Sistem Yaklaşımı ve Sağlık Alanında Sistem Dinamikleri Uygulamaları: Bibliyometrik Bir Analiz

Yıl 2016, Cilt: 19 Sayı: 4, 443 - 463, 29.12.2016

Serhat Burmaoğlu , Levent B. Kıdak , Haydar Sur , Hüseyin Demir

Öz

Sağlık alanının bütünsel olarak ele alınışı teknolojideki ilerlemeler ve karmaşıklığın hesaplanabilirliği ile birlikte son yıllarda önemli gelişmeler göstermiştir. Özellikle politika geliştirme sürecinde verilecek kararların tüm sistem üzerindeki etkisinin ne olacağı konusu dinamik bir bakış açısı ile konunun incelenmesini gerektirmektedir. Bu nedenle yürütülen çalışmanın amacı sağlık alanında sistem dinamikleri çalışmalarının nasıl bir eğilim gösterdiğinin incelenmesidir. Bahsedilen eğilim araştırmaları yürüten ülke ve yazar işbirlikleri bağlamında incelenmiştir. Çalışmada sağlık alanındaki güncel sistem dinamikleri çalışmaları nitel olarak, PUBMED veri tabanında bulunan ve “system dynamics” anahtar kelimesi kullanılarak elde edilen 964 yayın ise nicel olarak incelenmiştir. Bibliyometrik analizler VantagePoint, sosyal ağ analizi UCINET ve görselleştirmeler VosViewer ile gerçekleştirilmiştir. Sonuçta, sağlık alanında sistem dinamikleri konusu üzerinde çalışmaların 2000 yılından sonra belirgin şekilde arttığı ve bu çalışmaların özellikle gelişmiş ülkeler tarafından yürütüldüğü gözlenmiştir. Gözlenen bu trend işbirlikleri açısından incelendiğinde ise Amerika, İngiltere ve Almanya’nın merkezi konumda olduğu bir işbirliği haritasına ulaşılmıştır. Ancak Amerika Birleşik Devletlerinin sağlık sisteminin Türkiye’den farklı olması nedeniyle Türkiye’deki araştırmacılar tarafından sağlık alanında yürütülecek araştırma işbirliklerinin Almanya ve İngiltere gibi Avrupa ülkeleri ile yapılabileceği önerilmiştir. Ayrıca yazar işbirlikleri analizinde görülen kümelerde bulunan yazarların araştırma alanları incelendiğinde hangi alt sağlık alanlarında potansiyel olarak araştırma işbirlikleri yapılabileceği gösterilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sistem yaklaşımı, sağlık hizmeti, sağlık sistemleri, bibliyometrik, sosyal ağ analizi, sağlık politikası

