HASTANE ÇALIŞANLARININ TOKSİK LİDERLİK VE ÖRGÜTSEL SİNİZM ALGILARININ ÖRGÜTSEL BAĞLILIKLARINA ETKİSİ

Yıl 2020, Cilt: 23 Sayı: 2, 273 - 298, 11.06.2020

Muhammet Çankaya Gamze Ebru Çiftçi

Öz

Bu çalışma, çalışanların toksik liderlik algıları ile örgütsel sinizm duygularının örgütsel bağlılık düzeylerine etkisini tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla araştırmanın yürütülebilmesi için anket yöntemi seçilmiş ve Tokat ilinde faaliyet gösteren bir kamu hastanesinde görev yapan 396 çalışana anket uygulaması yapılmıştır. Kullanılan anket formda ülkemizde geçerliliği ve güvenirliliği farklı çalışmalarla test edilmiş üç farklı ölçekten yararlanılmıştır. Elde edilen veriler SPSS 22. programında analiz edilmiş ve yapılan analizler sonucunda çalışanların toksik liderliğe ilişkin algıları ile örgütsel sinizm duygularının örgütsel bağlılıklarına olumsuz yönde etki ettiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel bağlılık, toksik liderlik, örgütsel sinizm, hastane, sağlık çalışanları

Kaynakça

• Aboyassin, N. A., & Abood, N. (2013). The effect of ıneffective leadership on ındividual and organizational performance in Jordanian institutions. Competitiveness Review: An International Business Journal, 23(1), 68-84.
• Abraham, R. (2000). Organizational cynicism: Bases and consequences. Genetic, Social, and General Psychology Monographs, 126(3), 269-292.
• Akbolat, M., Işık, O., & Kahraman, G. (2014). Sağlık çalışanlarının sinik davranışlar gösterme eğilimi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2), 84-95.
• Akova, O., & Bayhan, İ. (2015). Örgütsel bağlılık ve rekreasyonel imkânlar arasındaki ilişki: Antalya'da konaklama işletmelerinde çalışanlar üzerine bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(38), 789-805.
• Albayrak, A. S. (2005). Çoklu doğrusal bağlantı halinde en küçük kareler tekniğinin alternatifi yanlı tahmin teknikleri ve bir uygulama. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 1(1), 105-126.
• Allen, N. J., & Meyer, J. P. (1990). The measurement and antecedents of affective, continuance and normative commitment to the organization. Journal of Occupational Psychology, 63(1), 1-18.
• Allen, N. J., & Meyer, J. P. (1996). Affective, continuance, and normative commitment to the organization: An examination of construct validity. Journal of Vocational Behavior, 49(3), 252-276.
• Altınöz, M., Çöp, S., & Sığındı, T. (2011). Algılanan örgütsel bağlılık ve örgütsel sinizm ilişkisi: Ankara’daki dört ve beş yıldızlı konaklama işletmeleri üzerine bir araştırma. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 11(21), 285-316.
• Appelbaum, S. H., & Roy-Girard, D. (2007). Toxins in the workplace: Affect on organizations and employees. Corporate Governance: The International Journal of Business in Society, 7(1), 17-28.
• Asunakutlu, T. (2006). Çalışanlar ile yöneticiler arasında güven duygusunun araştırılması: Turizm sektöründe bir uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(4), 16-33.
• Aven, F. F., Parker, B., & McEvoy, G. M. (1993). Gender and attitudinal commitment to organizations: A meta analysis. Journal of Business Research, 26, 63-73.
• Aydoğan, E., & Bıyık, Y. (2018). Örgütsel bağlılık. E. Aydoğan (Ed.), İçinde: Örgütsel Davranış Odaklı Yönetsel Yaklaşımlar. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Balay, R., Kaya, A., & Cülha, A. (2013). Örgüt kültürü ve örgütsel sinizm ilişkisi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(2), 123-144.
• Bayram, L. (2005). Yönetimde yeni bir paradigma: Örgütsel bağlılık. Sayıştay Dergisi, 59, 125-139.
