ÖZEL BİR HASTANEDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İLE İLGİLİ PROBLEMLERİN ANALİTİK HİYERARŞİ SÜRECİ YÖNTEMİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2019, Cilt: 22 Sayı: 2, 319 - 340, 21.06.2019

Fatma Aydın Yüksekdağ

Öz

Dünyada her gün pek çok iş kazası ve meslek hastalığı gerçekleşmektedir. Bu nedenle, iş sağlığı ve güvenliği her geçen gün önemi artan bir konu haline gelmiştir. Sağlık kuruluşlarında verilen hizmetler de çok tehlikeli sınıfta yer aldığından, sağlık kuruluşlarında iş sağlığı ve güvenliği konusu ayrı bir öneme sahiptir. Bu çalışmanın amacı; sağlık kuruluşlarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili problemlerin analitik hiyerarşi süreci yöntemi ile analiz edilmesidir. Bu kapsamda; iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili karşılaşılabilecek problemlerden oluşan bir soru formu ve bir de sağlık çalışanlarının karşılaşabilecekleri iş riskleri ile iş kazası nedenlerini içeren soru formu oluşturulmuştur. Söz konusu soru formları, İstanbul ilinde, 60 hasta yatağı olan, özel bir hastanede çalışan 23 kişi tarafından doldurulmuştur. Elde edilen veriler Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) yöntemi ile analiz edilmiştir. Analiz sonucunda; “Yönetimin, çalışanların sağlık ve güvenlik ile ilgili endişelerini dikkate almaması”, “Çalışanların sağlık ve güvenlik ile alakalı konularda endişelerini rahatlıkla ifade edememesi” ve “İş sağlığı ve güvenliği konusunda uzmanlar, yönetim ve çalışanlar arasında işbirliğinin bulunmaması” problemleri, en önemli ilk üç problem olarak tespit edilmiştir. Ayrıca, sağlık kuruluşlarında çalışanların iş risklerine maruz kalabilme durumu ile ilgili yapılan analizde; “fiziksel riskler” en önemli kriter olarak görülmüştür. Sağlık kuruluşlarında meydana gelebilecek iş kazalarının nedenleri ile ilgili analizde ise; en önemli kriterin “insani faktörler” olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

İş sağlığı ve güvenliği, sağlık kuruluşlarında çalışanlar, çok kriterli karar verme, Analitik Hiyerarşi Süreci

