TÜRKİYE’DEKİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANELERİNDE VERİMLİLİK DEĞİŞİMİ: 2014-2017 DÖNEMİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2020, Cilt: 23 Sayı: 4, 523 - 536, 08.12.2020

Gülnur İlgün Birol Yetim Şenol Demirci , Murat Konca

Öz

Hastanelerde gerçekleşen harcamalar, birçok ülkede, toplam sağlık harcamalarının önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Bu harcamaların çoğu eğitim ve araştırma hastanelerinde gerçekleşmektedir. Bu nedenle, özellikle, eğitim ve araştırma hastanelerinin verimliliğinin incelenmesi önem arz etmektedir. Buradan hareketle, bu çalışmada, Türkiye’de faaliyet gösteren eğitim ve araştırma hastanelerinin verimliliğindeki değişimin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda, Türkiye’de 2014-2017 yılları arasında faaliyet gösteren 47 eğitim ve araştırma hastanesinin verimliliğindeki değişim Malmquist Toplam Faktör Verimliliği (MTFV) ile analiz edilmiştir. Çalışmanın bulguları incelendiğinde, çalışma kapsamındaki eğitim ve araştırma hastanelerinin ortalama MTFV skorlarının; 2014-2015 döneminde 0,84, 2015-2016 döneminde 0,81 ve 2016-2017 döneminde 0,73 olduğu görülmektedir. Bu çalışmada, Türkiye’de faaliyet gösteren eğitim ve araştırma hastanelerinin incelenen yıllar itibariyle verimlilik düzeylerinde bir düşüş yaşandığı bulunmuştur. Bu nedenle, söz konusu hastanelerde verimliliği artırmaya yönelik eylem ve politikaların geliştirilmesi ve kaynak tahsisinin toplumsal ihtiyaçlar dikkate alınarak yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Malmquist toplam faktör verimliliği, veri zarflama analizi, eğitim ve araştırma hastaneleri, verimlilik ölçümü, sağlık reformu

