HASTANE BİLGİ YÖNETİM SİSTEMLERİNİN KONSÜLTASYON SÜRECİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Yıl 2019, Cilt: 22 Sayı: 4, 765 - 780, 26.12.2019

Kevser Kaçmaz Levent Kıdak , Dilek Özdemir

Öz

Konsültasyon, bir hastanın durumu hakkında doktorlar arasında bilgi ve tavsiye alışverişi olarak tanımlanabilir ve sağlık hizmetlerinin önemli bir bileşenidir. Bir taraftan sağlık hizmetlerinin güvenilirliğini ve etkinliğini yükseltirken; diğer taraftan da, hizmetlerinin karmaşıklığını artırmakta, hizmetlerde kesintilere neden olmakta ve zaman gerektirmektedir. Bu nedenle bazı hedeflenmeyen ve istenmeyen etkiler de yaratmaktadır. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin (BİT) yükselişiyle, bu teknolojiler, sağlık sistemlerini geliştirmek, sağlık sistemlerinin verimliliğini ve izlenebilirliğini artırmak için neredeyse tüm sağlık hizmeti süreçlerine entegre edilmiştir. BİT'in konsültasyon sürecinde kullanılması, konsültasyonun belirtilen olumsuz etkilerini çözmeyi amaçlamaktadır. Bu çalışmanın amacı hastanede çalışan hekimlerin Hastane Bilgi Yönetim Sistemini (HBYS) kullanarak gerçekleştirdikleri konsültasyon sürecini incelemek ve HBYS’nin konsültasyon sürecine etkilerini değerlendirmektir. Bu çalışmada, nicel ve nitel yaklaşımlar benimsenmiştir. Uygulama bir devlet hastanesinde gerçekleştirilmiştir. Nicel yaklaşımla hastanenin bir yıllık elektronik konsültasyon talepleri (EKT) ele alınmış, nitel yaklaşımla da konsültasyon uygulaması yapan hekimlerle gerçekleştirilen yarı yapılandırılmış mülakatlarla hekim görüşleri derlenmiştir. Çalışmanın sonuçlarına göre genel anlamda bilgi sitemlerinin konsültasyon isteminde kullanılması, hekimlerce olumlu olarak değerlendirilmiştir. Bu sonuçlar hastanenin EKT kullanımı ile konsültasyon için formal bir süreç oluşturduğunu, süreç izlenebilirliğinin arttığını ve konsültasyon süreci üzerindeki kontrolünün geliştiğini göstermektedir. El yazısı okuma zorluğu, kayıp doküman gibi kağıda dayalı sistemler ile ilgili sorunlar ortadan kalkmıştır. Hastanın yerinde olmaması, sistemin yavaş işlemesi, klavyelerin farklı olması gibi alt yapıdan kaynaklanan sorunların süreci olumsuz etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Hastane yönetimi, altyapı sorunlarının üstesinden gelmek için altyapı yatırımı yapabilir. Tasarım problemleri, kullanıcı deneyimini tasarım ve geliştirme süreçlerine dahil ederek çözülebilir.

Anahtar Kelimeler

Konsültasyon, hastane bilgi yönetim sistemleri, elektronik konsültasyon talebi, hekim görüşü

