HUKUKA VEYA AHLAKA AYKIRI KARŞI EDİM BEKLENTİSİNİN DOLANDIRICILIK SUÇUNA ETKİSİ

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 2, 336 - 370, 31.12.2023

Ahmet Kılıç

https://doi.org/10.32957/hacettepehdf.1341233

Öz

Hukuka veya ahlaka aykırı bir edim elde etmek amacıyla bir sözleşmenin tarafı olan kişi, karşı tarafın hileli hareketleri sonucunda malvarlığı bakımından zarara uğrayabilir. Çalışmamızın konusunu oluşturan bu hallerde dolandırıcılık suçunun oluşup oluşmadığına ilişkin farklı görüşler ileri sürülmüştür. Bu görüşlerden bazıları için özel hukuk düzenlemeleri belirleyici olmuştur. Ayrıca Alman hukukunda, söz konusu meseleye ilişkin daha geniş kapsamlı değerlendirmeler yapılmaktadır ve bunların bazıları Türk hukuku için yol gösterici olabilecek niteliktedir. Bu nedenle çalışmamızda, ilk olarak söz konusu duruma özel hukukta bağlanan sonuçlar ele alınmıştır. Ardından, bu hallerde dolandırıcılık suçunun oluşup oluşmadığına ilişkin Türk ve Alman ceza hukukundaki görüşlere yer verilerek görüşümüz ifade edilmiştir. Sonuç olarak ise karşı edimin ifa edilmesi ve/veya kabul edilmesinin suç teşkil ettiği hallerde dolandırıcılık suçunun oluşmadığı savunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

dolandırıcılık, hukuka aykırılık, ahlaka aykırılık, malvarlığı zararı, hile

The Effect of Unlawful or Immoral Counter-Performance Expectation on Crime of Fraud

Öz

A person who is a party to a contract to obtain an unlawful or immoral performance may incur losses of assets because of the deceptive actions of the other party. In these cases, constituting the subject of the study, different opinions have been suggested as to whether the crime of fraud occurs or not. For some of them, regulations in private law have played a significant role. In addition, in German law, there are comprehensive evaluations on this topic, and some of them can be a guide for Turkish law. For this reason, in the study, firstly, the results in private law related to the topic are discussed. Then, after giving place to the opinions in Turkish and German criminal law on whether crime of fraud occurs in these cases, the opinion defended is expressed. As a result, it is defended that crime of fraud is not constituted in cases where the fulfillment and/or acceptance of the counter-performance is criminal act.