• Bozkurt, S., Çoban, Ö., & Çolakoğlu, M. H. (2018). Örgütsel güven düzeyi ve toksik liderlik davranışları ilişkisinde örgütsel bağlılığın aracı etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 1-18.
• Brown, M., & Cregan, C. (2008). Organizational change cynicism: The role of employee ınvolvement. Human Resource Management, 47(4), 667-686.
• Chang, Y. M., Lai, C. T., Lau, A. N., Lee, M. S., & Tan, G. K. (2011). Factors that ınfluence job performance in generation Y. (Unpublished Doctoral Thesis). University of Tunku Abdul Rahman, Malezya.
• Chasanah, A. H. (2012). Friend-Ing Facebook: Revisiting Facebook and College Students’ and Social Capital. International Conference on Communication, Media, Technology and Design, 9-11 May, Turkey.
• Çağlar, İ. (2013). Küresel Normlu Çağdaş Değişim Yönetimi Aracı Olarak, Örgüt Geliştirme. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Çakıcı, A., & Doğan, S. (2014). Örgütsel sinizmin iş performansına etkisi: Meslek yüksekokullarında bir araştırma. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 15(1), 79-89.
• Çakıcı, A. B. (2012). Örgütsel adalet algısının bağlılık üzerine etkisi: Doğu Karadeniz Bölgesinde çalışan hemşirelere yönelik bir araştırma. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Çankaya, M. (2020). Sağlık çalışanlarında toksik liderlik algısı. Babacan, H. (Ed.), İçinde: Sosyal, Bilimler Alanında Akademik Çalışmalar-3. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Çelebi, N., Güner, H., & Yıldız, V. (2015). Toksik liderlik ölçeğinin geliştirilmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 249-268.
• Çetin, F., Basım, H. N., & Aydoğan, O. (2011). Örgütsel bağlılığın tükenmişlik ile ilişkisi: öğretmenler üzerine bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (25), 61-70.
• Çetinkaya, H. (2017). Okul yöneticilerinin toksik (zehirli) liderlik davranışları ile öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Çokluk, Ö. (2010). Lojistik regresyon analizi: Kavram ve uygulama. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(3), 1357-1407.
• Dean, J. W., Brandes, P., & Dharwadkar, R. (1998). Organizational cynicism. Academy of Management Review, 23(2), 341-352.
• Demirel, N. (2015). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin toksik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel sinizm tutumları arasındaki ilişki (Gaziantep Şehitkâmil ilçesi örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.
• Derin, T., & Demirel, Y. (2012). Tükenmişlik sendromunun örgütsel bağlılığı zayıflatıcı etkilerinin Malatya Merkez’de görev yapan hemşirelerin üzerinde incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 530-509.
• Efeoğlu, İ. E., & İplik, E. (2011). Algılanan Örgütsel adaletin örgütsel sinizm üzerindeki etkilerini belirlemeye yönelik ilaç sektöründe bir uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), 343-360.
• Erdoğan, D. (2009). Resmi ilköğretim okullarındaki sınıf öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeylerinin incelenmesine yönelik bir araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi, İstanbul.
• Erdost, H. E., Karacaoğlu, K., & Reyhanoğlu, M. (2007). Örgütsel sinizm kavramı ve ilgili ölçeklerin Türkiye’deki bir firmada test edilmesi. Yıldırım, E. (Ed.), İçinde: 15. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiri Kitabı, ss. 514-524, Sakarya.
• Eriş, H., Küçüközkan, Y., & Arslan, B. (2017). Organisational commitment level of subcontracted labourers working at public hospitals: Case of Sanliurfa. Management Issues in Healthcare System, 3, 22-35.
• Eriş, H., & Kaya, A. (2020). Sağlık çalışanlarında sinizmin iş doyumuna etkisi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(4), 138-146.
• Fındık, M., & Eryeşil, K. (2012). Örgütsel sinizmin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik bir araştırma. International Iron and Steel Symposium, 02-04 Nisan, Karabük.
• Gilbert, A. C. (1999). The impact of organizational commitment and work hours on the family. Association for Social Economics Session at the Allied Social Science Meetings, New York.
