ANONİM ŞİRKETLERDE PAY SAHİPLİĞİ HAKLARI VE REKABET HUKUKU İLİŞKİSİ: DODGE V. FORD KARARI ÜZERİNDEN BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 1, 530 - 555, 30.06.2022

Murat Can Pehlivanoğlu

https://doi.org/10.32957/hacettepehdf.1087077

Öz

Amerika Birleşik Devletleri Michigan Eyaleti Yüksek Mahkemesi’nin 1919 tarihli Dodge v. Ford kararı sebep olduğu tartışmalarla yüz yılı aşkın süredir öğreti ve uygulamanın ilgisini çekmeye devam etmektedir. Karar, çoğunluk durumdaki bir pay sahibinin azınlıktaki pay sahiplerinin aleyhine olacak biçimde kâr payı dağıtılmasını engellemesi olayını ve ayrıca ticaret şirketlerinin amacının pay sahipleri için kazanç elde etmek olduğu görüşünü somutlaştıran yönüyle bilinmektedir. Bununla beraber, karara esas olgular incelendiğinde, uyuşmazlığın birbiriyle rakip durumundaki iki pay sahibinden biri tarafından diğerinin iktisadi olarak güçlenmesini engelleme niyeti ve eylemi neticesinde doğduğu görülmektedir. Bu yönüyle Dodge v. Ford kararı, anonim şirketlerde genel kurul kararları yoluyla rekabet hukuku ihlallerinin gerçekleşmesinin mümkün olduğuna işaret etmektedir. Karardan hareketle bu çalışmada, kâr payı dağıtımına ilişkin bir genel kurul kararının 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun uyarınca hâkim durumun kötüye kullanılması hali teşkil edebileceği ortaya konulmaktadır. Bu durumda söz konusu genel kurul kararının 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu m. 447 dairesinde butlanına hükmedilmesi gerektiği incelenmektedir. Zira aksi yaklaşımın korporatif nitelikteki işlemler yoluyla rekabet hukuku ihlallerinin önünü açacağı görüşü benimsenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dodge v. Ford, Kar Payı Dağıtımı, Genel Kurul Kararı Yoluyla Rekabet Hukuku İhlali, Anonim Şirket Genel Kurul Kararları, Hâkim Durumun Kötüye Kullanılması.

THE RELATIONSHIP BETWEEN SHAREHOLDER RIGHTS IN STOCK CORPORATIONS AND COMPETITION LAW: AN EVALUATION THROUGH DODGE V. FORD DECISION

Öz

Dodge v. Ford decision given by the Michigan Supreme Court in the United States is continuing to attract the attention of the scholarship and practitioners thanks to the debates it caused. The decision is well- known by its content on a majority shareholder declining to have the dividends distributed at the expense of the minority shareholders and its opinion expressing that the purpose of a corporation is to generate profit for its shareholders. Still, when its facts are examined, it is understood that the conflict is based on a shareholder’s purpose and action to prevent another shareholder from obtaining the finances to better compete with the dividend distributing corporation. Accordingly, the Dodge v. Ford decision shows that competition law violations may take place through general assembly resolutions in stock corporations. Based on this decision, this article provides that a general assembly resolution declining to distribute dividend may be regarded as an act of abuse of dominance under 4054 numbered Law on the Protection of Competition. In such a case, the general assembly resolution would need to be held void pursuant to 6102 numbered Turkish Commercial Code Article 447. A contrary approach would clear the way of competition law violations through internal corporate actions.

Anahtar Kelimeler

Dodge v. Ford, Distribution of Dividends, Competition Law Violations Through General Assembly Resolutions, General Assembly Resolutions in Stock Corporations, Abuse of Dominance.

