ROBOTİK VE AÇIK RADİKAL PROSTATEKTOMİ YÖNTEMLERİNİN MALİYET ETKİLİLİK ANALİZİ

Yıl 2020, Cilt: 23 Sayı: 4, 699 - 724, 08.12.2020

Deniz Tugay Arslan Afsun Ezel Esatoğlu Evren Süer

Öz

Araştırmada, prostat kanseri tedavisinde kullanılan açık radikal prostatektomi (ARP) ve robotik radikal prostatektomi (RRP) yöntemlerinin maliyet etkililiklerinin değerlendirilmesi amaçlanmış; hizmet başı ödeme kapsamında geri ödeme kurumu perspektifi ve doğrudan hasta maliyeti perspektifinden maliyet ve etkililik verileri hesaplanmıştır. Ayrıca geri ödeme kurumu perspektifine geri ödeme kapsamına alınabilecek (ameliyat için cepten ödeme, ilaç ve muayene) maliyetlerinin eklenmesiyle oluşan üçüncü bir perspektiften de maliyet etkililik analizi gerçekleştirilmiştir. Maliyet verileri Ankara Üniversitesi İbni Sina Hastanesi’nde Mart 2018 – Mayıs 2019 tarihleri arasında 36’sı ARP ve 69’u RRP ile ameliyat olan toplam 105 hasta için belirlenmiştir. Etkililik verileri, EuroQol-Five Dimensional-Five Level (EQ 5D 5L) yaşam kalitesi aracılığıyla elde edilmiştir. Araştırmaya katılan hastalara ameliyattan önce ve ameliyat sonrası üçüncü ay olmak üzere iki kere yaşam kalitesi ölçeği uygulanmıştır. Tüm perspektiflerde RRP daha maliyetli bir yöntem olarak belirlenmiştir. Yöntemler arasında ameliyat sonrası Quality Adjusted Life Year (QALY) farkı robotik radikal prostatektomi lehine 0,07 olarak tespit edilmiştir. Maliyet etkililik analizi sonucunda ilave maliyet etkililik oranları (İMEO), hizmet başı ödeme kapsamında geri ödeme kurumu perspektifinden 9.891,42 TL, doğrudan hasta maliyeti perspektifinden 136.663,14 TL olarak belirlenmiştir. Doğrudan hasta maliyeti içerisinde yer alıp geri ödeme kapsamına alınabilecek maliyetlerin (ameliyat için cepten ödeme, ilaç ve muayene) eklenmesiyle oluşan perspektiften elde edilen İMEO değeri 146.948,14 TL olarak tespit edilmiştir. Belirlenen İMEO değerleri eşik değer ile karşılaştırıldığında RRP, hizmet başı ödeme kapsamında geri ödeme kurumu perspektifinden çok maliyet etkili bir yöntem olarak tespit edilmiştir. Robotik radikal prostatektomi sonrasında daha fazla yaşam kalitesi değeri elde edilse de hastaların tamamı RRP yöntemini tercih edememiştir. Hastaların robotik cerrahi için yapmış oldukları ortalama 9.565,21 TL’lik cepten ödemenin bu durum üzerinde etkili olduğu varsayılmaktadır. Endikasyonu olan hastaların, RRP için cepten ödeme yapmadığı bir geri ödeme politikası ile daha fazla hastanın robotik cerrahi hizmetinden faydalanacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Radikal prostatektomi, maliyet etkililik, ekonomik değerlendirme, robotik cerrahi, sağlık teknolojisi değerlendirme

Kaynakça

• Alavi, A. S., Solowqa, M. S., Vaidya, A., Lynne, C. M., & Gheiler, E. L. (2001). Local anesthesia for ultrasound guided prostate biopsy: a prospective randomized trial comparing 2 methods. The Journal of Urology, 166(4), 1343-1345.
• American Cancer Society (2017). Prostate cancer. Erişim Tarihi: 04.04.2017 https://www.cancer.org/cancer/prostate-cancer.html.
• Anderson, J. E., Chang, D. C., Parsons, J. K., & Talamini, M. A. (2012). The first national examination of outcomes and trends in robotic surgery in the United states. Journal of the American College of Surgeons, 215, 107-114.
• Asmara, K., Marisha, M., Agustanti, F., & Tampubolon, H. P. (2011). Erectile dsyfunction and health-related quality of life in elderly males. Universa Medicina, 30(3), 182-188.
