THE TERMINATION OF THE PARTNERSHIP TITLE THROUGH SQUEEZE OUT IN COOPERATIVE COMPANIES AND ITS LEGAL CONSEQUENCES

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 1200 - 1267, 31.12.2022

Şengül Al Kılıç

https://doi.org/10.32957/hacettepehdf.1160697

Cited By: 1

Öz

Despite being regulated among the commercial companies, cooperative companies are subject to some different regulations due to their unique characteristics. The termination of the partnership title in cooperatives through squeeze out constitutes one of the issues that are frequently disputed in practice. In cooperative companies, squeeze out of the partnership can only be carried out based on the reasons stipulated in the articles of association. A partner cannot be squeezed out based on a reason that is not stipulated in the articles of association, even if this reason constitutes a “justified reason”. The general assembly of a cooperation company is legally entitled to decide upon squeeze out. However, the authority to take decisions on this matter may also be left to the board of directors, on condition that it is authorized by the articles of association and the right of objection of the dismissed partner to the general assembly is reserved. Yet, granting such an authority to the board of directors does not abolish the already existing legal authority of the general assembly on taking a decision to squeeze out. Regardless of how the squeeze out decision is taken, it must be notified to the partner. The partner, who is opposed to this decision taken by the general assembly, can file an objection action (action for annulment of squeeze out) in the court. If the dismissed partner is against the squeeze out decision taken by the board of directors, either he/she may object to the general assembly if he/she wishes or may choose to file an objection case (action for annulment of squeeze out) in the court. These rights of objection must be made within a three-month period of foreclosure from the notification of the squeeze out decision to the partner. Until the squeeze out decision is finalized, the rights and debts of the partner arising from the title of partnership will continue, and unless this decision is finalized, a new partner cannot be taken in place of the removed partner. After the decision of squeeze out is finalized, the partner will leave the company by acquiring the "partnership buyout”. If it is provided in the articles of association, it is also possible to claim some other rights. These rights are subject to a five-year statute of limitations from the time they can be claimed. If the existence of the cooperative company will be negatively affected due to the partnership buyout payment to the dismissed partner, the cooperative may also request compensation from the dismissed partner.

Anahtar Kelimeler

Cooperative Company, Squeeze Out, Reasons Stipulated in the Contract of Association, General Assembly, Board of Directors, Action of Objection (Annulment of Squeeze Out)

KOOPERATİFLERDE ORTAKLIK SIFATININ “ÇIKARILMA” SURETİYLE SONLANDIRILMASI VE HUKUKİ SONUÇLARI

Öz

Ticaret şirketleri arasında yer almasına rağmen kendine özgü özellikleri dolayısıyla, diğer şirketlere nazaran
bazı farklı düzenlemelere tâbi kılınan kooperatif şirketlerde, ortaklık sıfatının çıkarılma suretiyle
sonlandırılması, uygulamada üzerinde sıklıkla uyuşmazlık yaşanılan konulardan birini oluşturmaktadır.
Kooperatif şirketlerde ortaklıktan çıkarma, ancak anasözleşmede öngörülen sebeplere istinaden
gerçekleştirilebilir. Ortağın anasözleşmede öngörülmeyen sebeplere dayanılarak çıkarılması, bu sebep
“haklı bir sebep” olsa dahi, mümkün değildir. Çıkarma kararını alma yetkisi kanunen genel kuruldadır.
Ancak anasözleşme ile yetkilendirilmesi ve çıkarılan ortağın genel kurula itiraz hakkının saklı tutulması
şartıyla bu konuda karar alma yetkisi yönetim kuruluna da bırakılabilir. Bununla birlikte yönetim kuruluna
böyle bir yetkinin verilmesi, genel kurulun çıkarma kararı almasına ilişkin kanunen zaten var olan yetkisini
ortadan kaldırmaz. Çıkarma kararı ne şekilde alınırsa alınsın, ortağa tebliğ edilmek zorundadır. Genel
kurulun aldığı çıkarma kararına karşı çıkarılan ortak mahkemede itiraz davası (çıkarılmanın iptali davası)
açabilir. Yönetim kurulunun aldığı çıkarma kararına karşı ise, çıkarılan ortak isterse genel kurula itiraz
edebilir, isterse de mahkemede itiraz davası (çıkarılmanın iptali davası) açma yolunu tercih edebilir. Bu
işlemlerin, çıkarma kararının ortağa tebliğinden itibaren üç aylık hak düşürücü süre içerisinde yapılması
gerekir. Çıkarma kararı kesinleşinceye kadar, ortağın ortaklık sıfatından kaynaklanan hak ve borçları devam edeceği gibi, bu karar kesinleşmedikçe çıkarılan ortak yerine yeni bir ortak da alınamaz. Çıkarma kararının
kesinleşmesinin ardından, ortak sermayeye katılma borcu için ödediği bedel ve mevduatın karşılığını teşkil
eden “ayrılma payını” alarak şirketten ayrılacaktır. Anasözleşme ile öngörülmüşse, bunların dışında haklar
talep edebilmesi de mümkündür. Söz konusu haklar, talep edilebilecekleri andan itibaren beş yıllık
zamanaşımına tâbidir. Çıkarılan ortağa ödenecek ayrılma payı ve varsa diğer haklar nedeniyle kooperatifin
varlığı tehlikeye düşecek ise, kooperatif çıkarılan ortaktan ayrıca tazminat da isteyebilir.