• Görmen, M. (2012). Örgüt kültürünün örgütsel sinizm tutumları üzerine etkisi ve bir uygulama. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Griffin, M. L., Hogan, N. L., Lambert, E. G., Tucker-Gail, K.A., & Baker, D. N. (2009). Job ınvolvement, job stress, job satisfaction, and organizational commitment and the burnout of correctional staff. Criminal Justice and Behavior, 37(2), 239–255.
• Güneş, İ., Bayraktaroğlu, S., & Kutanis, Ö. R. (2009). Çalışanların örgütsel bağlılık ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki: Bir devlet üniversitesi örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3), 481-497.
• Hartline, M. D., Maxham, J. G., & McKee, D. O. (2000). Corridors of influence in the dissemination of customer-oriented strategy to customer contact service employees. Journal of Marketing, 64(2), 35-50.
• İnce, F. (2018). Örgütsel Sinizm. Aydoğan, E. (Ed.), İçinde: Örgütsel Davranış Odaklı Yönetsel Yaklaşımlar. Ankara: Gazi Kitabevi. İslamoğlu, A. H., & Alnıaçık, Ü. (2013). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. İstanbul: Beta Yayınevi.
• İzgüden, D., Eroymak, S., & Erdem, R. (2016). Sağlık kurumlarında görülen toksik liderlik davranışları: Bir üniversite hastanesi örneği. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 2016, 262-276.
• Jing, F. F., & Avery, G. C. (2008). Missing links in understanding the relationship between leadership and organizational performance. The International Business and Economics Research Journal, 7(5), 67-78.
• Johnson, J. L., & O'Leary‐Kelly, A. M. (2003). The effects of psychological contract breach and organizational cynicism: Not all social exchange violations are created equal. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 24(5), 627-647.
• Kalağan, G., & Güzeller, C. O. (2010). Öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeylerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 83-97.
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, (5. Baskı). Ankara: Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
• Kelebek, E. F. E., Karasakal, N., & Karacan, N. (2018). Sağlık çalışanlarının toksik liderlik konusundaki algıları. Çobanoğlu, Y. (Ed.), İçinde: Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Alanında Akademik Çalışmalar-1. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Kendir, H., Arslan, E., & Bozkurt, H. Ö. (2018). Devam bağlılığı, presenteeism ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişki: Beş yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(4), 1029-1046.
• Kılıç, Ş. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel sinizm ve örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki: Keçiören ilçesi örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Kırbaç, M. (2013). Eğitim örgütlerinde toksik liderlik. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Kusy, M., & Holloway, E. (2009). Toxic Workplace!: Managing Toxic Personalities and Their Systems of Power. San Francisco: John Wiley and Sons.
• Lipman‐Blumen, J. (2005). Toxic leadership: When Grand ıllusions masquerade as noble visions. Leader to Leader, (36), 29-36.
• Lydon, J., Pierce, T., & O'regan, S. (1997). Coping with moral commitment to long-distance dating relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 73(1), 104.
• McLeod, M. T. (2010). Inter-organisational knowledge sharing by owners and managers of tourism and hospitality businesses of the Bournemouth, Poole and Christchurch conurbation, United Kingdom: an analysis of the motives, information content and networking. (Unpublished Doctoral Thesis). Bournemouth University, England.
• Mehta, S., & Maheshwari, G. C. (2013). Consequence of toxic leadership on employee job satisfaction and organizational commitment. Journal of Contemporary Management Research, 8(2), 1-23.
• Morrow, P. C. (1983). Concept redundancy in organizational research: The case of work commitment. Academy of Management Review, 8(3), 486-500.
• Ogbonna, E., & Harris, L. C. (2000). Leadership style, organizational culture and performance: Empirical evidence from UK companies. International Journal of Human Resource Management, 11(4), 766-788.
• Padilla, A., Hogan, R., & Kaiser, B. (2007). The toxic triangle: Destructive leaders, susceptible followers, and conducive environments. The Leadership Quartely, 18(3), 176-194.
• Polat, S. (2009). İlköğretim müfettişlerinin örgütsel bağlılık, mesleki tükenmişlik ve işten ayrılma niyetleri arasındaki ilişki. New World Sciences Academy, 4(3), 1150-1159.