Kaynakça

• 1. Abdollahiasl A., Kebriaeezadeh A., Dinarvand R., Abdollahi M., Cheraghali A. M., Jaberidoost M. and Nikfar S. (2014) A System Dynamics Model for National Drug Policy. DARU Journal of Pharmaceutical Sciences 22(1): 22-34. 2. Abramo G., D’Angelo G. A. and Capresecca A. (2009) Allocative Efficiency in Public Research Funding: Can Bibliometrics Help. Research Policy 38(1):206-215. 3. Adam T. and Savigny D. (2012) Systems Thinking for Strengthening Health Systems in LMICs: Need for a Paradigm Shift. Health Policy and Planning 27(4): iv1-iv3. 4. Barlas Y. (2007) System Dynamics: Systemic Feedback Modeling For Policy Analysis. System 1:59. 5. Bevan H. (2010) How Can We Build Skills to Transform the Healthcare System. Journal of Research in Nursing 15(2):139-148. 6. Bianchi C., Bivona E., Cognata A., Ferrara P., Landi T. and Ricci P. (2010) Applying System Dynamics to Foster Organizational Change, Accountability and Performance in the Public Sector: A Case-Based Italian Perspective. Systems Research and Behavioral Science 27(4):395-420. 7. Bormann L. and Leydesdorff L. (2012) Which are the Best Performing Regions in Information Science in Terms of Highly Cited Papers? Some Improvements of Our Previous Mapping Approaches. Journal of Informetrics 6(2):336-345. 8. Brailsford S. C. (2008) System Dynamics: What’s in it for Healthcare Simulation Modelers. IEEE Publishing, USA. 9. Brailsford S. and Vissers J. (2011) OR in Healthcare: A European Perspective. European Journal of Operational Research 212(2):223-234. 10. Coiera E. and Hovenga E. J. S. (2007) Building a Sustainable Health System. IMIA Yearbook of Medical Informatics 2(1):26-33. 11. Dangerfield B. C. (1999) System Dynamics Applications to European Health Care Issues. The Journal of Operational Research Society 50(4):345-353. 12. Decouttere C. and Vandaele N. A. (2014) Borader View on Health Care System Design and Modelling, http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2381909 Erişim Tarihi: 20.05.2014 13. Forrester J. W. (1994) Industrial Dynamics. MIT Press, USA. 14. Fowler A. (2003) Systems Modelling, Simulation, and the Dynamics of Strategy. Journal of Business Research 56(2):135-144. 15. Franco M. and Tursunbayeva A. (2014) Mobile Technology and Public Health Organisational System. Emergent Issues in Management 1:81-90. 16. Green L. W. (2006) Public Health Asks of Systems Science: to Advance Our Evidence-Based Practice, Can You Help Us Get More Practice-Based Evidence. Am J Public Health 96(3):406-409. 17. Holland J. H. (1992) Complex Adaptive Systems. Amerikan Academy of Arts & Sciences 121(1):17-30. 18. Khare R., Leaman R. and Lu Z. (2014) Accessing Biomedical Literature in the Current Information Landscape. In Kumar D.V. and Tipney H.J. (ed.) Biomedical Literature Mining, pp:11-31 Humana Press, New York. 19. Leischow S. J., Best A., Trochim W. M., Clark P. I., Gallagher R. S., Marcus S. E. and Matthews E. (2008) Systems Thinking to Improve the Public’s Health. Am J Prev Med 35(2):196-203. 20. Lynn J., Straube B. M., Bell K. M., Jencks S. F. and Kambic R. T. (2007) Using Population Segmentation to Provide Beter Health Care for All: The Bridges to Health Model. The Milbank Quarterly 85(2):185-208. 21. Marchal B., Belle S. V., Brouwere V. D., Witter S. and Kegels G. (2014) Complexity in Health Consequences for Research and Evaluation. FEMHealth Discussion Paper, 1-33, UK. 22. Meadows D. H., Randers J. and Meadows D. L. (2004) Limits to Growth: the 30-Year Update. Bath Press, London. 23. Mingers J. and Leydesdorf L. (2015) A Review of Theory and Practice in Scientometrics. European Journal of Operational Research 246(1):1-19. 24. Özdağoğlu A. (2013) Lanchester Stratejisi ve Sistem Dinamikleri: Büyük Taarruz Üzerinde İnceleme. Savunma Bilimleri Dergisi 12(2):63-94. 25. Paina L. and Peters D. H. (2012) Understanding Pathways for Scaling up Health Services through the Lens of Complex Adaptive Systems. Health Policy and Planning 27(5):365-373. 26. Price D. J. D. S. (1986) Little Science, Big Science and Beyond. Columbia University Press, New York. 27. Pritchard A. (1969) Statistical Bibliography or Bibliometrics. Journal of Documentation 25: 358-359. 28. Rafols I. Porter A. L. and Leydesdorff L. (2010) Science Overlay Maps: A New Tool for Research Policy and Library Management. Journal of the American Society for Information Science and Technology 61(9): 871–887. 29. Ramage M. and Shipp K. (2009) Systems Thinkers. Springer, USA. 30. Schwaninger M. (2005) System Dynamics and the Evolution of Systems Movement: A Historical Perspective, https://www.alexandria.unisg.ch/54276/1/DB52_Schwaninger_historical.pdf.pdf 31. Sturmberg J. P., Martin C. M. and Katerndahl D. A. (2014) Systems and Complexity Thinking in the General Practice Literature: An İntegrative, Historical Narrative Review. Annals of Family Medicine 12(1):66-74. 32. Subramanyam K. (1983) Bibliometric Study of Research Collaboration: A Review Journal of Information Science 6(1):33-38. 33. Sumari S., Ibrahim R. and Zakaria N. H. (2014) Qualitative Analysis in System Dynamics for Health Care System. Journal of Information Systems Research and Innovation 8-16. 34. Swanson R. C., Cattaneo A., Bradley E., Chunnaras S., Atun R., Abbas K. M., Katsaliaki K., Mustafee N., Meier B. E. and Best A. (2012) Rethinking Health Systems Strengthening: Key Systems Thinking Tools and Strategies for Transformational Change. Health Policy and Planning 27(4): iv54-iv61. 35. Tecim V. (2004) Sistem Yaklaşımı ve Soft Sistem Düşüncesi. D.E.Ü. İ.İ.B.F.Dergisi 19(2): 75-100. 36. Trochim W. M., Cabrera D. A., Milstein B., Gallagher R. S. and Leischow S. J. (2006) Practical Challenges of Systems Thinking and Modeling in Public Health. American Journal of Public Health 96(3): 538-546. 37. Van Raan F. L. A. (2005) Fatal Attraction: Conceptual and Methodological Problems in the Ranking of Universities by Bibliometric Methods. Scientometrics 62(1): 133-143. 38. Viana J., Brailsford S. C., Harindra V. and Harper P. R. (2014) Combining Discrete-Event Simulation and System Dynamics in a Healthcare Setting: A Composite Model for Chlamydia Infection. European Journal of Operational Research 237(1): 196-206. 39. WBCSD (2014) World Business Council for Sustainable Development Sustainable Health System, http://www.wbcsd.org/work-program/business-role/previous-work/sustainable-health-systems.aspx. Erişim Tarihi: 10.02.2016 40. WHO (2000) Health Systems: Improving Performance. WHO Press, Geneva.