• Bach, P., Doring, T., Gesenberg, A., Mohring, C., & Goepel, M. (2011). Quality of life of patients after retropubic prostatectomy – pre- and postoperative scores of the EORTC QLQ-C30 and QLQ- PR25. Health and Quality of Life Outcomes, 9(93), 1-9.
• Balbay, D. (2008). Radikal retropubik prostatektomi. İçinde. Balbay, D. (Ed.), Prostat. (ss. 257-259). Ankara: Güneş Tıp Kitapevi.
• Balçık, P. Y. (2013). Türkiye’de ileri evre küçük hücreli dışı akciğer kanserinde pemetrexed ve gemcitabine tedavilerinin maliyet etkililik analizi. (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Balçık, P. Y., & Şahin, B. (2013). Sağlık hizmetlerinde maliyet etkililik analizi ve karar analizi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 16(20), 121-134. Başara, B., & Şahin, İ. (2008). Türkiye’de cepten yapılan sağlık harcamalarını etkileyen etmenler. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(2), 319-340.
• Bertram, M. Y., Lauer, J. A., Joncheere, K. D., Edejer, T., Hutubessy, R., Kieny, M. P., & Hill, S. R. (2016). Cost-effectiveness thresholds: pros and cons. Bulletin of the World Health Organization, 94, 925-930.
• Bijlani, A., Hebert, A. E., Davitian, M., May, H., Speers, M., Leung, R., Mohamed, N. E., Sacks, H. S., & Tewari, A. (2016). A multidimensional analysis of prostate surgery costs in the united states: robotic-assisted versus retropubic radical prostatectomy. Value in Health, 19, 391-403.
• Bolenz, C., Gupta, A., Hotze, T., Ho, R., Caddeddu, J. A., Roehrborn, C. G., & Loton, Y. (2009). Cost Comparison of robotic, laparoscopic and open radical prostatectomy for prostate cancer. European Urology, 57, 453-458.
• Bratu, O., Oprea, I., Marcu, D., Spinu, D., Niculae, A., Geavlete, B., & Mischianu, D. (2017). Erectile dsyfunction post-radical prostatectomy- challenge for both patient and physician. Journal of Medicine and Life, 10(1), 13-18.
• Bridges, J. F. P., & Jones, C. (2007). Patient-based health technology assessment: a vision of the future. International Journal of Technology Assessment in Health Care, 23(1), 30-35.
• Burgess, S. V., Atug, F., Castle, E. P., Davis, R., & Thomas, R. (2006). Cost Analysis of Radical Retropubic, Perineal, and Robotic Prostatectomy. Journal of Endourology, 20(10), 827-830.
• Castano, R. A., Arbalaez, J. J., Giedion, U. B., & Morales, L. G. (2002). Equitable financing out-of-pocket payments and the role of health care reform in colombia. Health Policy and Planning, 17, 5-11.
• Chang, S. L., Kibel, A. S., Brooks, J. D., & Chung, B. I. (2015). The impact of robotic surgery on the surgical management of prostate cancer in the USA. British Journal of Urology International, 115, 929-936.
• Close, A., Robertson, C., Rushton, S., Shirley, M., Vale, L., Ramsay, C., & Pickard, R. (2013). Comparative cost-effectiveness of robot-assisted and standard laparoscopic prostatectomy as alternatives to open radical prostatectomy for treatment of men with localised prostate cancer: a health technology assessment from the perspective of the uk national health services. European Urology, 64, 361-369.
• Cooperberg, M. R., Ramakrisha, N. R., Duff, S. B., Hughes, K. E., Sadownik, S., Smith, J. A., & Tewari, A. K. (2013). Primary treatments for clinicaly localised prostate cancer: a comprehensive lifetime cost-utility analysis. BJU International, (111)3, 437-450.
• Drach, G. W., & Griebling, T. L. (2003). Geriatric urology. Journal of the American Geriatrics Society, 51(7), 355-358.
• Elbarbary, M. (2010). Health technology assessment (HTA) in cardiac field. Journal of The Saudi Heart Association, 22(2), 77-84.
• European Association Of Urology (2018). EAU-ESTRO-ESUR-SIOG guidelines on prostate cancer. Erişim Tarihi: 10.04.2018 https://uroweb.org/guideline/prostate-cancer/.
