SERİ MUHAKEME USULÜNÜN ADİL YARGILANMA HAKKI VE DİĞER BAZI ANAYASAL İLKELER AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
Öz
Birçok gelişmiş devletin hukuk sistemi bakımından yargılamaların uzunluğu ciddi bir sorundur. Bu bağlamda kanun koyucular, birçok hukuki uyuşmazlığı alternatif çözüm yollarıyla çözüme kavuşturma ve böylelikle yargı organlarının iş yükünü azaltma eğilimindedir. Yargı organlarının iş yükünün azalması hem mevcut davaların daha kısa sürede hem de daha iyi inceleme yapılarak sonuçlanmasına imkan verecektir. Kanun koyucumuz da bu amaçla iki yeni muhakeme usulü ihdas etmiştir. Ceza muhakemesi sistemimize, 2019 yılında, 7188 sayılı Kanun’la giren iki önemli kurumdan biri de seri muhakemedir. İstisnai ve sıra dışı uygulamaları bünyesinde barındıran bu kurum, doktrinde ciddi tartışmaları da beraberinde getirmiştir. Seri muhakemenin özellikle adil yargılanma hakkı bakımından ciddi sorunlar bünyesinde barındırdığı ileri sürülmektedir. Mahkemelerin iş yükünü azaltmak ve muhakemeyi hızlandırmak amacıyla hüküm altına alınan bu usul, bireylere muhakeme hukuku alanında tanınan haklara ciddi şekilde müdahalede bulunmaktadır. Bu müdahalelerin adil yargılanma hakkı ve bazı anayasal ilkeler açısından makul görülüp görülmeyeceği oldukça çetrefilli bir konudur. Çalışmamızda seri muhakeme usulünün adil yargılanma hakkı ve diğer bazı anayasal ilkeler açısından değerlendirmesi yapılmıştır. Bu bağlamda öncelikle seri muhakeme usulüne ilişkin genel tespitlerde bulunulmuş, sonrasında ise adil yargılanma hakkının gerekleri ortaya konulmuştur. Son olarak da bu yeni kurumun adil yargılanma hakkı ve diğer bazı anayasal ilkeler bakımından ihlallere neden olup olmadığı tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
seri muhakeme adil yargılanma hakkı alternatif çözüm yolları özel yargılama usulleri ceza muhakemesi hukuku
Kaynakça
- ALDEMİR, Hüsnü, Ceza Yargılamasında Seri Muhakeme ve Basit Yargılama Usulleri, Adalet Yayınevi, Ankara, 2019.
- Avrupa Konseyi-Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Ortak Yayını, 6. Madde Rehberi-Adil Yargılanma Hakkı (Ceza Hukuku Yönü), Ankara, 2014.
- BAYTAZ, Abdullah Batuhan, “Seri Muhakeme Usulü”, Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi, Yıl: 2020, Cilt: 8, Sayı: 2, (s. 1 – 47).
- CENGİZ, Serkan / DEMİRAĞ, Fahrettin / ERGÜL, Teoman, vd., Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Ceza Yargılaması Kurum ve Kavramları, Türkiye Barolar Birliği ve Avrupa Konseyi Yayını, Şen Matbaa, Ankara, 2008.
- CENTEL, Nur / ZAFER, Hamide, Ceza Muhakemesi Hukuku, Beta Yayınevi, İstanbul, 2020.
- ÇALIŞKAN, Suat, Ceza Muhakemesinde Seri Muhakeme Usulü, https://www.hukukihaber.net/ceza-muhakemesinde-seri-muhakeme-usulu-makale,7314.html (erişim tarihi 27.08.2020).
- DEĞİRMENCİ, Olgun, “Ceza Muhakemesi Hukukunda Seri Muhakeme Usulü”, Ankara Batı Adliyesi Dergisi, Yıl:2020, Sayı: Ocak-Haziran, (s. 16 – 22).
- DONAY, Süheyl, İnsan Hakları Açısından Sanığın Hakları ve Türk Hukuku, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1982.
- DÖNMEZER, Sulhi / YENİSEY, Feridun, Ceza Muhakemesi Hukuku, Beta Yayınevi, İstanbul, 2000.
- DÖNMEZER, Sulhi, “Ceza Adaleti Sistemimiz Üzerine Düşünceler”, Yeni Türkiye Dergisi Yargı Reformu Özel Sayısı, , Yıl: 1996, Cilt: 10 Sayı: 2, (s. 553 – 560).
- ECKSTEIN, Ken, “StPO § 407 Zulässigkeit”, Münchener Kommentar zur StPO Band 3 (der. C. Knauer, vd.), C. H. Beck, München, 2019.
- ERDEM, Mustafa Ruhan / ŞENTÜRK, Candide, “Ceza Muhakemesi Hukukunda Yeni Bir Kurum Olarak Seri Muhakeme Yöntemi”, Ceza Hukuku Dergisi, Yıl: 2019, Cilt: 14, Sayı, 41, (s. 573 – 601).
- ERSOY, Uğur, “Seri Muhakeme ve Basit Yargılama Usullerinde İtiraz Kurumuna İlişkin Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2020, Cilt: 28, Sayı: 2, (s. 857 ¬– 885).