Kaynakça

• 1. Aksoy S.B., Coşkun Ö., Gül H.C., Görenek L. ve Eyigün C.P. (2008) Enfeksiyon Hastalıkları Konsültasyon Hizmetlerinin Antibiyotik Kullanımı, Direnç ve Maliyet Üzerindeki Etkisi. Gülhane Tıp Dergisi 50(2):71–77.
• 2. Aygencel G., Nas A., Sarıtaş H., Deryal K. ve Demircan A. (2012) Bir Üniversite Hastanesi Acil Servisindeki İç Hastalıkları Konsultasyonlarının Genel Özellikleri. Fırat Tıp Dergisi 17(4):219-222.
• 3. Barratt J. (2018) Collaborative Communication: Learning from Advanced Clinical Practice Patient Consultations. Nursing Standard 33(1): 27–32.
• 4. Başbakanlık Mevzuat Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü (2018) Yataklı Sağlık Tesislerinde Acil Servis Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliği. Resmi Gazete 5–6.
• 5. Başoğlu N.A., Göken M., Dabic M., Özdemir Güngör D. and Daim T. (2018) Exploring Adoption of Augmented Reality Smart Glasses: Application in Medical Industry. Frontiers of Engineering Management 5(2): 167–181.
• 6. Bauchwitz B., Lynn S., Weyhrauch P., Ratwani R., Weldon D., Howe J. and Niehaus, J. (2018) Thematic Issues in Analysis and Visualization of Emergency Department Patient Flow. In Proceedings of the 2018 International Symposium on Human Factors and Ergonomics in Health Care (132–139). Boston.
• 7. Bülent Ecevit Üniversitesi Tıp Fakültesi Konsültasyon Hizmetleri Yönergesi. (2011).
• 8. Cantiello J., Kitsantas P., Mancada S. and Abdul S. (2016) The Evolution of Quality Improvement in Healthcare: Patient-Centered Care and Health Information Technology Applications. Journal of Hospital Administration 5(2): 62-68.
• 9. Chan T., Bakewell F., Orlich D. and Sherbino J. (2014) Conflict Prevention, Conflict Mitigation, and Manifestations of Conflict During Emergency Department Consultations. Academic Emergency Medicine 21(3): 308–313.
• 10. Chan T., Orlich D., Kulasegaram K. and Sherbino J. (2013) Understanding Communication between Emergency and Consulting Physicians: A Qualitative Study That Describes and Defines The Essential Elements of The Emergency Department Consultation-Referral Process for The Junior Learner. Canadian Journal of Emergency Medicine 15(1): 42–51.
• 11. Chan T., Sabir K., Sanhan S. and Sherbino J. (2013) Understanding The Impact of Residents’ Interpersonal Relationships During Emergency Department Referrals and Consultations. Journal of Graduate Medical Education 5(4): 576–581.
• 12. Collier R. (2018) Rethinking EHR Interfaces to Reduce Click Fatigue and Physician Burnout. Canadian Medical Association Journal 190(33): 994–995.
• 13. Costa L.B.M. and Filho M.G (2016) Lean Healthcare: Review, Classification and Analysis of Literature. Production Planning and Control 27(10): 823–836.
• 14. Savoy A., Militello L.G., Patel H., Flanagan M.E., Russ A.L., Daggy J.K. ... and Saleem J.J. (2018) A Cognitive Systems Engineering Design Approach to Improve the Usability of Electronic Order Forms for Medical Consultation. Journal of Biomedical Informatics 85, 138-148.
• 15. Demircan F., Özgen P. and Tengilimoğlu D. (2017) Acceptance and Utilization of Information and Communication Technologies : Case Study of Health Care Managers in Ankara. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 20(3): 299–312.
• 16. Dönmez S.S., Durak V.A., Torun G., Köksal Ö. ve Aydin, Ş. (2017) Acil Serviste Gerçekleştirilen Konsültasyon Sürecinin İncelenmesi. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 43(1): 23–28.