Anahtar Kelimeler

Kooperatif, Çıkarılma, Anasözleşme ile Öngörülen Sebepler, Genel Kurul ve Yönetim Kurulu, İtiraz (Çıkarılmanın İptali) Davası

Kaynakça

• ACAR, Bülent Hayri / DEDEAĞAÇ, Ender “Örnek Dava Uygulamalarıyla Kooperatif Genel Kurul Kararlarında Hükümsüzlük ve Sonuçları”, Ankara Barosu Dergisi, Yıl: 2015, Sayı: 1, (s. 399-444).
• ADIGÜZEL, Burak / DEMİRDELEN, Özge, “Kooperatiflerde Organlar ve Organ Kararlarının Hükümsüzlüğü”, ERÜHFD, Yıl: 2019, Cilt: XIV, Sayı: 2, (s. 210-263).
• ALTINOK ORMANCI, Pınar, Sürekli Borç İlişkilerinin Haklı Sebeple Feshi, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2011.
• ARPACI, Abdulkadir, Kooperatifler Kanunu, 2. Basım, Temel Yayınları, İstanbul, 1995.
• AYHAN, Rıza / ÇAĞLAR, Hayrettin / ÖZDAMAR, Mehmet, Şirketler Hukuku Genel Esaslar, Güncelleştirilmiş ve Gözden Geçirilmiş 3. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
• AYKAN, Filiz, Kooperatif Üyeliğinden Çıkarılma ve Çıkarılma Kararına İtiraz Davası, Bilge Yayınevi, Ankara, 2007.
• BAHTİYAR, Mehmet, Ortaklıklar Hukuku, Güncellenmiş 16. Bası, Beta Yayınları, İstanbul, 2022.
• BERBEROĞLU YENİPINAR, Filiz, Kooperatif Davaları, Seçkin Yayınları, Ankara, 2019.
• BÖLÜKBAŞ, Tonguç, “Kooperatif Yöneticilerinin Kooperatif Yasasından Doğan Cezai Sorumluluğu”, s. 5-6 (https://legalbank.net/belge/kooperatif-yoneticilerinin-kooperatif-yasasindan-dogan-cezai-sorumlulugu/824172/Kooperatiflerde+Ortaklıktan+Çıkarma – E.T. 13.12.2021).
• CAN, Mustafa Erdem, “Kooperatif Ortaklığından Çıkma ve Çıkan Kişinin Hakları”, GÜHFD, Yıl: 2007, Cilt: XI, Sayı: 1-2, (s. 71-95).
• COŞKUN, Mahmut, Kooperatifler Hukuku, 2. Bası, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2022.
• COURVOISIER, Matthias (Herausgegeber: ROBERTO / TRÜEB), CHK - Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, GmbH, Genossenschaft, Handelsregister und Wertpapiere – Bucheffektengesetz, Art. 772-1186 OR und BEG, 3. Auflage, Schulthess Verlag, Zurich, 2016.
• ÇALIŞKAN, Merdan, Kooperatifler İçin Genel Kurul Rehberi, Adalet Yayınevi, Ankara, 2012.
• ÇAMOĞLU, Ersin, Kollektif Ortaklıkta Haklı Sebep Kavramı ve Ortağın Haklı Sebeple Çıkarılması, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2008.
• ÇEVİK, Orhan Nuri, Kooperatifler Kanunu, 6. Bası, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2003.
• DEMİR, Ulaş, Kooperatifler Kanunu’na Göre Ortaklıktan Çıkarma, Güncel Yayınevi, İzmir, 2006.
• DERYAL, Yahya, Kooperatiflerde Ortak Sıfatının Kazanılması, Kaybedilmesi ve Hukuki Sonuçları, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, İstanbul Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1994.