- ESHELBACH, Andreas Grube, “StPO § 257c Verständigung zwischen Gericht und Verfahrensbeteiligten”, BeckOK StPO mit RiStBV und MiStra (der. J. Graf), C.H. Beck, München, 2020.
- GÖKCEN, Ahmet / BALCI, Murat / ALŞAHİN, M. Emin, vd., Ceza Muhakemesi Hukuku, Adalet Yayınevi, Ankara, 2020.
- HEINRICH, Bernd, “Rechtsstaatliche Mindestgarantien im Strafverfahren”, Juristische Ausbildung, Yıl: 2003, Cilt: 35, Sayı: 3, (s. 167 – 173).
- KATOĞLU, Tuğrul, Ceza Kanunlarının Zaman Yönünden Uygulanması, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2008.
- KEZER, Ahmet, 30 Soru ve Yanıtta Seri Muhakeme Usulü ve Basit Yargılama Usulü, Adalet Yayınevi, Ankara, 2019.
- KIZILARSLAN, Hakan, “7188 Sayılı Kanun’la Ceza Muhakemesi Hukukuna Getirilen Seri Muhakeme ve Basit Yargılama Usulleri”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2019, Cilt: 14, Sayı:183 – 184, (s. 1885 – 1960).
- LADEWİG, Hans-Meyer, “Adil Yargılanma Hakkı-II”, Adil Yargılanma Hakkı ve Ceza Hukuku, (çev. H. Hakeri), Seçkin Yayınevi, Ankara, 2004.
- OKTAR, Salih, Seri Muhakeme ve Basit Yargılama Usulleri, 10 Aralık İnsan Hakları Günü Etkinlikleri Kapsamında Yargı Reformu Stratejisinin Değerlendirilmesi, Türkiye Barolar Birliği İnsan Hakları Merkezi Sempozyumunda Yapılan Sunum. https://www.youtube.com/watch?v=65eTxyXAaZY (erişim tarihi 20.08.2020).
- ÖZBEK, Mustafa, “Dünya Çapındaki Adalete Ulaşma Hareketleriyle Gelişmeler ve Alternatif Uyuşmazlık Çözümü”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2002, Cilt: 51, Sayı: 2, (s. 121 – 162).
- ÖZBEK, Veli Özer / MERAKLI, Serkan, “Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararına İtiraz Üzerine Yapılacak Denetim, Marmara Üniversitesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Yıl: 2013, Cilt: 19, Sayı: 2, (s. 221 – 236).
- SCHROEDER, Friedrich-Christian, “Ceza Muhakemesinde Fair Trial İlkesi”, Ceza Muhakemesinde Fair Trial İlkesi, İstanbul Barosu Yayını, İstanbul, 1999.
- SELÇUK, Sami, “Doğru terim “MUHAKEME” değil, “YARGILAMA”dır”, Marmara Üniversitesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Yıl: 2013, Cilt: 19, Sayı: 2, 2013, (s. 295 – 317).
- ŞAHİN, Cumhur / GÖKTÜRK, Neslihan, Ceza Muhakemesi Hukuku II, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2020.
- TAŞKIN, Ş. Cankat, Ceza Muhakemesi Hukukunda Seri Muhakeme ve Basit Yargılama Usulü, Adalet Yayınevi, Ankara, 2020.
- TEMMING, Dieter, “Verfahren bei Strafbefehlen”, BeckOK StPO mit RiStBV und MiStra (der. J. Graf), C.H. Beck, München, 2020.
- TOROSLU, Nevzat, “Ceza Yargılamalarının Çabuklaştırılması Sorunu”, Yeni Türkiye Dergisi Yargı Reformu Özel Sayısı, , Yıl: 1996, Cilt: 10 Sayı: 2, (s. 613 – 615).
- UĞURLUBAY, Gülsün A. Aygörmez / HAYDAR, Nuran / KORKMAZ, Mehmet, “Seri Muhakeme Usulüne İlişkin Sorunlar”, Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2019, Cilt: 1, Sayı: 2, (s. 255 – 306).
- Uluslararası Af Örgütü, Adil Yargılanma Hakkı, İletişim Yayınları, İstanbul, 2000.
- YAVUZ, Hakan A., Ceza Muhakemesinde Kovuşturmaya Alternatif Yöntemler, Adalet Yayınevi, Ankara, 2020.
- YENİSEY, Feridun / NUHOĞLU, Ayşe, Ceza Muhakemesi Hukuku, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2020.
- YENİSEY, Feridun, “Ceza Adaleti Sisteminin Etkinliği, Normal Çalışma Süresi ve Gecikme”, Yeni Türkiye Dergisi Yargı Reformu Özel Sayısı, Yıl: 1996, Cilt: 10 Sayı: 2, (s. 574 – 580).
- YILMAZ, Zahit / APİŞ, Özge, “Seri Muhakeme ve Basit Yargılama Düzenlemelerinin Değerlendirilmesi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Yıl: 2020, Cilt: 26 Sayı: 1, (s. 62 – 106).
- YURTCAN, Erdener, Ceza Yargılaması Hukuku, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2019.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Hukuk |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 25 Haziran 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 11 Sayı: 1 |