Anahtar Kelimeler

fraud, unlawfulness, immorality, loss of assets, deceit

Kaynakça

• Antalya OG, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt 1 (Legal Yayıncılık 2015).
• Antalya OG, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt 1 (Legal Yayıncılık 2015).
• Artuç M, Malvarlığına Karşı Suçlar (4. Baskı, Adalet Yayınevi, 2020).
• Artuk ME, Gökcen A, Alşahin ME ve Çakır K, Ceza Hukuku Özel Hükümler (18. Baskı, Adalet Yayınevi 2019).
• Ateş D ve Süleymanlar G, ‘Sözleşmelerde Amaç ve Genel Ahlaka Aykırılık Değerlendirmesi’ (2022) 71(4) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1619.
• Aydın D, ‘Dolandırıcılık Suçu’ 2021 11(2) Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi 649.
• Başbüyük İ, ‘Dolandırıcılık Suçunda Hile Unsuru’ (Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2019).
• Bergmann M ve Freund G, ‘Zur Reichweite des Betrugstatbestandes bei rechts- oder sittenwidrigen Geschäften’ (1988) 5 JR 189.
• Beukelmann S, Beck’scher Online Kommentar StGB (56. Edition, C.H.Beck 01.02.2023).
• Boog M, ‘Zu den Merkmalen der Arglist und des Vermögensschadens beim Betrug im Rahmen rechtswidriger Rechtsgeschäfte’ (1993) Aktuelle Juristische Praxis 779.
• Buchholz M, ‘Die Rechtsprobleme des Vorlagebeschlusses zum Vermögensbegriff’ (2018) 3 JURA 264.
• Burcuoğlu H, ‘Taşınır Mülkiyetinin Devrinde Sebebe Bağlılık ve Soyutluk Kavramları ve Bu Kavramlar Kapsamında Sebepsiz Zenginleşme’ (2018) 4(1) İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 57.
• Centel N, Zafer H ve Çakmut Ö, Kişilere Karşı İşlenen Suçlar Cilt 1 (3. Baskı, Beta 2016).
• Cramer P, Vermögensbegriff und Vermögensschaden im Strafrecht, (Gehlen, 1968).
• Çağlayan Aksoy P, ‘Hukuka Aykırılık ve Ahlaka Aykırılık Unsurları Çerçevesinde Salt Malvarlığı Zararlarının Tazmini’ (Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2015).
• Çağlayan Aksoy P, ‘Sebepsiz Zenginleşme Hukukunda İade Talebinde Bulunulmasını Engelleyen TBK Madde 81 Hükmü Üzerine Bir İnceleme’ (2015) 31(4) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 129.
• Dönmezer S, Kişilere ve Mala Karşı Cürümler (15. Baskı, Beta 1998).
• Dursun H, ‘Türk Ceza Hukukunda Dolandırıcılık Suçu’ (Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2016).
• Eisele J, Strafrecht – Besonderer Teil II (6. Auflage, Verlag W. Kohlhammer 2021).
• Eker Kazancı B ve Zeyrek İ, ‘TCK’da Dolandırıcılık Suçu’ (2019) 21 Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 517.
• Ekici Şahin M, Dolandırıcılık Suçu (Adalet Yayınevi 2019).
• Ercoşkun Şenol HK, ‘Sözleşmenin İçeriğini Belirleme Özgürlüğü ve Bunun Genel Sınırı: TBK m. 27’ (2016) 74(2) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 709.
• Erem F, Ceza Hukuku Hususi Hükümler Cilt:2 (Ajans-Türk Matbaacılık 1968).
• Eren F, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (21. Baskı, Yetkin Yayınları 2017).
• Fischer T, Strafgesetzbuch Kommentar (62. Auflage, C.H.Beck 2015).
• Freund G ve Bergmann M, ‘Betrügerische Schädigung des Auftraggebers eines Mordes?’ (1991) 9 JR 357.
• Gröseling N, ‘Betrugsstrafbarkeit bei rechts- und sittenwidrigen Rechtsgeschäften’ (2001) NStZ 515.
• Hafızoğulları Z ve Özen M, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler Kişilere Karşı Suçlar (5. Baskı, US-A Yayıncılık 2016).
• Haft F, Strafrecht Besonderer Teil 1 (8. Auflage, C.H.Beck 2004).
• Hatemi H, Hukuka ve Ahlaka Aykırılık Kavramı ve Sonuçları (Sulhi Garan Matbaası 1976).
• Hecker B, ‘Betrügerische Schädigung des Auftraggebers eines Mordes?’ (2001) JuS 228.