• 17. Dwivedi Y.K., Wastell D., Laumer S., Henriksen H.Z., Myers M.D., Bunker D. and Srivastava S.C. (2014) Research on Information Systems Failures and Successes: Status Update and Future Directions. Information Systems Frontiers 17(1):143–157.
• 18. Hoot N.R. and Aronsky D. (2008) Systematic Review of Emergency Department Crowding : Causes, Effects, and Solutions. Annals of Emergency Medicine 52(2): 126–136.
• 19. Hughes D.L., Rana N.P. and Simintiras A.C. (2017) The Changing Landscape of IS Project Failure: An Examination of the Key Factors. Journal of Enterprise Information Management 30(1): 142–165.
• 20. İleri Y.Y. ve Çelik A. (2018) Hastane Yönetim Etkinliğinde Yerleşim Planının Önemi ve Bir Model Çalışması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (39): 168–180.
• 21. Karakaya Z., Gökel Y., Açıkalın A. ve Karakaya O. (2009) Acil Tıp Anabilim Dalı’nda Konsültasyon Sisteminin İşleyişi ve Etkinliğinin Değerlendirilmesi. Ulusal Travma Acil Cerrahi Dergisi 15(3): 210–216.
• 22. Kavuncubaşı Ş. (2000) Hastane ve Sağlık Kurumları Yönetimi. Siyasal Kitabevi, Ankara.
• 23. Kessler C., Facep M., Kutka B.M. and Badillo C. (2012) Consultation in the Emergency Department: A Qualitative Analysis and Review. Journal of Emergency Medicine 42(6): 704–711.
• 24. Köse A., Köse B., Öncü M. ve Tuğrul F. (2011) Bir Devlet Hastanesi Acil Servisine Başvuran Hastaların Profili ve Başvurunun Uygunluğu. Gaziantep Tıp Dergisi 17(2): 57-62.
• 25. Güngör D.Ö. and Akdağ H.C. (2018) Examining The Effects of Technology Anxiety and Resistance To Change on The Acceptance of Breast Tumor Registry System: Evidence From Turkey. Technology in Society 54: 66–73.
• 26. Güngör D.Ö., Kıdak L.B. and Ercan Y. (2018) Formal Communication Channels in a State Hospital: A Qualitative Study. IIOB Journal 9(6): 48–55.
• 27. Özkur E., Altunay İ., Gül Ş. ve Erdem Y. (2018) Üçüncü Basamak Bir Hastanenin Acil Servisindeki Dermatoloji Konsültasyonlarının Değerlendirilmesi. Şişli Etfal Hastanesi Tıp Bülteni Kasım:1-4.
• 28. Özlü T. (2010) Konsültasyon Usulü. https://www.medimagazin.com.tr/authors/tevfik-ozlu/tr-konsultasyon-usulu-72-45-2342.html (Erişim Tarihi: 19.12. 2019).
• 29. Özyurt E., Aykutluğ M., Uğurlu D., Kudaş Ş., Ilıcan B., Çimen G. ve Alper M. (2018) Acil Servis Konsültasyon Sürecinde SMS Uygulaması Dışkapı Hastanesi Modeli. Sağlık Akademisyenleri Dergisi 5(4): 275–281.
• 30. Payne T.H., Alonso W.D., Markiel J.A., Lybarger K., Lordon R., Yetisgen M. and White A.A. (2018) Using Voice to Create Inpatient Progress Notes: Effects on Note Timeliness, Quality, and Physician Satisfaction. JAMIA Open 1(2): 218–226.
• 31. Perednia D.A. and Allen A. (1995) Telemedicine Technology and Clinical Applications. JAMA: The Journal of the American Medical Association 273(6): 483–488.
• 32. Rasmi M., Alazzam M.B., Alsmadi M.K., Almarashdeh I.A., Alkhasawneh R.A. and Alsmadi S. (2018). Healthcare Professionals’ Acceptance Electronic Health Records System: Critical Literature Review (Jordan Case Study). International Journal of Healthcare Management 1–13.
• 33. Ryan G.W. (2004) Using a Word Processor to Tag and Retrieve Blocks of Text. Field Methods 16(1): 109–130.
• 34. Schneider A., Wehler M. and Weigl M. (2019) Provider Interruptions and Patient Perceptions of Care: An Observational Study in The Emergency Department. BMJ Quality & Safety 28(4): 269-304.
• 35. Serinken M., Türkçüer I., Özen M., Uyanık E., Eliçabuk H. ve Karslı E. (2013) Bir Üniversite Hastanesi Acil Servisinden Kendi İsteğiyle Ayrılan Hastaların Geriye Dönük Analizi. Journal of Academic Emergency Medicine 12(3):126–129.