Kaynakça

• 1. Ağaç G. ve Baki B. (2016) Sağlık Alanında Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri Kullanımı: Literatür İncelemesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 19(3): 343-363. 2. Alhassan R.K. and Poku K.A. (2018) Experiences of Frontline Nursing Staff on Workplace Safety and Occupational Health Hazards in Two Psychiatric Hospitals in Ghana, BMC Public Health 18(1): 1-12. 3. Asghari M., Nassiri P., Monazzam MR., Golbabaei F., Arabalibeik H. ve Shamsipour A. (2017) Weighting Criteria and Prioritizing of Heat stress indices in surface mining using a Delphi Technique and Fuzzy AHP-TOPSIS Method. J Environ Health Sci Eng 15(1): 1-11. 4. Badri A., Nadeaua S. and Gbodossou A. (2012) Proposal of a Risk-Factor-Based Analytical Approach For İntegrating Occupational Health and Safety into Project Risk Evaluation. Accident Analysis and Prevention 48: 223–234. 5. Björk L., Glise K., Pousette A., Bertilsson M. and Holmgren K. (2018) Involving the Employer to Enhance Return to Work Among Patients with Stress- related Mental Disorders – Study Protocol of a Cluster Randomized Controlled Trial in Swedish Primary Halth Care BMC Public Health 18(1): 838-847. 6. Camuşcu S. (2013) Radyasyon Güvenliği, İçinde Sur, H. ve Palteki T. (Ed.), Hastane Yönetimi. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri. 7. Ceylan H. (2011) Türkiye’deki İş Kazalarının Genel Görünümü Ve Gelişmiş Ülkelerle Kıyaslanması, International Journal of Engineering Research and Development 3(2): 18-24. 8. Chen Z., Chen T., Qu Z., Yang Z., Ji X., Zhou Y. ve Zang H. (2018) Use of Evidential Reasoning and AHP to Assess Regional Industrial Safety PLoS One 13(5). 9. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi (2013) Meslek Hastalıkları, Özyurt Matbaacılık, Ankara https://www.csgb.gov.tr/media/2070/meslekhastaliklari.pdf (Erişim 27.08.2017). 10. Davoodi S., Haghighi K.S., Kalhori S.R.N., Hosseini N.S., Mohammadzadeh Z. and Safdari R. (2017) Occupational Disease Registries–Characteristics and Experiences, Acta Inform Med 25(2): 136-140. 11. Dayan S. ve Öngel V. (2016) İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamalarının Sağlık Çalışanları Tarafından Değerlendirilmesi: Bir Özel Hastane Örneği, International Conference On Eurasian Economies Session 4C(Sağlık Ekonomisi): 479-486. 12. Dündar Aravacık E. (2014) Sağlık Hizmetleri Bakımından İş Sağlığı ve Güvenliği, Adli Bilimciler Derneği 1. Ulusal Sağlık Hukuku Kongresi https://www.medikalakademi.com.tr/?get_group_doc=14/1399897090-sagli-hizmeti-bakimi-guvenlik.pdf. (Erişim 30/09/2017). 13. Ersoy M. (2013) The Role Of Occupational Safety Measures On Reducing Accidents İn Marble Quarries Of Iscehisar Region, Safety Science 57: 293-302. 14. Fatemi F., Ardalan A., Aguirre B., Mansouri N. ve Mohammadfam I. (2017) Constructing the Indicators of Assessing Human Vulnerability to Industrial Chemical Accidents: A Consensus-based Fuzzy Delphi and Fuzzy AHP Approach. PLoS Currents 10(9):1-16. 15. http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk_istatistik_yilliklari. 16. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (2012) T.C. Resmi Gazete, 28339, 30/06/2012. 17. İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği (2012) T. C. Resmi Gazete, 28509, 26/12/2012, değ., 29992M, 27/02/2017. 18. Khaiwal R., Singh T., Tripathy J.P., Mor S., Munjal S., Patro B. et al. (2016) Assessment of Noise Pollution in and Around a Sensitive Zone in North India and its Non-Auditory Impacts. Science of The Total Environment 566: 981-987. 19. Kim J., Park M.S. and Kim T-G. (2018) A Study of Cognitive Slips According to Contaminants on the Floor. Safety Health at Work 9(2): 180–183. 20. Kowalczuk K. and Krajewska-Kułak, E. (2017) Patient Aggression Towards Different Professional Groups of Healthcare Workers. Annals of Agricultural and Environmental Medicine 24(1): 113–116. 21. Kuruoğlu E., Guldal D., Mevsim V. ve Gunvar T. (2015) Which Family Physician Should i Choose? The Analytic Hierarchy Process Approach for Ranking of Criteria in The Selection of a Family Physician. BMC Medical Informatics Decision Making 15: 63-71. 22. Liao W-H. ve Qiu W-L. (2016) Applying Analytic Hierarchy Process to Assess Healthcare‑Oriented Cloud Computing Service Systems. SpringerPlus 5:1030-1039. 