Roma Halkının İki Özgürlük Kalesi: Provocatio ad populum ve Tribunus plebis*

Yıl 2015, Cilt: 5 Sayı: 1, 127 - 144, 01.06.2015

Eşref Küçük

Öz

Roma cumhuriyet döneminde, halkı oluşturan sınıflar olarak patricius ve pleb’ler arasındaki sosyal
ve siyasal mücadele insan hakları tarihinde önemli bir yer tutar. Pleb sınıfının siyasal ve hukuksal
mücadele araçlarından tribunus plebis’lik makamı ve provocatio ad populum kurumu özellikle önemlidir.
Provocatio ad populum Roma vatandaşları için yargısal güvence sağlarken, tribunus plebis’ler
sınıf haklarının korunmasına katkı sağlamışlardır.
Ünlü tarihçi Titus Livius, bu kurumları Roma halkının “iki özgürlük kalesi” (duas arces libertatis)
olarak adlandırmıştır.

Anahtar Kelimeler

Provocatio ad populum, tribunus plebis, roma cumhuriyet dönemi, cumhuriyet krizi, patricius-pleb mücadelesi

Two Bulwarks of Liberty of the Roman People: “Provocatio ad populum” and “Tribunus plebis”

Öz

“Tribunus plebis”I n the Roman republic, social and political struggle of the orders between the patricians and the plebeians which form the people has an important place in history of human rights. The institutions of tribune of the plebs and provocatio ad populum are especially important as political and legal instruments in struggle of the plebeian class.As provocatio ad populum provides judical protection for the Roman people, tribune the plebs supports class rights.The famous historian Titus Livius called these institutions “two bulwarks” (duas arces libertatis) of Roman people

Anahtar Kelimeler

Provocatio ad populum, tribune of the plebs, roman republic, crisis of the republic, struggle of patricians and plebeians

Kaynakça

• ARSAL, Sadri Maksudi, Umumî Hukuk Tarihi, Üçüncü Tabı, İstanbul, 1948.
• ATLAN, Sabahat, Roma Tarihi’nin Ana Hatları, 1. Kısım, İstanbul, 1970.
• BERGER, Adolf, Encyclopedic Dictionary of Roman Law, Philadelphia, 1953.
• BLEICKEN, Jochen, “Ur[s]prung und Bedeutung der Provocation”, Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte, Romanistische Abteilung, Yıl: 1959, Cilt: 76, (s. 324-377).
• BURDESE, Alberto, Manuale di diritto pubblico romano, Terza Edizione, Torino, 1998.
• DEMİRCİOĞLU, Halil, Roma Tarihi, 1. Cilt: Cumhuriyet, 5. Baskı, Ankara, 2011.
• İPLİKÇİOĞLU, Bülent, Hellen ve Roma Tarihinin Anahatları, İstanbul, 2007.
• KARADENİZ ÇELEBİCAN, Özcan, Roma Hukuku. Tarihi Giriş, Kaynaklar, Genel Kavramlar, Kişiler Hukuku, Hakların Korunması, 16. Basım, Ankara, 2013.
• LOBRANO, Giovanni, Il potere dei tribuni della plebe, Milano, 1983.
• MOMMSEN, Theodor, Disegno del diritto pubblico romano, Traduzione di P. Bonfante a cura di V.
• Arangio-Ruiz, Milano, 1973.
• OKANDAN, Recai Galip, Roma Âmme Hukuku, İstanbul, 1994.
• OKANDAN, Recai Galip Okandan, “Roma Hukukunun Kaynakları Bakımından Vukua Gelen Tarihi Gelişme”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Yıl: 1952, Cilt: 18, Sayı: 1-2, (s. 454-478).
• ORHAN, Özgüç, “Rousseau ve Türkiye”, Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 2013, Güz, Sayı 16, (s. 121-148).
• PAIS, Ettore, “Halk Tribunluğu”, (çev. Şemseddin Talip), Capitolium, Yıl: 1934, Cilt: 1, Sayı:2, (s. 91-95).
• RAINER, Johannes Michael, Einführung in das römische Staatsrecht. Die Anfänge und die Republik, Darmstadt, 1997.
• ROUSSEAU, Jean Jacques, Toplum Sözleşmesi, (çev. Alpagut Erenuluğ), İkinci Basım, Ankara, 1999.
• SÖĞÜTLÜ ERİŞGİN, Özlem, “Patricius-Pleb Sınıfı Mücadelesi ve Bu Mücadelenin Roma Özel Hukukunun Gelişimine Etkisinin Genel Hatları”, Prof. Dr. Ejder Yılmaz’a Armağan, Cilt 2, Ankara, 2014, (s. 1753-1784).
• TAHİROĞLU, Bülent, “Roma Devleti’nin İktisadi Krizleri”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Yıl: 1979-1981, C. 45, Sa. 1-4, (s. 677-706).
• UMUR, Ziya, Roma Hukuku Lügatı, İstanbul, 1975.
• UMUR, Ziya, Roma Hukuku, Tarihî Giriş ve Kaynaklar, İstanbul 1967.
• WALDSTEIN, Wolfgang / RAINER, J. Michael, Römische Rechtsgeschichte, 10. Auflage, München, 2005.