• Fabbro, E., Crivellaro, S., Dalle Fratte, C. F., Vetrugno, L., Adani, G., Saule, B., Drigo, D., Zumerle, G., Favaretti, C., & Guarrera, G. M. (2015). Robot- assisted laparoscopic prostatectomy: an economic analysis for decision – making in a university hospital of northern italy. Epidemiology Biostatistics and Public Health, 12(1), 1-9.
• Faiena, I., Dombrovskiy, V. Y., Modi, P., Patel, R., Salmasi, A. H., Parihar, J. S, Singer, E. A., & Kim, I, Y. (2015). Regional cost variations of robot-assisted radical prostatectomy compared with open radical prostatectomy. Clinical Genitourinary Cancer, 13(5), 447-452.
• Forsmark, A., Gehrma, J., Angenete, E., Bjartell, A., Bjorholt, I., Carlsson, S., Hugosson, J., Marlow, T., Stinesen-Kollberg, K., Stranne, J., Wallerstedt, A., Wiklund, P.,
• Wilderang, U., & Haglind, E. (2018). Health economic analysis of open and robot-assisted laparoscopic surgery for prostate cancer within the prosoective multicentre LAPPRO trial. European Urology, 74, 816-824.
• Fuller, A., & Pautler, S. E. (2013). Complications following robot-assisted radical prostatectomy in a prospective canadian cohort of 305 consecutive cases. Canadian Urological Assosiciation Journal, 7(3-4), 116-121.
• Gagnon, L. O., Goldenberg, S. L., Lynch, K., Hurtado, A., & Gleave, M. E. (2014). Comparison of open and robotic-assisted prostatectomy: the university of british columbia experience. Canadian Urological Assosiation journal, 8(3-4), 92-97.
• Gandaglia, G., Sammon, J. D., Chang, S. L., Choueiri, T. K., Hu, J. C., Karakiewicz, P. L., Kibel, A., Kim, A. S., Konijeti, R., Montorsi, F., Nguyen, P. L., Sukumar, S., Menon, M., Sun, M., & Trinh, Q. D. (2014). Comparative effectiveness of robot-assisted and open radical prostatectomy in the postdissemination era. Journal of Clinical Oncology, 32(14), 1419-1426.
• Haglind, E., Carlsson, S., Stranne, J., Wallerstedt, A., Wildrang, U., Thorsteinsdottir, T., Lagerkvist, M., Damber, J. E., Bjartell, A., Hugosson, J., Wiklund, P., & Steineck, G. (2015). Urinary Incontinence and erectile dysfunction after robotic versus open radical prostatectomy: a prospective, controlled, nonrandomised trial. European Urology, 68, 216-225.
• Hohwu, L., Borre, M., Ehles, L., & Pedersen, V. K. (2011). A short-term cost effectiveness study comparing robot-assisted laparoscopic and open retropubic radical prostatectomy. Journal of Medical Economics, 14, 403-409.
• Hu, J. C., O'Malley, P., Chughtai, B., Isaacs, A., Mao, J., Wright, J. D., Hershman, D., & Sedrakyan, A. (2017). Comparative effectiveness of cancer control and survival after robot-assisted versus open radical prostatectomy. The Jorunal of Urology, 197, 115-121.
• Hyams, E. S., Mullins, J. K., Pierorazio, P. M., Partin, A. W., Allaf, M. E., & Matlaha, B. R. (2012). Impact of robotic technique and surgical volume on the cost of radical prostatectomy. Journal of Endourology, 27(3), 298-303.
• Işıkçelik, F., Ağırbaş, İ., & Kaya, C. T. (2019). An analysis of cost-effectiveness of stents used in the treatment of coronary artery disease. Balkan Medical Journal, 36(5), 276-282.
• Kahyaoğlu, S. H. (2009). Akut kroner sendromlu hastlarda yaşam kalitesi ölçeği: 5q-5d ölçeğinin geçerlilik ve güvenirlilik çalışması. (Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Kar, A. (2016). Rüptüre olmamış serebral anevrizmaların tedavisinde cerrahi klipleme ve endovasküler koil yöntemlerinin maliyet etkililiğinin değerlendirilmesi. (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Kim, S. P., Shah, N. D., Karnes, R. J., Weight, C. J., Shippee, N. D., Han, L. C., Boorjian, S. A., Smaldone, M. C., Frank, I., Gettman, M. T., Tollefson, M. K., & Thopson, R. H. (2013). Hospitalization costs for radical prostatectomy attributable to robotic surgery. European Urology, 64, 11-16.
