Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Politika Yaklaşımı Çerçevesinde Türkiye'de Belediyelerin Hukuksal ve Siyasal Durumları

Yıl 2013, Cilt: 3 Sayı: 1, 31 - 44, 01.06.2013

Ahu Sumbas

Öz

Türkiyede yerel yönetim sisteminin önemli bir parçası olan belediyeler, yerel halkı ilgilendiren önemli yerel hizmetlerin ve sorumlulukların başlıca taşıyıcılarıdır. Toplumsal cinsiyet rolleri ve ilişkileri dolayısıyla ağırlıklı olarak da kadınların, belediyelerin sorumluluğunda olan yerel hizmet ve sorumlulukların temel öznelerinden birisi olduğu savunulmaktadır. Bu nedenle sadece ulusal mekanizma ve politikaların değil; yerel yönetimlerin, özellikle belediyelerin de yetki ve sorumlulukları belirlenirken toplumsal cinsiyete duyarlı politika önceliği göz önüne alınmalıdır. Bu düşünceden yola çıkan bu çalışma, Türkiyede 2000li yıllardan sonra politika gündemine giren bu bakış açısının, hukuksal ve siyasal düzenlemelerdeki yansımalarını incelemeyi amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda izlenilen yöntem, toplumsal cinsiyete duyarlı politika üretme ve uygulamada yerel yönetimlere ve belediyelere yüklenen sorumluluklar ve yetkilerin neler olduğunu KSGM Eylem Planları, 2006 tarihli 17 Sayılı Başbakanlık Genelgesi ve 2005 tarihli 5393 Sayılı Belediye Kanunu çerçevesinde incelemektir. Bu değerlendirmeler çerçevesinde Türkiyede belediyelerin toplumsal cinsiyete duyarlı politikalar üretmede hukuksal ve siyasal sorumlulukları ve yetkileri ortaya konmaya ve var olan eksiklikler açığa çıkarılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Belediye, Yerel Yönetimler, Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Politika, 2005 tarihli 5393 Sayılı Belediye Kanunu, KSGM Eylem Planları, 2006 tarihli 17 sayılı Başbakanlık Genelgesi.

LEGAL AND POLITICAL STATUS OF MUNICIPALITIES IN TURKEY IN THE FRAMEWORK OF GENDER SENSITIVE POLICY APPROACH

Öz

Municipalities, as one of the important components of local government system in Turkey, are the main carrier of significant local responsibilities and services. It is argued that the gendered roles and relations make women the main subjects of local facilities and politics; therefore it is claimed that not only national mechanisms and politics but also local government, particularly municipalities and their services should be designed from gender sensitive perspective. This article aimed to examine the reflections of gender sensitive policy priorities over political and legal regulations in Turkey which have been holding a place in Turkish political agenda since 2000s. In this study, the legal and political responsibilities and obligations of local governments and municipalities in implementing gender sensitive policies at local level have been analyzed in the framework of KSGM National Plans, Prime Ministry’s Circular 2006 tarihli 17 sayılı and Turkish Municipality Code 2005/5393. In this vein, the study reveals the legal and political responsibilities of municipalities and the existing lacks in the regulations to provide gender sensitive local policies

Anahtar Kelimeler

Municipality, Local Governments, Gender-sensitive policy, Prime Ministry’s Circular 2006 tarihli 17 sayılı, Turkish Municipality Code 2005/5393, KSGM National Plans.

