Çorum İli Sungurlu İlçesinde Hizmet Almış Hastaların Aydınlatılmış Onamla İlgili Farkındalıkları

Yıl 2016, Cilt: 19 Sayı: 4, 413 - 421, 29.12.2016

Songül Demirel , Muhammet Çankaya

Öz

Bu çalışmada; aydınlatılmış onamla ilgili Çorum ili Sungurlu ilçesinde sağlık hizmeti almış bireylerin farkındalıkları araştırılmıştır. Araştırmada birincil verilerin elde edilebilmesi amacıyla anket yöntemi kullanılmıştır. Anket katılımcılarla yüz yüze görüşülerek uygulanmıştır. Anketin uygulanmasında, “tesadüfi örnekleme yöntemi” esas alınmış ve bu çerçevede 210 anket formu dağıtılmıştır. Araştırma 01-28 Ekim 2014 tarihlerini kapsayan dört haftalık bir zaman diliminde yapılmıştır. Katılımcılar tarafından eksik cevaplanan anketler değerlendirme dışı bırakılmış ve sonuç olarak 193 anket değerlendirilmeye alınmıştır. Anket formu 7 adet çoktan seçmeli demografik bilgi, 18 adet ise aydınlatılmış onamla ilgili farkındalığı ölçmeye yönelik 1’den 5’e çoktan seçmeli likert tipi ölçekten oluşmaktadır. Anketlerden elde edilen veriler bilgisayar ortamına aktarılmış ve SPSS 15 istatistik analiz programında analiz edilmiştir. Katılımcıların demografik özelliklerini tespit etmek için frekans analizi yapılmıştır. Değişkenlerin aritmetik ortalamaları ve standart sapmaları hesaplanmıştır. Bağımsız değişkenlerle bağımlı değişken arasındaki ilişkiyi tespit etmek amacıyla korelasyon analizi yapılmıştır. Aydınlatılmış onama dair farkındalığın cinsiyetlere göre farklılık gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Çalışma sonucunda erkeklerin aydınlatılmış onama dair farkındalıklarının, kadınlara göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir (4,00>3,00, p=0,004 ve p<0,05). Ayrıca sosyal güvence düzeylerine göre aydınlatılmış onam farkındalık düzeylerinin farklılık gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Emekli Sandığı tarafından sigortalanan hastalar en yüksek farkındalık düzeyine sahipken, hiçbir sosyal güvencesi bulunmayanlar en düşük aydınlatılmış onam farkındalık düzeyine sahiptirler (p=0,012 ve p<0,05). Yapılan araştırma sonucunda; katılımcıların aydınlatılmış onama dair farkındalıklarında cinsiyet ve sosyal güvence düzeyi değişkenlerinde istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar bulunmuş, diğer değişkenlerde ise istatistiksel olarak anlamlı farklılıkların olmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Aydınlatılmış Onam, Farkındalık, Sağlık Hizmeti

Kaynakça

• 1. Altun A. (2003) Öğretmen Adaylarının Bilişsel Stilleri ile Bilgisayara Yönelik Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. The Turkish Online Journal of Educational Technology 2(1): 56-62. 2. Bhurgri H. and Qidwai W. (2004) Awareness of the Process of Informed Consent Among Family Practice Patient in Karachi. The Journal of the Pakistan Medical Association 54(7): 398-401. 3. Bostan S. (2007) Sağlık Çalışanlarının Hasta Haklarına Yönelik Tutumlarının Araştırılması: Farabi Hastanesi Örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 10(1): 1-19. 4. Corrigan O. (2003) Empty Ethics: The Problem with Informed Consent. Sociology of Health & Illness 25(3): 768-792. Çorum İli Sungurlu İlçesinde Hizmet Almış Hastaların Aydınlatılmış Onamla İlgili Farkındalıkları 421 5. Krogstad D. J., Diop S., Diallo A., Mzayek F., Keating J., Koita O. A. and Touré Y. T. (2010) Informed Consent in International Research: The Rationale for Different Approaches. The American Society of Tropical Medicine and Hygiene 83(4): 743-747. 6. Erbaş H. (2006) Bir Konferansın Düşündürdükleri, Aydınlatılmış Onam/Rıza Sözde Onam Olmasın. IKU- İyi Klinik Uygulamalar 15: 29-31. 7. Güvercin C. H. (2007) Türkiye’deki Gelişimi Açısından Hasta Hakları Kavramı. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Deontoloji ABD Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara. 8. Karsavuran S., Kaya S. ve Akturan S. (2011) Hasta-Hekim İletişiminde Güven: Bir Genel Cerrahi Polikliniği Örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 14(2): 185-213. 9. Özaslan A. (2006) Aydınlatılmış Onam. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri, Yeni Yasalar Çerçevesinde Hekimlerin Hukuki ve Cezai Sorumluluğu, Tıbbı Malpraktis ve Adli Raporların Düzenlenmesi Sempozyum Dizisi 48: 43-54. 10. Özcan B. G. ve Özel Ç. (2007) Kişilik Hakları-Hasta Hakları Bağlamında Tıbbi Müdahale Dolayısıyla Çıkan Hukuki İlişkide Hekimin Hastayı Aydınlatma Yükümlülüğü ve Aydınlatılmış Rızaya İlişkin Bazı Değerlendirmeler. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 10(1): 49-74. 11. Zafar S. (2011) The Awareness of 'Informed Consent', Among Medical Students and the Current Consent Practices at a Tertiary Care Hospital. Annals of PIMS Pakistan Institute of Medical Sciences 7(4): 176-179.