• 36. Shin S., Lee S.H., Kim D.H., Kim S. C., Kim T.Y., Kang C. … and Lee S.B. (2018) The Impact of the Improvement in Internal Medicine Consultation Process on ED Length of Stay. American Journal of Emergency Medicine 36(4): 620–624.
• 37. Silhavy P., Silhavy R. and Prokopova Z. (2015) Physicians’ Perspectives in Healthcare Portal Design. In R. Silhavy, R. Senkerik, Z. K. Oplatkova, Z. Prokopova and P. Silhavy (eds.) Software Engineering in Intelligent Systems, pp: 1–10. Springer International Publishing, Cham.
• 38. Singh S., Evans N., Williams M., Sezginis N. and Baryeh N.A.K. (2018) Influences of Socio-Demographic Factors and Health Utilization Factors on Patient-Centered Provider Communication. Health Communication 33(7): 917–923.
• 39. Sood S., Mbarika V., Jugoo S., Dookhy R., Doarn C.R., Prakash N. and Merrell R.C. (2007) What Is Telemedicine? A Collection of 104 Peer-Reviewed Perspectives and Theoretical Underpinnings. Telemedicine and e-Health 13(5): 573–590.
• 40. Söyler H. ve Koç A. (2014) Bir Kamu Hastanesi için Acil Servis Simülasyonu ve Veri Zarflama Analizi ile Etkinlik Ölçümü. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 6(2): 117–132.
• 41. Şantaş F., Özer Ö. ve Çıraklı Ü. (2012) Türk Kalkınma Planlarında Sağlık İnsan Gücü Planlaması. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 2(2): 45–59.
• 42. Tang T., Lim M.E., Mansfield E., McLachlan A. and Quan S.D. (2018) Clinician User Involvement in The Real World: Designing An Electronic Tool to Improve Interprofessional Communication and Collaboration in A Hospital Setting. International Journal of Medical Informatics 110: 90–97.
• 43. Ulloa J.G., Russell M.D., Chen A.H. and Tuot D.S. (2017) A Cohort Study of a General Surgery Electronic Consultation System: Safety Implications and Impact on Surgical Yield. BMC Health Services Research 17(1): 1–8.
• 44. Ünal K., Akçal A., Çinpolat A., Biçici P., Savaş S.A. ve İlhan S. (2015) Plastik Cerrahide Ak Plastik Cerrahide Akıllllı Telefonlar ile Hasta Konsültasyonu. Akdeniz Tıp Dergisi 1(3): 162–165.
• 45. Van der Veen D., Remeijer C., Fogteloo A.J., Heringhaus C. and Groot B. (2018) Independent Determinants of Prolonged Emergency Department Length of Stay in A Tertiary Care Centre : A Prospective Cohort Study. Scandinavian Journal of Trauma, Resuscitation and Emergency Medicine 26(1): 81–90.
• 46. Wallis L.A., Fleming J., Hasselberg M., Laflamme L. and Lundin J. (2016) A Smartphone App and Cloud-Based Consultation System for Burn Injury Emergency Care. PLoS ONE 11(2): 1–19.
• 47. WHO (World Health Organization) (2008) Health Informatıon Systems: Toolkit on Monitoring Health Systems Strengthening.
• 48. Yakar F., Eroğlu Ü. ve Özgüral O. (2018) Nöroşirürji’de Akıllı Telefon Uygulamaları. Türk Nöroşirürji Dergisi 28(3): 273–276.
• 49. Yazdanian A., Ayatollahi H. and Nahvijou A. (2018) A Review of Oncology Clinical Information Systems- What Are the Critical Success Factors and Reasons for System Failure? Journal of Evolution of Medical and Dental Sciences 7(47): 5118–5127.
• 50. Yılmaz E. (2018) Evaluation of the Request for Consultations in the Emergency Department of Okmeydanı Training and Research Hospital Between 2014 and 2015. European Archives of Medical Research 34(3): 182-187.
• 51. Zayyad M. A. and Toycan M. (2018) Factors Affecting Sustainable Adoption of E-Health Technology in Developing Countries: An Exploratory Survey of Nigerian Hospitals from the Perspective of Healthcare Professionals. PeerJ 2018(3): e4436.