• DRUEY, Jean Nicolas /EVA DRUEY, Just/ GLANZMANN, Lukas, Gesellschafts- und Handelsrecht, 12., vollständig überarbeitete Auflage, Schulthess Verlag, Zurich, 2021.
• ENGLER, Urs (Herausgegeber: KOSTKIEWICZ / WOLF / AMSTUTZ / FANKHAUSER), Schweizerisches Obligationenrecht, OR Kommentar, Orell Füssli Kommentar, 3. überarbeitete Auflage, Navigator CH Verlag, Zurich, 2016.
• ERDEM, Nuri, Anonim Ortaklığın Haklı Sebeple Feshi, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2012.
• ERİŞ, Gönen / ULUSOY, Yılmaz, Kooperatifler Kanunu ve Vergilendirme, Olgaç Matbaası, Ankara, 1990.
• ERİŞ, Gönen, Açıklamalı ve İçtihatlı Uygulamalı Kooperatifler Hukuku, 1. Bası, Seçkin Yayınevi, Ankara, 1998.
• ERİŞ, Gönen, Açıklamalı-İçtihatlı Uygulamalı Kooperatifler Hukuku, Yenilenmiş 3. Bası, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2001.
• FABRIZIO, Nadja (Herausgegeber: KILGUS / FABRIZIO), BK - Berner Kommentar, Die Genossenschaft, Systematische Darstellung und Kommentar zu den Art. 828 - 838 OR, 2. völlig neu bearbeitete Auflage, Stämpfli Verlag AG, Bern, 2021.
• FANDRICH, Andreas (Herausgegeber: PÖHLMANN / FANDRICH / BLOEHS), Genossenschaftsgesetz, 4. neu bearbeitete Auflage, C. H. Beck Verlag, 2012.
• FİGEN, Esen, “1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu Değişikliği”, Kooperatifçilik Dergisi, Sayı: 86, Ekim-Kasım-Aralık 1989, (s. 17-20).
• FORTSMOSER, Peter, “Das Genossenschaftsrecht, das Recht der GmbH und Teilrevision Des Aktienrechts”, Schweizerische Aktiengesellschaft, 48. Jahregang, 1976, (s. 46-53).
• FRANKO, Nisim, “Yargıtay İçtihatları Bakımından Kooperatif Şirket Ortağının İhracı”, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu, Bildiriler- Tartışmalar, Cilt: XI, 13-14 Mayıs 1994, (s. 277-290).
• GEIBEL, Stefan J. (Herausgegeber: HENSSLER / STROHN), Gesellschaftsrecht, Gesetz betreffend die Erwerbs- und Wirtschaftsgenossenschaften (Genossenschaftsgesetz – GenG), 5. Auflage, C. H. Beck Verlag, 2021.
• GRUNEWALD, Barbara, Gesellschaftsrecht, 8. Auflage, Mohr Siebeck Verlag, Köln, 2011.
• GUHL, Theo, Das neue Aktiengesellschafts- und Genossenschaftsrecht der Schweiz, Polygraphischer Verlag, Zurich, 1937.
• GUHL, Theo, Das Scweizerische Obligationenrecht, 8. Auflage, Schulthess Polygraphischer Verlag, Zürich, 1995.
• GÜRPINAR, Bünyamin, “Anonim Şirket Yönetim Kurulu Toplantılarının Şekli ve Elektronik Toplantı Sistemi”, Prof. Dr. Nur Centel’e Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Yıl: 2013, Cilt: 19, Sayı: 2, (s. 1101-1126).
• HIRSCH, Ernst, Ticaret Hukuku Dersleri, 2. Basım, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul, 1946.
