İL DÜZEYİNDE GÖREV YAPAN KAMU SAĞLIK YÖNETİCİLERİNİN KARAR VERME STİLLERİ VE İLİŞKİLİ FAKTÖRLERİN ARAŞTIRILMASI

Yıl 2019, Cilt: 22 Sayı: 1, 73 - 96, 14.03.2019

Nürşen Şen Hacer Özgen Narcı Gülhan Kalmuk

Öz

Sağlık yöneticilerinin verdikleri kararlar sadece yönettiği sağlık kurumunu değil, toplumu da etkilemektedir. Ülkemizde Sağlıkta Dönüşüm Programı ile başlayan değişim ve dönüşüm, sağlık hizmetlerinin kaliteli, etkili ve verimli sunulmasını ve karar verme davranışı ile bu unsurlar üzerinde doğrudan etkili olabilen sağlık yöneticisini ve yöneticinin karar verme stilini önemli hale getirmiştir. Bu çalışma, il düzeyinde görev yapan kamu sağlık yöneticilerinin karar stillerinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmada ayrıca yöneticilerin kararlarında rol oynayan faktörlerin ve farklı kurumların yöneticileri arasında karar stillerinde farklılık olup olmadığının belirlenmesi de amaçlanmıştır. Çalışma, Çankırı İl ve ilçelerinde 2016/Ağustos-Aralık döneminde İl Sağlık Müdürlüğü, İl Halk Sağlığı Müdürlüğü, Kamu Hastaneleri Birliği ve bağlı hastanelerinde üst, orta ve alt kademe yönetim pozisyonlarında görev yapan toplam 55 yönetici ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, yöneticilerin karar verme stilleri Karar Verme Stilleri Ölçeği ile ölçülmüştür. Yöneticilerin büyük çoğunluğunun rasyonel karar verme eğiliminde olduğu belirlenen bu çalışmada, karar stillerinin yöneticilerin yaş, cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu, eğitim alanı, mesleği, görevi, hiyerarşik pozisyonu ve meslekte, çalıştığı kurumda, yöneticilikte ve çalışma hayatı boyunca yönetici olarak toplam çalışma yıllarını içeren çeşitli özellikleri itibariyle istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermediği bulunmuştur. Bir istisna, bağımlı karar verme davranışının yaşa göre farklılık göstermesidir. Genel olarak, farklı kurum ve pozisyonda görev yapan yöneticilerin karar verme davranışlarında benzerlik tespit edilmiştir. Verilecek kararın mevzuata uygunluğu, hakkında karar verilecek konunun özellikleri ve konu hakkında daha önce yapılan uygulamalar, sahip olunan tecrübe ve uzman görüşü yöneticilerin karar vermelerinde rol oynayan önemli faktörler olarak belirlenmiştir. Ayrıca dış çevredeki gelişmelerin üst düzey yöneticilerin kararlarında etkili olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Karar, Karar Verme Stili, Kamu Sağlık Yöneticisi, Kararı Etkileyen Faktörler, Sağlıkta Dönüşüm Programı