• Polatcan, M. (2012). Okul yöneticilerinin liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel sinizm tutumları arasındaki ilişki (Karabük ili örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Reyhanoğlu, M., & Akın, Ö. (2016). Toksik liderlik örgütsel sağlığı olumsuz yönde tetikler mi? İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(3), 442-459.
• Roter, A. B. (2011). The lived experiences of registered nurses exposed to toxic leadership behaviors. (Unpublished Doctoral Thesis). Capella University, USA.
• Schmidt, A. A. (2008). Development and validation of the toxic leadership scale. (Unpublished Doctoral Thesis). The University of Maryland, USA.
• Simha, A., Elloy, D. F., & Huang, H. C. (2014). The moderated relationship between job burnout and organizational cynicism. Management Decision, 52(3), 482-504.
• Snape, E., Redman, T., & Chen, A. W. (2000). Commitment to the union: A survey of research and the implications for industrial relations and trade unions. International Journal of Management Reviews, 2(3), 205-230.
• Soh, T. M. T., Arsad, N. M., & Osman, K. (2010). The Relationship of 21st century skills on students’ attitude and perception towards physics. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 7, 546-554.
• Tavanti, M. (2011). Managing toxic leaders: Dysfunctional patterns in organizational leadership and how to deal with them. Human Resource Management, 6(83), 127-136. Toker, K., Çetin, C., Güven, B., & Aksu, B. (2017). Örgüt yapısının örgütsel sinizm üzerindeki etkisi üzerine lojistik sektöründe bir araştırma. Journal of Current Researches on Social Sciences, 7(4), 247-264.
• Topal, M., Eyduran, E., Yağanoğlu, A. M., Sönmez, A., & Keskin, S. (2010). Çoklu doğrusal bağlantı durumunda ridge ve temel bileşenler regresyon analiz yöntemlerinin kullanımı. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 41(1), 53-57.
• Turner, J. H., & Valentine, S. R. (2001). Cynicism as a fundamental dimension of moral decision-making: A scale development. Journal of Business Ethics, 34(2), 123-136.
• Türesin, H. T. (2019). Toksik liderlik. Gürer, A. (Ed.), İçinde: 21. Yüzyılda Liderlik Yaklaşımları. Gaziantep: İksad Publications.
• Ural, A., & Kılıç, İ. (2013). Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile Veri Analizi.( 4. Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Ünal, A. (2019). Modernizm ve modern yönetim düşüncesi. Çiftçi, G. E. (Ed.), İçinde: Tarihsel Süreçte Yönetim Düşüncesi. Gaziantep: İksad Publications.
• Walton, M. (2007). Leadership toxicity-an inevitable affliction of organisations? Organisations and People, 14(1), 19-27.
• Wanous, J. P., Reichers, A. E., & Austin, J. T. (2000). Cynicism about organizational change: measurement, antecedents, and correlates. Group and Organization Management, 25(2), 132-153.
• Weaver, S. G., & Yancey, G. B. (2010). The ımpact of dark leadership on organizational commitment and turnover. Leadership Review, 10, 104-124.
• Webster, V., Brough, P., & Daly, K. (2016). Fight, flight or freeze: Common responses for follower coping with toxic leadership. Stress and Health, 32(4), 346-354.
• Wilson-Starks, K. Y. (2003). Toxic leadership. http://transleadership.com/wp-content/uploads/ToxicLeadership.pdf (01.07.2019).
• Yaşar, M. (2014). İstatistiğe yönelik tutum ölçeği: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36 (2), 59-75. Yalçınkaya, A. (2014). Türkiye’de örgütsel sinizm: 2007-2012 yılları arasındaki çalışmalar üzerine bir değerlendirme. İş Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 16(3), 106-130.
• Yalçınsoy, A., & Işık, M. (2018). Toksik liderlik ile örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyeti ilişkisine yönelik bir araştırma. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(3), 1016-1025.
• Yılmaz, F., İşeri, İ., & Çolak, M. Y. (2016). Ankara’da özel hastanelerde çalışanların sinizm ve örgütsel sinizm düzeyleri. Akademik Bakış Dergisi, (54), 429-444.