• İLBASMIŞ HIZLISOY, Özlem, Anonim Şirketin Haklı Sebeple Feshi, Adalet Yayınevi, Ankara, 2016.
• İZMİRLİ, Yadigâr, “Kooperatif Ortaklığından Çıkarılmayı Gerektiren Sebepler”, Kooperatifçilik Dergisi, Sayı: 92, Nisan-Mayıs-Haziran 1991, (s. 7-15).
• KAÇAK, Nazif, Açıklamalı- İçtihatlı Örneklerle Konut Yapı Kooperatifleri, Gözden Geçirilmiş ve Güncellenmiş 4. Bası, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2010.
• KARAYALÇIN, Yaşar, Ticaret Hukuku – II, Şirketler Hukuku, Sevinç Matbaası, İstanbul, 1973.
• KAYAR, İsmail, “AO ve Kooperatiflerde Genel Kurul Toplantı ve Karar Yetersayılarına Uyulmamasının Sonuçları ve İptal Kararının Etkileri”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2008, Cilt: III, Sayı: 2, (s. 251-262).
• KIRCA, İsmail / ŞEHİRALİ ÇELİK, Feyzan Hayal / MANAVGAT, Çağlar, Anonim Şirketler Hukuku, C. 2/2, Genel Kurul Kararlarının Hükümsüzlüğü, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, 2. Basım, Ankara, 2017.
• KIRCA, İsmail, “Kooperatiflerin Tacir Niteliği Hakkında Yargıtay’ın Tutumu: Kanuna Aykırı Yorum Mu Yoksa Örtülü Boşluk Doldurma Gayreti Mi?”, BATİDER, Yıl: 2017, Cilt: XXXIII, Sayı: 2, (s. 5-25).
• KLAWA, Patrick / VOSBERG, Till (Herausgegeber: BÜCHEL /VON RECHENBERG), Kölner Handbuch Handels- und Gesellschaftsrecht, 3. Auflage, Carl Heymanns Verlag, Köln, 2015.
• KURT, Kudret, “Kooperatif Ortaklığından Çıkarılma İtiraz ve Davaları”, TBB Dergisi, Yıl: 1992, Sayı: 4, (s. 515-531).
• KURTULAN, Ahmet, Kooperatifler Kanunu ve Açıklaması, Güncelenmiş ve Genişletişmiş 5. Bası, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2007.
• MAIBERG, Hermann, Gesellschaftsrecht, 7. Überarbeitete Auflage, De Gruyter Oldenbourg Verlag, München, 1990.
• MOROĞLU, Erdoğan, Anonim Ortaklıkta Genel Kurul Kararlarının Hükümsüzlüğü, Güncellenmiş 9. Bası, Oniki Levha Yayınları, İstanbul, 2020.
• NARBAY, Şafak /AL KILIÇ, Şengül, “7339 sayılı Kanun’un Kooperatifler Kanunu ve Diğer Kanunlarda Yaptığı Değişiklikler Üzerine Düşünceler”, REGESTA Ticaret Hukuku Dergisi, Yıl: 2022, Cilt: 7, Sayı: 1, (s. 3- 77).
• NOMER, Haluk N. Kişi Birliklerinde Genel Kurul Kararlarının Geçersizliğine İlişkin Temel Esaslar, Beta Yayınevi, İstanbul, 2008.
• OLGAÇ, Samet Can / RUHİ, Ahmet Cemal, Kooperatif Ortaklığından İhraç ve İtiraz Usulü, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2015.
• ORBAY ORTAÇ, Nurdan / CAN, Ozan, “Yapı Kooperatiflerinin Tacir Sıfatı Olup Olmadığı Sorusu Bağlamında Yargıtay 15. Hukuk Dairesinin 15.9.2014 Tarih, 2014/2787 Esas ve 2014/5195 Karar Sayılı Kararının Eleştirisi”, BATİDER, Yıl: 2016, Cilt: XXXII, Sayı: 3, (s. 79-104).
