Öz
Gümrük Kanunu’nun İtirazlar başlıklı bölümünde yer alan 242. maddesinde gümrük vergi ve cezaları ile idari kararlara karşı başvurulabilecek itiraz yolu düzenlenmiştir. Gümrük Kanunu’nda yer alan idari itiraz gerek yüksek mahkeme içtihatları ve idare uygulamasında gerekse bu konuda yapılan akademik çalışmalarda ekseriyetle zorunlu idari başvuru yolu olarak kabul edilmektedir. Anılan hüküm ve hükme ilişkin ikincil mevzuat incelendiğinde, bu uygulamanın hem idari yargılama hukukunun temel ilkeleriyle hem de temel hak ve özgürlüklerle çeliştiği noktalar olduğu anlaşılmaktadır. Zira bu idari başvuru yolu, vergi mükellefinin mahkemeye erişim hakkını doğrudan etkilemektedir. Ayrıca uzayan idari ve yargısal süreçten dolayı kaynaklanabilecek gecikme faizi nedeniyle mükelleflerin mülkiyet hakkı da dolaylı olarak etkilemektedir.
Bu çalışma neticesinde var olan hükmün idare ve yargı organları tarafından yanlış değerlendirildiği sonucuna ulaşılmaktadır. Zira Gümrük Kanunu’ndaki düzenleme açıkça ihtiyari bir başvuru yolu çizerken bu yol zorunlu olarak kabul edilmektedir. Daha sonra hükme ilişkin ikincil mevzuattaki düzenlemelerin kaynağı olarak İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun (İYUK) 10. maddesine yapılan gönderme kanımızca hatalıdır. Zira İYUK m. 10, idarenin bir işlem tahsis etmediği durumlar için var olan bir düzenlemedir. Oysa Gümrük Kanunu’nda yer alan idari itiraz ancak gümrük idaresince yapılan bir idari işleme karşı yapılabilmektedir. Bu tespitler ışığında son olarak bireylerin temel hak ve özgürlüklerinin ihlal edilebileceğinin altı çizilmektedir. Zira idari itirazın sürüncemede bırakılması bireylerin var olan hukuki uyuşmazlığı yargı yoluna götürmesine engel olarak mahkemeye erişim hakkını engellemektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- ASLAN, Zehreddin “İdari Dava Türleri ve İdari Yargı Yetkisinin Sınırı”, Açıklamalı ve İçtihatlı İdari Yargılama Usulü Kanunu Vergi Yargılaması ile Birlikte, (ed. Zehreddin Aslan), Seçkin Yayınları, Ankara, 2019.
- ATAY, Ender Ethem, İdare Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 2012.
- AYDIN, Bihter, “Türk İdari Yargı Düzeninde Mahkemeye Erişim Hakkı”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Yıl: 2013, Sayı 15, (s. 271-296).
- CANDAN, Turgut, Açıklamalı İdari Yargılama Usulü Kanunu, Maliye ve Hukuk Yayınları, Ankara, 2006.
- DURAN, Lütfi, “İdari Müracaatlar ve Bunlar Karşısında İdarenin Sükûtu Meselesi”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Yıl: 1946, Cilt: 12, Sayı: 1, (s. 130-199)
- ERKUT, Celal, İptal Davasının Konusunu Oluşturma Bakımından İdari İşlemin Kimliği, Danıştay Matbaası, Ankara, 1990.
- GÖK, Özgecan, Gümrük Vergisinden Kaynaklanan Uyuşmazlıklar, Yetkin Yayınları, Ankara, 2019.
- GÖZÜBÜYÜK, Şeref, Yönetsel Yargı, 34. Basım, Turhan Kitabevi, Ankara, 2015.
- İNCEOĞLU, Sibel, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Adil Yargılanma Hakkı, Beta Yayınları, İstanbul, 2013.
- KAĞITCIOĞLU, Mutlu, “İdari İşlem Teorisi Çerçevesinde İdari Merci Tecavüzü Kavramının Değerlendirilmesi”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Yıl: 2017, Sayı: 30, (s. 237-371).
- KAPLAN, Gürsel, İdari Yargılama Hukuku, 5. Basım, Ekin Yayınları, Bursa, 2019.
- KAŞIKÇI, Mahmut, “Vergi Hukuku Özelinde Mahkemeye Erişim Hakkı Üzerine Bir İnceleme”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Yıl: 2017, Cilt: 75, Sayı: 2, (s. 535-553).
- KOBAN, Emine / ERCAN, Tayfun, “4458 Sayılı Gümrük Kanunu Uygulamasında Yaşanan Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Vergi Sorunları Dergisi, Yıl: 2017, Sayı: 343, (s. 22-28).
- ÖZKAN, Gürsel, “4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’nda Öngörülen Zo¬runlu İdari Başvuru Yolları”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Yıl: 2014, Sayı: 17, (s. 63-110).
- ÖZTÜRK, Burak, Hak Arama Özgürlüğü Çerçevesinde Zorunlu İdari İtiraz, Yetkin Yayınları, Ankara, 2015.
- SANCAKDAR, Oğuz, İdari Yargılama Hukuku Genel Esaslar, 3. Basım, Sorubankası.net Yayınları, İzmir, 2019.
- SANCAR, Mithat, “İdari Yargılama Usulü Kanunun 10 ve 11. Maddeleri Bağlamında İptal Davalarında Süre”, Amme İdaresi Dergisi, Yıl: 1990, Cilt: 23, Sayı: 1, (s. 69-88).
- SARIASLAN, Osman, “Gümrük Uyuşmazlıklarında İdari İşlemlerin Nitelendirilmesi Sorunu: Hak Arama Hürriyeti Kapsamında Mülkiyet Hakkının Özüne İlişkin Sakıncalar”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Yıl: 2018, Sayı: 11, (s. 341-373).
- SER, Yusuf Sertaç, İdari Uyuşmazlıkların Çözümünde Yargı Dışı Bir Araç Olarak İdari Başvurular, Adalet Yayınları, Ankara, 2015.
- SEZER, Yasin / BİLGİN, Hüseyin, “Danıştay Kararlarında İdari Başvurular”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2008, Cilt: 57, Sayı: 4, (s. 337-366).
- ULER, Yıldırım, “Yönetsel Yargıda Dava Süresi”, I. Ulusal İdare Hukuku Kongresi Birinci Kitap İdari Yargı, Danıştay Yayınları, Ankara, 1990.
- YILDIRIM, Ramazan, İdari Başvurular, Mimoza Yayınları, Konya, 2016.
- ZABUNOĞLU, Yahya Kazım, “İdari Yargıda Dava Açma Süresi 2577 Sayılı İYUK’nun 10. ve 11. Maddeleri Açısından Bir İnceleme”, I. Ulusal İdare Hukuku Kongresi Birinci Kitap İdari Yargı, Danıştay Yayınları, Ankara, 1990.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Hukuk |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Aralık 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 10 Sayı: 2 |