward, Gai Instıtvıones or Institutes of Roman Law by Gaius, Edward Poste M.A. Çevirisi ve Yorumu ile, E. A. Whittuck, M.A., B.C.L. gözden geçirilmiş ve genişletilmiş 4. Baskı, A.H.J. Greenidge’in Tarihi Girişi İle, Oxford, 1904.
• SALLER, Richard P., “Pater Familias, Mater Familias and the Gendered Semantics of the Roman Household”, Classical Philology, Yıl: 1999, Cilt: 94, Sayı: 2, (s. 182-197).
• SANFILIPPO, Cesare, Istituzioni di Diritto Romano, 10. Bası, Rubettino, Soveria Mannelli, 2002.
• SCHULZ, Fritz, Classical Roman Law, 4. Basım, Clarendon Press, Oxford, 1969.
• SMITH, William, A Dictionary of Greek and Roman Antiquities, Taylor and Walton, Londra, 1842.
• SÖĞÜTLÜ ERİŞGİN, Özlem, “Roma Toplumunda Kadının Konumu”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2013, Cilt: 4, Sayı: 2, (s. 1-31).
• TAHAN ORHAN, Duygu, Roma Hukukunda Manus Kurumu, 1. Basım, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018.
• TAMER, Diler, Augustus Çağında Cinsel Suçlar ve Lex Iulia de Adulteriis Coercendis, 1. Basım, Homer Kitabevi, İstanbul, 2007.
• TÜRKOĞLU, Halide Gökçe, Roma Hukukunda Suç ve Ceza, 2. Basım, Seçkin, Ankara, 2017.
• UMUR, Ziya, Roma Hukuku Lügatı, İstanbul Üniversitesi Yayınları, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1983.
• WESTRUP, C. W., Introduction to Early Roman Law, Comparative Sociological Studies, The Patriarchal Joint Family, Volume I, Part I, The House Community, Section I, Community of Cult, Bianco Lunos Bogtrykkeri A/S., Danimarka, 1944.
• WILTON, Mary Margaret Stanley Egerton, Countess of Wilton, R.L. Shep, The Book of Costume or, Annals of Fashion From the Earliest Period to the Present Time, by a Lady of Rank, Henry Colburn, Publisher, Londra, 1846.