Kaynakça

• Altay, A. (2007). Sağlık hizmetlerinin sunumunda yeni açılımlar ve Türkiye açısından değerlendirilmesi. Sayıştay Dergisi, 64, 3-50.
• Bal, V., & Bilge, H. (2013). Eğitim ve araştırma hastanelerinde veri zarflama analizi ile etkinlik ölçümü. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(2), 1-14.
• Barros, C. P., De Menezes, A. G., Peypoch, N., Solonandrasana, B., & Vieira, J. C. (2008). An analysis of hospital efficiency and productivity growth using the Luenberger indicator. Health Care Management Science, 11(4), 373.
• Başol, E. (2015). Gelişmekte olan ülkelerde strateji: Sağlık sisteminde sevk zinciri. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 4(8), 128-140.
• Beylik, U., & Pekcan, Y. A. (2012). Eğitim ve araştırma hastanelerinde etkinlik analizleri ve değerlendirilmesi. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 3(1), 119-156.
• Burgess, J. F., & Wilson, P. W. (1995). Decomposing hospital productivity changes, 1985–1988: A nonparametric Malmquist approach. Journal of Productivity Analysis, 6(4), 343-363.
• Caves, D. W., Christensen, L. R., & Diewert, W. E. (1982a). The economic theory of index numbers and the measurement of ınput, output, and productivity. Econometrica: Journal of The Econometric Society, 50(6), 1393-1414.
• Caves, D. W., Christensen, L. R., & Diewert, W. E. (1982b). Multilateral comparisons of output, input, and productivity using superlative ındex numbers. The Economic Journal, 92(365), 73-86.
• Chang, H., Cheng, M. A., & Das, S. (2004). Hospital ownership and operating efficiency: Evidence from Taiwan. European Journal Of Operational Research, 159(2), 513-527.
• Chern, J. Y., & Wan, T. T. (2000). The ımpact of the prospective payment system on the technical efficiency of hospitals. Journal of Medical Systems, 24(3), 159-172.
• Chowdhury, H., Wodchis, W., & Laporte, A. (2011). Efficiency and technological change ın health care services ın Ontario: An application of Malmquist productivity ındex with bootstrapping. International Journal of Productivity and Performance Management, 60(7), 721-745.
• Cylus, J., & Irwin, R. (2010). The challenges of hospital payment systems in Europe. Euro Observer-Health Policy Bulletin of the European Observatory on Health Systems and Policies, 12(3), 1-12.
• Çalışkan, Z. (2016). Kamu hastane birlikleri performansının Pabón Lasso modeli ile analizi. Sosyal Güvence, 10, 1-24.
• Çınaroğlu, S. (2018). Eğitim ve araştırma hastanesi olan ve olmayan hastanelerin teknik verimliliklerinin veri zarflama analizi ile karşılaştırılması. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 21(2), 179-198.
• Ersoy, K., Kavuncubasi, S., Ozcan, Y. A., & Harris, J. M. (1997). Technical efficiencies of Turkish hospitals: DEA approach. Journal of Medical Systems, 21(2), 67-74.
• Gordon, T. A., Burleyson, G. P., Tielsch, J. M., & Cameron, J. L. (1995). The effects of regionalization on cost and outcome for one general high-risk surgical procedure. Annals of Surgery, 221(1), 43-49.
• Gök, M. S., & Sezen, B. (2011). Analyzing the efficiencies of hospitals: An application of data envelopment analysis. Journal of Global Strategic Management, 10(1), 137-146.
• İlgün, G., & Konca, M. (2019). Assessment of efficiency levels of the training and research hospitals in Turkey and the factors affecting their efficiencies. Health Policy and Technology, 8(4), 343-348.
• Jensen, G. A., & Morrisey, M. A. (1986). The role of physicians in hospital production. Review of Economics and Statistics, 68(3), 432-442.
• Kavuncubaşı, Ş., & Ersoy, K. (1995). Hastanelerde teknik verimlilik ölçümü. Amme İdaresi Dergisi, 28(3), 77-92.
• KHGM, Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü (2015). Kamu hastaneleri istatistik raporu 2014. Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
• KHGM, Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü (2016). Kamu hastaneleri istatistik raporu 2015. Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
• KHGM, Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü (2017). Kamu hastaneleri istatistik raporu 2016. Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
• KHGM, Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü (2018). Kamu hastaneleri istatistik raporu 2017. Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
• Konca, M., & Demirci, Ş. (2019). G20 ülkeleri ve Türkiye’nin sağlık sistemi performansı: Yıllara göre karşılaştırmalı bir analiz. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(4), 175-181.
• Küçük, A., Özsoy, V. S., & Balkan, D. (2019). Assessment of technical efficiency of public hospitals in Turkey. European Journal Of Public Health, 30(2), 230-235.
• Lobo, M. S. C., Ozcan, Y. A., Lins M. P. E., Silva A. C. M., & Fiszman, R. (2014). Teaching hospitals in Brazil: Findings on determinants for efficiency. International Journal of Healthcare Management, 7(1), 60-68.
• Lobo, M. S., Ozcan, Y. A., Da Silva, A. C., Lins, M. P. E., & Fiszman, R. (2010). Financing reform and productivity change in Brazilian teaching hospitals: Malmquist approach. Central European Journal of Operations Research,18(2), 141-152.
• Lotfi, F., Kalhor, R., Bastani, P., Zadeh, N. S., Eslamian, M., Dehghani, M. R., & Kiaee, M. Z. (2014). Various indicators for the assessment of hospitals' performance status: Differences and similarities. Iranian Red Crescent Medical Journal, 16(4), 1-7.