Kaynakça

• 1. Akat İ., Budak G. ve Budak G. (2002) Yönetimde Bağlantı Süreçleri. Barış Yayınları, İzmir. 2. Aksoy A. Ş. (1998) Yeni Sağlık Kamu Yönetimi ve Yerel Yönetim: Eleştirel Bir Yaklaşım. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi 7(1): 3-13. 3. Badour M. (2013) Hastane Yöneticilerinin Karar Verme Tarzlarına Göre Örgüt Çevresi Algılarına İlişkin Bir Araştırma. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara. 4. Bahrami M. A., Salehi M., Barati O., Ezzatabadi M. R., Montazer-Alfaraj R. and Tafti A. D. (2016) Nurse’s Voluntary Extra Work in the Hospital: The Role of Managers’ Decision- Making Style. International Journal Healthcare Management 9(3): 155-162. 5. Bakan İ. ve Büyükbeşe T. (2005) Katılımcı Karar Verme: Çalışanlar Hangi Düzeyde Kararlara Katılmak İsterler? Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi 7(2): 23-47. 6. Balcı A. (2005) Kamu Hizmetleri ve Yerinden Yönetim: Sağlık Hizmet Sunumunun Yeniden Yapılandırılması. Atlas Yayınları, İstanbul. 7. Bourgeous L.J. (1980) Strategyand Environment: A Conceptual Integration. Academy of Management Review 5(1): 25-39. 8. Can H., Doğan T. ve Ayhan D.Y. (2002) Genel İşletmecilik Bilgileri, Siyasal Kitabevi, Ankara. 9. Can H. (1997) Organizasyon ve Yönetim. 4. Baskı, Siyasal Kitabevi, Ankara. 10. Daft R. L. (1991) Management. Second Edition, The Dryden Press, Chicago. 11. Dinçer Ö. ve Fidan Y. (1995) İşletme Yönetimine Giriş. İz Yayıncılık Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi, İstanbul. 12. Driver M. J., Brousseau K. R. and Hunsaker P. L. (1990) The Dynamic Decision Maker Five Decision Stylesfor Executiveand Business Success. Harper&Row, New York. 13. Dubrin A. (1994) Applying Psychology: Individual and Organizational Effectiveness. Prentice Hall, New Jersey. 14. Ehtiyar R.V. ve Tekin Ö.A. (2010) Yönetimde Karar Verme: Batı Antalya Bölgesindeki Beş Yıldızlı Otellerde Çalışan Farklı Departman Yöneticilerinin Karar Verme Stilleri Üzerine Bir Araştırma. Yaşar Üniversitesi Dergisi 20(5): 3394- 3414. 15. Ener M. (2008) Demircan E. Küreselleşme Sürecinde Değişen Devlet Anlayışından Kamu Hizmetlerinin Dönüşümüne: Sağlık Hizmetlerinde Piyasa Mekanizmaları. Süleyman Demirel Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi 13(1): 57-82. 16. Eren E. (2001) Yönetim ve Organizasyon (Çağdaş ve Küresel Yaklaşımlar). 5. Baskı, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul. 17. Feshbach S. and Weiner B. (1991) Personality. Heath and Company, 3rd Edition, Maryland. 18. Frishammar J. (2003) Information Use in Strategic Decision Making. Management Decision 41(4): 318- 326. 19. Gambett E., Fabbri M., Luca B. and Lorenzo T.A. (2008) Contribution to the Italian Validation of the General Decision- Making Style Inventory. Personality and Individual Differences 44(4): 842. 20. Griffith J.R. (1999) The Well Managed Healthcare Organization. Health Administration Press, Chicago. 21. Gore J. (1995) Hotel Manager’s Decision Making: Can Psychology Help? International Journal of Contemporary Hospitality Management 7(2/3): 20. 22. Güney S. (2006) Davranış Bilimleri. 3 Baskı, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara. 23. Harrison F.E. and Pelletier A.M. (2000) The Essence of Management Decision: Management Decision 38(7): 462- 469. 24. Hayran O. (2012) Sağlık Yönetimi Yazıları. Sageya Yayınları, Ankara. 25. Izgar H. ve Yılmaz E. (2007) PİO ve YİBO’nda Görev Yapan Okul Yöneticilerinin Karar Vermede Öz-Saygı ve Karar Verme Stilleri Arasındaki İlişki. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 17: 341- 351. 26. Jones G.R. (2003) Organizational Theory, Design and Change: Textand Cases. Fourth Edition, Prentice Hall Inc., New Jersey. 27. Kilby R. W. (1993) The Study of Human Values. University Press of America, Inc., Lanham. 28. King L., Appleton J. V. and Intuition A. (1997) Critical Review of the Research and Whetoric. Journal of Advanced Nursing 26: 194-202. 29. Kluckhohn C. (1951) “Value and Value Orientations in theTheory of Action” In Parsons T. and Shills E. A. (Eds.) Toward A General Theory of Action, pp: 388-433 Harvard University Press, USA. 30. Koçel T. (2010) İşletme Yöneticiliği. 12. Baskı, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul. 31. Koçel T. (2003) İşletme Yöneticiliği. 9. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul. 32. Koptagel G. (2001) Davranış Bilimleri. 4. Baskı, Nobel Tıp Kitapevleri, İstanbul. 33. Kurban C. (2015) Bireysel Algılarına Göre Okul Yöneticilerinin Karar Verme Stilleri. Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Denizli. 34. Kurt Ü. (2003) Karar Verme Sürecinde Yöneticilerin Kişilik Yapılarının Etkileri. Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara. 35. Küçükkendirci H., Şakır A., Arıkan A. ve Güler Y. R. (2016) Kamu Sağlık Kurumları Taşra Yöneticilerinin Karar Verme Stillerinin Belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu Dergisi 19(2): 201-219, 209. 36. Lamba M., Altan Y., Aktel M. ve Kerman U. (2014) Sağlık Bakanlığı'nda Yeniden Yapılanma: Yeni Kamu Yönetimi Açısından Bir Değerlendirme, Amme İdaresi Dergisi 47(1): 53-78. 37. Nas S. (2010) Karar Verme Stillerine Bilimsel Yaklaşımlar. Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dergisi 2(2): 43-65. 38. Nas S. (2006) Gemi Operatörlerinin Yönetiminde Kaptanın Bireysel Karar Verme Süreci Analizi ve Bütünleşik Bir Model Uygulaması. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir. 39. Navran F. (2005) What is the Difference Between Ethics, Morals and Values? http://www.ethics.org/ask-e4.html (Erişim Tarihi:15.11.2016). 40. Nutt C. P. (1976) Models for Decision Making in Organization and Some Contextual Variables Which Stipulate Optimal Use. Academy of Management Review 1(2): 84-98. 41. Oğuz E. (2009) İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Karar Verme Stilleri. Kastamonu Eğitim Dergisi 17(2): 415-426. 42. Onaran O. (1975) Örgütlerde Karar Verme. AÜSBF Yayınları, Ankara. 43. Özkalp E. (2003) Davranış Bilimlerine Giriş. 2. Baskı, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir. 44. Özer M. A. (2005) Yeni Kamu Yönetimi: Teoriden Uygulamaya. Platin Yayınları, Ankara. 45. Parlak B. ve Sobacı Z. (2012) Ulusal ve Küresel Perspektifte Kamu Yönetimi. Dördüncü Baskı, MKM Yayınları, Bursa. 46. Payne L.K. (2015) Intuitive Decision Making as the Culmination of Continuing Education: A Theoretical Framework. The Journal of Continuing Education in Nursing 46(7): 326-332. 47. Pekdoğan S. (2015) Karar Verme Stilleri Araştırmaları: 2009- 2013 Yılları Arasındaki Yüksek Lisans Tezlerinin İncelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies 34: 321-331. 48. Philips S.D., Pazienza N. J. ve Ferrin H. H. (1984) Decision Making Styles and Problem Solving Aprraisal. Journal of Counselling Psychology 31(4): 497-502. 49. Pimentel J. and Note L. A. (2010) On The Usage Of Likert Scaling For Research Data Analysis. USM R & D 18(2):109-112. 50. Ravangard R., Keshtkaran V., Niknam S., Yusefi A.R. and Heidari A.R. (2013) The Decision-Making Styles of Managers of Public and Private Hospitals in Shiraz. Tehran University Of Medical Sciences 12(3): 39-45. 51. Resmi Gazete (2011) Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşların Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. Yayım Tarihi: 02.11.2011, Sayı: 28103. 52. Rowe A.J., Boulgarides J.D. and McGrath M.R. (1984) Managerial Decision Making. Science Research Associates, USA. 53. Sağır C. (2006) Karar Verme Sürecini Etkileyen Faktörler ve Etiğin Karar Verme Sürecindeki Önemi: Uygulamalı Bir Araştırma. Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Edirne. 54. Sağnak M. (2005) Örgüt ve Yönetimde Değerlerin Önemi. Milli Eğitim Üç Aylık Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi, 33(166): 149-157. 55. Sandeers R. P. (2008) The Decision-Making Styles, Ways of Knowing, and Learning Strategy Preferences of Clients At a One-Stop Career Center. Southern Oklahoma State University, Faculty of the Graduate College of the Oklahoma State University, Doctorate Thesis, Oklahoma. 56. Sargutan A. E. (2005) Sağlık Sektörü ve Sağlık Sistemlerinin Yapısı. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergi 8(3): 400- 403. 57. Scott S. G. and Bruce R. A. (1995) Decision-Making Style: The Development and Assessment of a New Measure. Educational and Psychological Measurement 55: 818-31. 58. Shepard R. (1995) Subjectivity in Teacher Decision Making: Underlying Cognitive Processes. Education 115(4): 509-516. 59. Simon A.H. (1976) Administrative Behaivor A Study of Decision, Making Processes in Ministrative Organization. Third Edition, The Free Press, New York. 60. Spicer P. D. and Smith S. E. (2005) An Examination of the General Decision Making Style Questtionnaire in two UK Samples. Journal of Managerial Psychology 20(2): 137- 149. 61. Taşdelen A. K. (2004) Karar Verme Stilleri Ölçeğinin Öğretmen Adayları İçin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Eğitim Araştırmaları Dergisi 16: 118-124. 62. Tatum B.C., Eberlin R., Kottraba C. and Bradberry T. (2003) Leadership, Decision Making and Organizational Justice. Management Decision 41(10): 1006-1016. 63. Taylan S. (1990) Heppner’in Problem Çözme Envanterinin Uyarlama, Güvenirlik ve Geçerlik Çalışmaları. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara. 64. Tekin Ö.A. (2009) Yönetimde Karar Verme: Batı Antalya Bölgesinde Bulunan Beş Yıldızlı Otel İşletmelerindeki Çeşitli Departman Yöneticilerinin Karar Verme Stillerini Tespit Etmeye Yönelik Uygulamalı Bir Araştırma. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Antalya. 65. Thunholm P. (2009) Military Leader Sand Followers do They have Different Decision Styles? Scandinavian Journal of Psychology 50: 317–324. 66. Türkel A. (1992) İşletme Yöneticilerinin Davranışlarına Yön Veren Hakim Kişilik Faktörleri ile Yönetsel Davranış Arasındaki İlişkiler ve Uygulama. Marmara Üniversitesi Yayınları, İstanbul. 67. Türk Dil Kurumu (1974) Sözlük. 6. Baskı, Türk Dil Kurumu, Ankara. 68. Vroom V. H. and Yetton P. W. (1973) Leadership and Decision-Making. University of Pittsburgh Press, Pittsburgh. 69. Yılmaz Z. (1995) Yatırım Proje Analizi ve Yönetimi. Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı, Bursa. 70. Zel U. (2006) Kişilik ve Liderlik. 2. Baskı, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.