• ÖZCAN, Fatma, “Yargıtay Uygulamasında KoopK. m. 17 Uyarınca Kooperatiften Ayrılan Ortak ile Hesaplaşma”, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu Bildiriler – Tartışmalar, 10-11 Aralık 2010, Cilt: XXIV, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 2012, (s. 121-160).
• PULAŞLI, Hasan, Şirketler Hukuku Şerhi, Cilt: II, Tamamen Yenilenmiş ve Genişletilmiş 4. Bası, Adalet Yayınevi, Ankara, 2022.
• SCHMIDT, Karsten, Gesellschaftsrecht, 2. völlig neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag KG, München, 1991.
• SCHWARTZ, Alfred L., (Herausgegeber: HONSELL / VOGT / WATTER), Obligationenerecht II, Basler Kommentar, 4. Auflage, Helbing Lichtenhahn Verlag, Basel, 2012.
• SÜMER, Ayşe, Anonim Ortaklıklarda Azınlık Haklarının Korunması ve Anonim Ortaklığın Haklı Sebeple Feshi (Yargıtay Kararları İle Birlikte), İsmail Akgün Vakfı Yayınları, İstanbul, 1991.
• ŞAHİN, Ayşe, Anonim Ortaklığın Haklı Sebeple Feshi, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2013.
• ŞİMŞEK, Edip, Kooperatif Ortaklıklar, Mevzuat ve Uygulama, Yonca Matbaası, Ankara, 1981.
• TAVŞANCIL, Melahat, “1163 Sayılı Kooperatifler Kanununda 3476 Sayılı Kanunla Yapılan Değişikliklerin Değerlendirilmesi ve Yeni Değişiklik Önerileri”, Kooperatifçilik Dergisi, Sayı: 86, Ekim-Kasım-Aralık 1989, (s. 10-16).
• TEKİL, Fahiman, Şirketler Hukuku, 3. Cilt, Limited Şirketler ve Kooperatifler, 2. Basım, Yörük Yayınevi, İstanbul, 1978.
• TEKİNALP, Ünal / POROY, Reha / ÇAMOĞLU, Ersin, Ortaklıklar Hukuku, Cilt: 2, 2. Basım, Filiz Kitapevi, İstanbul, 1976.
• TEKİNALP, Ünal / POROY, Reha / ÇAMOĞLU, Ersin, Ortaklıklar Hukuku II, Güncellenmiş, Yeniden Yazılmış 14. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2019.
• TEKİNALP, Ünal / POROY, Reha / ÇAMOĞLU, Ersin, Ortaklıklar ve Kooperatif Hukuku, Güncelleştirilmiş 11. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2009.
• TEKİNALP, Ünal, Kooperatiflerde Ortakların Kişisel Niteliklerinin Önemi, Ortak Sıfatının Kazanılması ve Yitirilmesi, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1972.
• TRUNIGER, Christof (Herausgegeber: GAUCH / AEPLI / STÖCKLI), Präjudizienbuch OR Die Rechtsprechung des Bundesgerichts (1875-2015), 9. nachgeführte und erweiterte Auflage, Schulthess Verlag, Zurich, 2016.
• TÜNERİ, İlker, Kooperatifler Uygulaması, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2007.
• ÜSTÜN, Yusuf / AYDIN, Muhittin, Kooperatifler Hukuku, 3. Basım, Seçkin Yayınevi, Ankara 2021.
• YILDIZ, Şükrü, “Anonim Ortaklıkta Yönetim Kurulunun Toplantı Yetersayısı ve Yargıtay Kararları”, Makalelerim, Oniki Levha Yayınları, İstanbul, 2018, (s. 311-354).