• Magnussen, J. (1996). Efficiency measurement and the operationalization of hospital production. Health Services Research, 31(1), 21-37.
• Malmquist, S. (1953). Index numbers and indifference surfaces. Trabajos De Estadistica Y De Investigacion Operativa, 4(2), 209-242.
• Medin, E., Anthun, K. S., Häkkinen, U., Kittelsen, S. A., Linna, M., Magnussen, J., ... & Rehnberg, C. (2011). Cost efficiency of university hospitals in the Nordic Countries: A cross-country analysis. The European Journal of Health Economics, 12(6), 509-519.
• Mollahaliloglu, S., Kavuncubasi, S., Yilmaz, F., Younis, M. Z., Simsek, F., Kostak, M., ... & Nwagwu, E. (2018). Impact of health sector reforms on hospital productivity in Turkey: Malmquist index approach. International Journal of Organization Theory & Behavior, 21(2), 72-84.
• Ng, Y. C. (2008). The productive efficiency of the health care sector of china. Review of Regional Studies, 38(3), 381-393.
• O’Neill, L., Rauner, M., Heidenberger, K., & Kraus, M. (2008). A cross-national comparison and taxonomy of DEA-based hospital efficiency studies. Socio-Economic Planning Sciences, 42(3), 158-189.
• OECD, Organization for Economic Cooperation and Development. (2019). Health Data. http://www.oecd.org/els/health-systems/health-data.htm Erişim Tarihi: 09.12.2019.
• Ozcan, Y. A. (2014). Health care benchmarking and performance evaluation. (Second Edition). US, Springer.
• Pai, D. R., Hosseini, H., & Brown, R. S. (2019). Does efficiency and quality of care affect hospital closures? Health Systems, 8(1), 17-30.
• Resmi Gazete. (2011). Sağlık Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarının teşkilat ve görevleri hakkında kanun hükmünde kararname. Yayım Tarihi: 02.11.2011, sayı: 28103.
• Resmi Gazete. (2017). Olağanüstü hal kapsamında bazı düzenlemeler yapılması hakkında kanun hükmünde kararname. Yayım Tarihi: 15.08.2017, sayı: 2709.
• Roh, C. Y., Moon, M. J., & Park, C. (2011). Measuring economic performance of Colorado community hospitals using the malmquist productivity change index. International Review of Public Administration, 16(1), 91-111.
• Sağlık Bakanlığı. (2019a). https://Khgmsaglikhizmetleridb.Saglik.Gov.Tr/TR,42870/Kamu-Hastaneleri-Genel-Mudurlugu-Kamu-Saglik-Tesisleri-Guncel-Listesi.Html Erişim Tarihi: 18.09.2019.
• Sağlık Bakanlığı. (2019b). https://Rapor.Saglik.Gov.Tr/İstatistik/Rapor/ Erişim Tarihi: 18.09.2019.
• Sağlık-Sen. (2015). Kamu hastane birlikleri (saha araştırması). SASAM Enstitüsü, Ankara.
• Shen, Z., & Valdmanis, V. (2020). Identifying the contribution to hospital performance among Chinese regions by an aggregate directional distance function. Health Care Management Science, 23(1), 142-152.
• Shortell, S. M., & Kaluzny, A. D. (2000). Health care management: Organization, design, and behavior. USA, Cengage Learning.
• Silber, J. H., Rosenbaum, P. R., Niknam, B. A., Ross, R. N., Reiter, J. G., Hill, A. S., ... & Fleisher, L. A. (2020). Comparing outcomes and costs of surgical patients treated at major teaching and nonteaching hospitals: A national matched analysis. Annals of Surgery, 271(3), 412-421.
• Sommersguter-Reichmann, M. (2000). The impact of the Austrian hospital financing reform on hospital productivity: Empirical evidence on efficiency and technology changes using a non-parametric ınput-based Malmquist approach. Health Care Management Science, 3(4), 309-321.
• Şahin, B. (2014). Sağlık kurumlarında performans yönetimi. İçinde Çelik, Y. (Ed.), Sağlık Kurumları Yönetimi II. Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Şahin, İ. (2008). Sağlık bakanlığı genel hastaneleri ve sağlık bakanlığına devredilen SSK genel hastanelerinin teknik verimliliklerinin karşılaştırmalı analizi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 11(1), 1-48.
• Torabipour, A., Najarzadeh, M., Mohammad, A. R. A. B., Farzianpour, F., & Ghasemzadeh, R. (2014). Hospitals productivity measurement using data envelopment analysis technique. Iranian Journal of Public Health, 43(11), 1576-1581.
• Tunca, H., & Yesilyurt, F. (2016). Hospital efficiency in Turkey: Metafrontier analysis. European Scientific Journal, 12(10), 165-172.
• TÜİK. (2019). Sağlık Harcamaları İstatistikleri. http://www.tuik.gov.tr/pretablo.do?alt_id=1084 Erişim Tarih: 09.10.2019.
• Uçkun, N., Girginer, N., Tunç, K. Ö. S. E., & Şahin, Ü. (2016). Türkiye’deki büyükşehir kamu hastanelerinin etkinliklerinin analizi. International Journal of Innovative Research in Education, 3(2), 102-108.
• Yiğit, V. (2016). Bir üniversite hastanesinin tıbbi bölümlerinin teknik verimlilik analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23, 199-214.
• Yildirim, C., Kacak, H., Yildirim, S., & Kavuncubasi, S. (2019). Comprehensive efficiency assessment of Turkish teaching hospitals: Technical, pure technical and scale efficiencies with data envelopment analysis. Journal of Applied Business and Economics, 21(3), 124-140.
• Zavras, A. I., Tsakos, G., Economou, C., & Kyriopoulos, J. (2002). Using DEA to evaluate efficiency and formulate policy within a Greek national primary health care network. Journal of Medical Systems, 26(4), 285-292.