Dozimetre Taşıyan Sağlık Çalışanlarında İş Yükünün İyonlaştırıcı Radyasyon Risk Algısına Etkisi

Yıl 2017, Cilt: 20 Sayı: 2, 203 - 218, 30.06.2017

Yunus Emre Öztürk Halil Türktemiz Turan Akdağ

Öz

Çalışma; Konya'daki Üniversite Hastaneleri’nde dozimetre taşıyan sağlık çalışanlarının iş yükünün iyonize radyasyon risk algılarına etkisini belirlemeyi amaçlamaktadır. İyonlaştırıcı radyasyon alanında görev yapan sağlık çalışanları iş yükünün fazla olması nedeniyle daha fazla radyasyona maruz kalmaktadırlar. Araştırma sağlık çalışanlarının iş yüklerindeki artışın, iyonlaştırıcı radyasyon risk algılarını nasıl etkilediğini göstermesi açısından önem arz etmektedir. Araştırma, Konya ilinde hizmet veren Selçuk Üniversitesi Selçuk Tıp Fakültesi Hastanesi ve Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Hastanesi'nde dozimetre taşıyan sağlık çalışanları üzerinde yapılmıştır. Araştırma evreninden bir örneklem seçilmemiş ancak evrenin %90,95'ine ulaşılmıştır. Veriler, Sakaoğlu Manavgat (2011) tarafından hazırlanmış olan "Mesleksel İyonlaştırıcı Radyasyon Risk Algısı Anketi" ve Caplan ve arkadaşları (1980) tarafından geliştirilmiş 11 maddelik iş yükü ölçeği kullanılarak elde edilmiştir. Veriler SPSS 20.0 paket programı ile analiz edilmiştir. Araştırmada, korelasyon analizi, bağımsız örneklem t testi, tek yönlü varyans analizi uygulanmıştır. Katılımcıların iyonlaştırıcı radyasyon risk algısı ortalaması 7,51 ± 2,09 olarak bulunmuştur. Katılımcıların genel olarak yaşam olayları ile ilgili kaygı düzeyleri ortalaması 5,59 ± 2,34 olarak tespit edilmiştir. Katılımcıların iyonlaştırıcı radyasyon alanlarında görev yapmalarından dolayı ilerleyen dönemlerde olası bir sağlık sorunu geçirmeleriyle ilgili kaygı düzeyi ortalaması ise 6,98 ± 2,19 olarak bulunmuştur. Katılımcıların iş yükü ortalaması da 3,54 ± 0,59 olarak belirlenmiştir. Katılımcıların yüksek risk algısına ve fazla iş yüküne sahip oldukları tespit edilmiştir. İş yükündeki artışın pozitif yönde ve istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde iyonlaştırıcı radyasyon risk algısını etkilediği saptanmıştır. Çalışma sonucunda; hekimlerin iş yükü ortalaması diğer meslek gruplarına göre anlamlı derecede yüksek bulunurken, iyonlaştırıcı radyasyon risk algısı diğer meslek gruplarından düşük çıkması dikkat çekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dozimetre, iş yükü, iyonlaştırıcı radyasyon, risk algısı, sağlık çalışanları

Kaynakça

• 1. Akdağ T. ve Sarıyıldız L. (2012) Elektromanyetik Alanlara Maruziyet Sonrası Gözlenen Bazı Biyokimyasal Değişiklikler. Cumhuriyet Medical Journal 34(4): 534-539. 2. Aksoy M. (2014) Sağlık Çalışanlarında İş Yükünün Örgütsel Bağlılık ve İş Tatmini Üzerindeki Etkisi Diyarbakır Hastanelerinde Bir Uygulama. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Mersin. 3. Balsak H. (2014) Radyoloji Çalışanlarının Tanı Amaçlı Kullanılan Radyasyonun, Zararlı Etkileri Hakkında Bilgi, Tutum ve Davranışları. İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Malatya. 4. Coşkun Ö. (2011) İyonize Radyasyonun Biyolojik Etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Teknik Bilimler Dergisi 1(2): 13-17. 5. Caplan R. D., Cobb S., French J. R. P., Van Harrison R. and Pinneau S. R. (1980) Job Demands and Worker Health. University of Michigan, Institute for Social Research. Ann Arbor, Michigan. 6. Demirkaya S. (2014) Hastane Acil Servislerinde Çalışan Sağlık Personellerinin İş Yükü ve Tükenmişlik Sendromu İlişkisi. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. 7. Kalkan M. E. ve Deniz V. (2013) Risk Kavramı Üzerine. Türk Tabipler Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi 48(41): 43-48. 8. Erdem E. (2014) Kurumsal Risk Yönetiminde Çalışanların Risk Algısı: Bir Kalkınma Ajansı Örneğinde. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara. 9. Işık Z., Selçuk H. ve Albayram S. (2010) Bilgisayarlı Tomografi ve Radyasyon. Klinik Gelişim Dergisi 23(2): 16-18. 10. Koçyiğit A., Kaya F., Çetin T., Kuban I., Erbaş T., Ergin A., Ağladıoğlu K., Herek D. ve Karabulut N. (2014) Radyolojik Tetkikler Sırasında Maruz Kalınan Radyasyon Hakkında Sağlık Personelinin Bilgi Düzeyleri. Pamukkale Tıp Dergisi 7(2): 137-142. 11. Korkmaz Z. (2012) Yenidoğan Hemşirelerinde İş Analizi ve İş Yükü. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Kayseri. 12. Mavi M. (2008) Lise Öğrencilerinin Radyasyon Konusundaki Kavram Yanılgılarının Tespiti. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Isparta. 13. Michelle L. R., Mark O. B., Murray R. A. and Andy M. (2013) Perception of Radiation Exposure and Risk Among Patients, Medical Students, and Referring Physicians at a Tertiary Care Community Hospital. Canadian Association of Radiologists Journal 64(3): 208-212. 14. Prodromou T. (2015) Adults' Perceptions of Risk in The Big Data Era. The Mathematics Enthusiast 12(1,2,3): 364-377. 15. Sakaoğlu Manavgat S. (2011) Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesinde Kişisel Dozimetre Taşıyan Çalışanların Mesleksel İyonlaştırıcı Radyasyon Risk Algısı ve İlişkili Etmenler. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Uzmanlık Tezi, İzmir. 16. Traczyk J., Sobkow A. and Zaleskiewicz T. (2015) Affect-Laden Imagery and Risk Taking: The Mediating Role of Stressand Risk Perception. Plos One 10(3): 1-22. 17. Tüzüner V. L. ve Özaslan B. Ö. (2011) Hastanelerde İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamalarının Değerlendirilmesine Yönelik Bir Araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi 40(2): 138-154. 18. Uçar M. (1996) Gata Hastanesinde İyonizan Radyasyon Riski Altında Çalışan Doktorlarda Risk Algılamalarının Belirlenmesi. Genelkurmay Başkanlığı Gülhane Askeri Tıp Akademisi Uzmanlık Tezi, Ankara. 19. Vural F., Fil Ş., Çiftçi S., Dura A. A., Yıldırım F. ve Patan R. (2012) Ameliyathanelerde Radyasyon Güvenliği; Çalışan Personelin Bilgi, Tutum ve Davranışları. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi 1(3): 131-136.