• Hefendehl R, Münchener Kommentar zum Strafgesetzbuch (4. Auflage, C.H.Beck 2022).
• Heger M, Lackner / Kühl / Heger Strafgesetzbuch Kommentar (30. Auflage, C.H.Beck 2023).
• Hilgendorf E ve Valerius B, Strafrecht, Besonderer Teil II (2. Auflage, C.H.Beck 2021).
• Kangal ZT, ‘Dolandırıcılık Suçu’ Özel Ceza Hukuku - Cilt IV: Malvarlığına Karşı Suçlar (On İki Levha Yayıncılık, 2018).
• Kılıçoğlu A, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (18. Baskı, Turhan Kitabevi 2014).
• Kindhäuser U ve Hoven E, Nomos Kommentar-Strafgesetzbuch (6. Auflage, Nomos 2023).
• Kindhäuser U ve Wallau R, ‘Erzwungene Rückzahlung des Entgelts aus betrügerischemRauschgiftgeschäft’ (2003) NStZ 151.
• Kindhäuser U, Strafrecht Besonderer Teil II (9. Auflage, Nomos 2016).
• Koca M ve Üzülmez İ, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler (8. Baskı, Adalet Yayınevi 2022).
• Korkmaz F, ‘Dolandırıcılık Suçu’ (Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2020).
• Krey V, Hellmann U ve Heinrich M, Strafrecht Besonderer Teil Band 2 (18. Auflage, W. Kohlhammer 2021).
• Kurtulan G, ‘Haksız Fiilde Hukuka Aykırılık Unsuru’ (2017) 23(1) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 465.
• Maurach R, Schroeder FR ve Maiwald M, Strafrecht Besonderer Teil Teilband 1 (10. Auflage, C.F.Müller 2009).
• Mitsch W, Strafrecht, Besonderer Teil 2 (3. Auflage, Springer 2015).
• Oğuzman K ve Öz T, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt I (13. Baskı, Vedat Kitapçılık 2014).
• Oğuzman K ve Öz T, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt II (12. Baskı, Vedat Kitapçılık 2016).
• Önder A, Ceza Hukuku Şahıslara ve Mala Karşı Cürümler ve Bilişim Alanında Suçlar (Filiz Kitabevi 1994).
• Önok RM ve Önay I, ‘Hukuk Düzeninin Birliği İlkesi Çerçevesinde Zorunluluk Hâlinin Hukukî Niteliği’ (2019) 77(2) İstanbul Hukuk Mecmuası 847.
• Özbek VÖ, Doğan K ve Bacaksız P, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler (17. Baskı, Seçkin Yayıncılık 2022).
• Perron W, Schönke/Schröder Strafgesetzbuch Kommentar (30. Auflage, C.H.Beck 2019).
• Reisoğlu S, Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler (25. Bası, Beta 2014).
• Rengier R, Strafrecht Besonderer Teil I (23. Auflage, C.H.Beck 2021).
• Rüedi Y, Berner Kommentar Obligationenrecht (Stämpfli Verlag 2011).
• Schild G, ‘Mit gestreckten Drogen betrogen’ (1991) Zeitschrift für juristische Weiterbildung und Praxis 142.
• Schwab M, Münchener Kommentar zum BGB (8. Auflage, C.H.Beck 2020).
• Selçuk S, Dolandırıcılık (Yasa Yayınları 1982).
• Sirmen AL, Eşya Hukuku (5. Baskı, Yetkin Yayınları 2017).
• Soyaslan D, Ceza Hukuku Özel Hükümler (11. Baskı, Yetkin Yayınları 2016).
• Tezcan D, Erdem MR ve Önok RM, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku (20. Baskı, Seçkin Yayıncılık 2022).
• Tiedemann K, Strafgesetzbuch Leipziger Kommentar (12. Auflage, de Gruyter 2012).
• Toroslu N, Ceza Hukuku Özel Hükümler (8. Baskı, Savaş Yayınevi 2015).
• Tümerkan S, Dolandırıcılık Suçu (Karşılıksız Çek Keşidesi Fiilleri) (Kazancı 1987).
• Waszcynski D, ‘Klausurrelevante Problemfelder des Vermögensschadens bei § 263 StGB’ (2010) JA 251.
• Welzel H, Das Deutsche Strafrecht (11. Auflage, de Gruyter 1969).
• Wessels J, Hillenkamp T ve Schuhr JC, Strafrecht Besonderer Teil 2 (42. Auflage, C.F.Müller 2019).
• Zieschang F, ‘Der Umfang des Vermögensschutzes durch den Betrug’ iç Thomas Weigend ve Georg Küpper,
• Festschrift für Hans Joachim Hirsch (de Gruyter 1999).