23. Liberatore M. J. and Nydick R. L., (2008) The Analytic Hierarchy Process in Medical and Health Care Decision Making: A Literature Review. European Journal of Operational Research 189(1): 194–207. 24. Manyele S.V., Ngonyani H.A. M. and Eliakimu E. (2008) The Status of Occupational Safety Among Health Service Providers in Hospitals in Tanzania. Tanzania Journal of Health Research 10(3): 159-165. 25. Meydanlıoğlu A. (2013) Sağlık Çalışanlarının Sağlığı ve Güvenliği. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi 2(3): 192-199. 26. Önder G., Aybas M. ve Önder E. (2014) Hemşirelerin Stres Seviyesine Etki Eden Faktörlerin Öncelik Sırasının Çok Kriterli Karar Verme Tekniği ile Belirlenmesi. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi 1(1): 21-35. 27. Önder G. ve Önder E. (2015) Analitik Hiyerarşi Süreci. İçinde Yıldırım, B.F. ve Önder, E. (Ed.) Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, Bursa: Dora. 28. Özer B., İnci M., Duran N., Sapan E., Erkaslan Alagöz G. ve Köksaldı Motor V. (2010) Üniversite Hastanesi Sağlık Çalışanlarında HBV, HCV ve HIV Seropozitifliğinin Hastaneye Başvuranlarla Karşılaştırılması. Journal of Experimental and Clinical Medicine 27: 46-49. 29. Rasouli A., Hosseini S.M., Bahadori M. ve Ravangard R. (2018) Characteristics of Occupational Injuries in a Pharmaceutical Company in Iran. Bull Emerg Trauma 6(2): 155-161. 30. Saaty T. L. (2008) Decision Making with the Analytic Hierarchy Process. Int. J. Services Sciences 1(1): 83-98. 31. Sadullah Ö. (2015) İnsan Kaynakları Yönetiminde Koruma İşlevi (İş Güvenliği ve İşgören Sağlığı). İçinde İ.Ü. İşletme Fakültesi İnsan Kaynakları Yönetimi Anabilim Dalı ÖğretimÜyeleri, İnsan Kaynakları Yönetimi, İstanbul: Beta. 32. SinghD., Kumar A. ve Dash M. (2016) Using Analytic Hierarchy Process To Develop Hierarchy Structural Model Of Consumer Decision Making In Digital Market, Asian Academy of Management Journal 21(1): 111-136. 33. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (2006) T.C. Resmi Gazete, 26200, 31/05/2006. 34. Söyük S. (2017) Sağlık İşletmelerinde İnsan Kaynakları Yönetimi, İstanbul: Beta. 35. Tei-Tominaga M. and Nakanishi M. (2018) The Influence of Supportive and Ethical Work Environments on Work-Related Accidents, Injuries, and Serious Psychological Distress Among Hospital Nurses. International Journal of Environmental Reseach and Public Health. 15(2): 240-253. 36. Tengilimoğlu D, Akbolat M. ve Işık O. (2015) Sağlık İşletmeleri Yönetimi, Nobel, İstanbul. 37. Tepe S. (2016) Bulanık Ortamda Analitik Hiyerarşi Süreci Yöntemi İle İş Sağlığı ve Güvenliğinde Kazaya Neden Olma Kriterlerinin Sıralanması, VIII. Uluslararası İş Sağlığı ve Güvenliği Konferansı, İstanbul, Türkiye. 38. Tezera S.T., Chercos D.H. and Dessie A. (2017) Self-reported Safety Practices and Associated Factors among Employees of Dashenbreweryshare Company, Gondar, Ethiopia: a Cross-Sectionalstudy, Journal of Occupational Medicine And Toxicology, 12: 22-29. 39. Triantaphyllou E. (2000) Multi Criteria Decision Making Methods: A Comparative Study, U.S.A.: Springer- Science- Business Media B.V. 40. Triantaphyllou E. and Mann S.H. (1995) Using The Analytic Hierarchy Process For Decision Making In Engineering Applications: Some Challenges. Inter’l Journal of Industrial Engineering: Applications and Practice 2(1): 35-44. 41. Türk Tabipleri Birliği (2008) Sağlık Çalışanlarının Meslek Riskleri. Türk Tabipleri Birliği Yayınları, 1. Baskı, Ankara. 42. Ulutasdemir N., Cirpan M., Ozturk Copur E. ve Tanir F. (2015) Occupational Risks of Health Professionals in Turkey as an Emerging Economy. Annals of Global Health 81(4): 522-529. 43. Üngüren E. ve Koç T.S. (2015) İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları Performans Değerlendirme Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Sosyal Güvenlik Dergisi 5(2): 124-144. 44. Yılmaz A. (2017) Sosyal Güvenlik Hukukunda İş Kazası Kavramı: Kıta Avrupası ve Anglosakson Hukuk İstemlerinden Birer Örnek İle Türk Hukuku Karşılaştırması. Sosyal Güvence Dergisi 6(11): 107-127. 45. Yılmaz N. ve Şenol, M.B. (2017) İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirme Süreci İçin Bulanık Çok Kriterli Bir Model ve Uygulaması. Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University 32(1): 77-87.