Kaynakça

• AŞIK, Pınar, “Anonim Şirketlerde Rekabet Yasağı (TTK M. 396)”, Ankara Barosu Dergisi, Yıl: 2017, Cilt: 75, Sayı: 4, (s. 163- 202).
• ÇELİKBOYA, Kerem, Anonim Şirketlerde Pay Sahibinin Kar Payı Hakkı, On İki Levha Yayınları, Ankara, 2021.
• GÖKSOY, Yaşar Can, “Ortaklıklar Hukukunda Rekabet Yasaklarının Kapsamı”, DEÜHFD Yıl: 2007, Cilt: 9 Sayı: Özel Sayı, (s. 633- 681).
• GÜRBÜZ USLUEL, Aslı E., Anonim Şirketlerde Pay Sahibinin Kar Payı Alma Hakkı, BTHAE Yayınları, Ankara, 2016.
• GÜVEN, Pelin, Rekabet Hukuku, 2. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2008.
• HELVACI, Mehmet / CANKAT, Rıfat, “Karşılaştırmalı Hukukta Şirket Menfaati Kavramı”, Şirketler Hukuku Uyuşmazlıkları ve Tahkim, (Ed. Z. Akıncı vd.), On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2019, (s. 521- 550).
• HENDERSON, M. Todd, Everything Old Is New Again: Lessons from Dodge v. Ford Motor Company, John M. Olin Program in Law and Economics Working Paper Publication No. 373, Chicago, 2007.
• İMREGÜN, Oğuz, “Anonim Ortaklıklarda Genel Kurul Kararlarına Karşı Pay Sahiplerinin İptal Davası Açma Hakkı”, Prof. Dr. Hayri Domaniç’e Armağan, İÜHF Yayınları, İstanbul, 1995, (s. 127- 137).
• İMREGÜN, Oğuz, Amerikan Ortaklıklar Hukukunun Anahatları, İÜHF Yayınları, İstanbul, 1968.
• KAYA, Ali, Rekabet Hukukunda Ayrımcılık Suretiyle Hâkim Durumun Kötüye Kullanılması, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2018.
• KAWAGUCHI, Linda, “Introduction to Dodge v. Ford Motor Co.: Primary Source and Commentary Material, Chapman Law Review”, Yıl: 2014, Cilt: 17 Sayı: 2, (s. 493- 578).
• KOCADAĞ, Nilgün, Rekabet Hukuku Kapsamında Ana Şirketin Yavru Şirket İhlallerinden Doğan Sorumluluğu, Rekabet Kurumu Yayınları Yayın No. 312, Ankara, 2015.
• MACEY, Jonathan R., “A Close Read of an Excellent Commentary on Dodge v. Ford”, Virginia Law and Business Review, Yıl: 2008, Cilt: 3, Sayı: 1, (s. 177- 190).
• MITCHELL, Dalia T., “From Dodge to EBay: The Elusive Coprorate Purpose”, Virginia Law and Business Review, Yıl: 2019, Cilt: 13, Sayı: 2, (s. 155- 211).
• MOROĞLU, Erdoğan, Anonim Ortaklıkta Genel Kurul Kararlarının Hükümsüzlüğü, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2017.
• MUNYAI, Phumudzo S., “Competition Law and Corporate Social Responsibility: A Review of the Special Responsibility of Dominant Firms in Competition Law”, De Jure Law Review, Yıl: 2020, Sayı: 53, (s. 267- 285).
• PEHLİVANOĞLU, Murat Can, “Yönetim Kurulunda Cinsiyet Kotası Uygulamasının Amerikan Şirketler Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”, Tüzel Kişilik Penceresinden Anonim Ortaklık Sempozyumu, (Ed. Havva Karagöz, vd.), On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021, (s. 641- 649).
• PEHLİVANOĞLU, Murat Can, “Karşılaştırmalı Hukukta Genel Kurul Kararlarının İptali Davalarında Gösterilecek Teminat Kapsamında “Şirketin Muhtemel Zararları” Kavramı”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Yıl: 2020, Cilt: 32, Sayı: 146, (s. 219- 246).
• PEHLİVANOĞLU, Murat Can, “Tarım Sektörü, Haksız Rekabet ve Son Dakika Sipariş İptalleri”, BUHFD Yıl: 2020, Cilt: 15, Sayı: 195- 196, (s. 1545- 1571).
• POROY, Reha / TEKİNALP, Ünal / ÇAMOĞLU, Ersin, Ortaklıklar Hukuku I, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2019.
• PULAŞLI, Hasan, Şirketler Hukuku Genel Esaslar, Adalet Yayınevi, Ankara, 2020
• ROCK, Edward B., “Corporate Law Through an Antitrust Lens, Columbia Law Review”, Yıl: 1992, Cilt: 92 Sayı: 3, (s. 497- 561).
• SANLI, Kerem Cem, Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da Öngörülen Yasaklayıcı Hükümler ve Bu Hükümlere Aykırı Sözleşme ve Teşebbüs Birliği Kararlarının Geçersizliği, Rekabet Kurumu Yayınları Yayın No. 49, Ankara, 2000.
• SOYKAN, İsmail Cem, “Sermaye Artırımı Kararının Dürüstlük Kuralına Aykırılığı”, Türk Ticaret Kanunu Sempozyumu III, (Ed. Arslan Kaya, vd.), On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2020, (s. 195- 222).
• STOUT, Lynn A., “Why We Should Stop Teaching Dodge v. Ford, Virginia Law and Business Review”, Yıl: 2008, Cilt: 3 Sayı: 1, (s. 163- 190), s. 164.
• SULU, Muhammed, Anonim Ortaklıklarda Şirket Menfaati Kavramı, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2019.
• TEOMAN, Ömer, Anonim Ortaklıkta Pay Sahibinin Oy Hakkından Yoksunluğu, BTHAE Yayınları, Ankara, 1983.
• WEINBERGER, Alan M., “Henry Ford’s Wingman: A Perspective on the Centennial of Dodge v. Ford”, New York University Journal of Law and Business, Yıl: 2018, Cilt: 14, Sayı: 3, (s. 1013- 1048).
• UNKOVIC, Mary Caitlin, When Dodge v. Ford Meets Ben and Jerry’s: Reconciling 100 Years of Bad Precedent with the Reality of Modern Business, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Berkeley, University of California Berkeley, 2020.
• ÜÇIŞIK, Güzin / ÇELİK, Aydın, Anonim Ortaklıkta Finansal Tablolar, Yedek Akçeler ve Kar Dağıtımı, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2018.