Kaynakça

• ALKAN, Ayten, Yerel Yönetimler ve Cinsiyet: Kadınların Kentte Görünmez Varlığı, Dipnot Yayınevi, Ankara, 2005.
• ALTINAY, Ayşegül, G./ARAT, Yeşim, Türkiye’de Kadına Yönelik Şiddet, Punto, İstanbul, 2007.
• AVRUPA KONSEYİ, 1995 tarihli Tavsiye Kararları, 1995.
• AVRUPA KONSEYİ, 2002 tarihli 5 sayılı Tavsiye Karar, 2002.
• AVRUPA KONSEYİ, Kadına Karşı Şiddet ve Ev içi Şiddetle Mücadele Etme ve Önleme Hakkında Avrupa Konseyi Sözleşmesi, 2011.
• BİRLEŞMİŞ MİLLETLER, Birleşmiş Milletler Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi (CEDAW), 1981.
• BİRLEŞMİŞ MİLLETLER, Nairobi Üçüncü Dünya Kadın Konferansı, Nairobi, BM, 1985.
• BİRLEŞMİŞ MİLLETLER, The Rio Declaration on Enviorement and Development 1992. BM Yayınları, 1992.
• BİRLEŞMİŞ MİLLETLER, Kadına Karşı Şiddetin Tasfiye Edilmesine Dair Birleşmiş Milletler Bildirisi, BM Yayınları, 1993.
• BİRLEŞMİŞ MİLLETLER, Pekin Deklarasyonu ve Eylem Planı (A/CONF.177/20), BM, Pekin, 17 Eylül 1995.
• BİRLEŞMİŞ MİLLETLER NÜFUS FONU, Kadın Dostu Kentler Projesi 2006-2010, Birleşmiş Milletler Kadın ve Kız Çocuklarının İnsan Haklarının Korunması ve Geliştirilmesi Ortak Programı (BMOP), Türkiye, http://www.kadindostukentler.com/indextr.html. (erişim tarihi 10.04.2013).
• CLARKE, Susan, E./ STAEHELİ, Lynn, A./ BRUNELL, Laura, “Women Redefining Local Politics”, The Theories of Urban Politics, (der. D. Judge, G. Stoker ve H. Wolman), Sage Publications, Thousand Oaks, California,1995, (s. 205-227).
• EVERTZEN, Annette, Gender and Local Governance, Netherlands Development Organisation, Hollanda, 2001.
• GÖZÜBÜYÜK, Şeref, Türkiye’nin Yönetim Yapısı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2008.
• KARDAM, Nuket, Turkey’s Engagement with Global Women’s Human Rights, Ashgate Publishing, Burlington, USA, 2005
• KOYUNCU LORASDAĞI, Berrin/ SUMBAS, Ahu, “The Role of Female Mayors in Combating Violence against Women: The Case of 2009 Local Elections in Turkey “, IPSA, Reshaping Power, Shifting Boundaries (08- 12 Temmuz 2012), İspanya/ Madrid, 2012, http:// www.ipsa.org/my-ipsa/events/madrid2012/paper/ role-women-mayors-combating-violence-against- women-case-2009-local-e, (erişim tarihi 11.04.2013).
• KSGM, Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesi Eylem Planı 2006-2010, KSGM Yayınları, Ankara, 2006.
• KSGM, 2008-2013 Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Eylem Planı, KSGM Yayınları, Ankara, 2008.
• KSGM, 2012-2015 Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Eylem Planı, KSGM Yayınları, Ankara, 2012.
• MOLYNEUX, Maxine, “Mobilization without Emancipation? Women’s Interests, the State, and Revolution in Nicaragu”, Feminist Studies, 11 (2), 1985, (s. 227-254).
• NYIRI, Zsolt/ VENGROFF, Richard, “The Gender Gap in Local Political Leadership: The Case of Central and Eastern Europe ”, the 2004 Annual Meeting of the American Political Science Association (2-5 Eylül ),Chicago, USA, 2004.
• SANCAR ÜŞÜR, Serpil, Siyasal Yaşam ve Kadınlara Destek Politikaları, KSGM Yayınları, Ankara,1997.
• SUMBAS, Ahu, Demokrasi ve Kadın Temsili Çerçevesinde Yerel Siyasette Kadın Temsilinin Etki ve Katkıları, 2009 Yerel Seçimleri Örneği, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2012.
• UNDP, Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği İndeksi, BM Yayınları, http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2011_ EN_Table4.pdf, (erişim tarihi: 25.02.2012), 2011.
• UYGUR, Gülriz, “2006 tarihli 17 sayılı Sayılı Başbakanlık Genelgesi Işığında Kadına Yönelik Şiddeti Önlemeye Yönelik Devletin Ödevi: Değişen Devlet Anlayışı mı?”, Birkaç Arpa Boyu… 21. Yüzyıla Girerken
• Türkiye’de Feminist Çalışmalar: Prof. Dr. Nermin Abadan Unat’a Armağan Cilt 2 (der. S. Sancar). Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2011, (s. 883-913).
• WEDEL Heidi, Siyaset ve Cinsiyet,(C. Kurultay, Çev.). Metis Yayınları, İstanbul, 2001.
• WHO, Multi-counrty Study on Women’s Health and Domestic Violence Against Women Initial Reports on Prevelance, Health Outcomes and Women’s Responses, WHO, 2005.
• Avrupa Yerel Yönetimler Özerlik Şartı, http://www. belgenet.com/arsiv/sozlesme/aas_122.html. (erişim tarihi: 12.11.2011).
• tarihli 633 sayılı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, T.C. Resmi Gazete, 27958, 08 Haziran 2011.
• tarihli 17 sayılı Çocuk ve Kadınlara Yönelik Şiddet Hareketleriyle Töre ve Namus Cinayetlerinin Önlenmesi İçin Alınacak Tedbirler konulu Başbakanlık Genelgesi, T.C. Resmi Gazete, 26218, 04 Temmuz 2006.
• tarihli 29239 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun, T.C. Resmi Gazete, 28239. 08 Mart 2012.
• tarihli 5393 sayılı T.C. Belediyeler Kanunu, T.C. Resmi Gazete, 25874. 13 Temmuz 2005.
• Nisan 2012 tarihli 5393 sayılı Belediye Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi (Esas Numarası 2/561), 26 Nisan 2012.
• Mayıs 2012 tarihli 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi (Esas Numarası 2/584), 02 Mayıs 2012.
• Ocak 2013 tarihli 5393 sayılı Belediyeler Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi (Esas Numarası 2/1206), 24 Ocak 2013.
• T.C Anayasası, T.C. Resmi Gazete, 17863, 09. Kasım 1982.