• Köktaş, A. M. (2014). Sağlık Ekonomisi. Ankara: 657 Yayınevi.
• Lee, M. J., Park, D. A., & Lee, S. H. (2019). Utility after robot-assisted radical prostatectomy compared to conventional approaches for localized prostate cancer [socioeconomic perspective study]. Prostate Cancer and Prostatic Diseases, 22, 461-466.
• Leow, J. J., Chang, S. L., Meyer, C. P., Wang, Y., Hanske, J., Sammon, J. D., Cole, A. P., Preston, M. A., Dasqupta, P., Menon, M., Chung, B. I., & Trinh, Q. D. (2016). Robot-assisted versus open radical prostatectomy: a contemporary analysis of an all-payer discharge databese. European Urology, 70(5), 837-845.
• Lepor, H., & Kaci, L. (2003). Contemporary evaluation of operative parameters and complications reletad to open radical retropubic prostatectomy. Urology, 62(4), 702-706.
• Lord, J., Willis, S., Eatock, J., Taooenden, P., Bertran-Trapero, M., Miners, A., Crossan, C., Westby, M., Anagnostou, A., Taylor, S., Mavranezouli, I., Wonderling, D., Alderson, P., & Ruiz, F. (2013). Economic modelling of diagnostic and treatment pathways in national institute for health and care excellence clinical guidelines: the modelling algorithm patways in guidelines (mapguide) project. Health Tech nology Assessment, 12(58), 1-191.
• Lotan, Y., Bolenz, C., Gupta, A., Hotze, T., Ho, R., Cadeddu, J. A., & Roehrborn, C. G. (2010). The effect of the approach to radical prostatectomy on the profitability of hospitals and surgeons. British Journal of Urology International, 105, 1531-1536.
• Lotan, Y., Cadeddu, J. A., & Gettman, M. T. (2004). The new economics of radical prostatectomy: cost comparison of open, laparoscopic and robot assisted techniques. Journal of Urology, 174, 1431-1435.
• Marseille, E., Larson, B., Kazi, D., Kahnd, J., & Rosen, S. (2015). Thresholds for the cost –effectiveness of interventions: alternative approaches. Bulletin of the World Health Organization, 93, 118-124.
• Nguyen, P. L., Gu, X., Lipsitz, S. R., Choueiri, T. K., Choi, W. W., Lei, Y., Hoffman, K. E., & Hu, J. C. (2011). Cost ımplications the rapid adoption of newer Technologies for treating prostate cancer. Journal of Clinical Oncology, 29(12), 1517-1524.
• Niklas, C., Saar, M., Berg, B., Steiner, K., Janssen, M., Siemer, S., Stockle, M., & Ohlmann, C. H. (2016). Da vinci and open radical prostatectomy: comparison of clinical outcomes and analysis of insurance costs. Urologia Internationalis, 96(3), 287-294.
• Nossiter, J., Sujenthiran, A., Charman, S. C., Cathcart, P. J., Aggarwal, A., Payne, H., Clarke, N. W., & van der Meulen, J. (2018). Robot-assisted radical prostatectomy vs laparoscopic and open retropubic radical prostatectomy: functional outcomes 18 months after diagnosis from a national cohort study in England. British Journal of Cancer, 118, 489-494.
• O’Malley, S. P., & Jordan, E. (2007). Review of a decision by the medical services advisory committee based on health technology assessment of an emerging technology: the case for remotely assisted radical prostatectomy. International Journal of Technology Assessment in Health Care, 23, 286-291.
• Ong, W. L., Evans, S. M., Spelman, T., Kearns, P. A., Murphy, D. G., & Millar, J. L. (2016). Comparison of oncological and health-related quality of life outcomes between open and robot-assisted radical prostatectomy for localised prostate cancer-findings form the population-based victorian prostate cancer registry. British Journal of Urology International, 118, 563-569.
• Özgen, H., & Tatar, M. (2007). Sağlık sektöründe bir verimlilik değerlendirme tekniği olarak maliyet-etkililik analizi ve Türkiye'de durum. Sağlık İdaresi Dergisi, 10(2), 110-137.
• Ramsey, C., Pickard, R., Robertson, C., Close, A., Vale, L., Armstrong, N., Barocas, D. A., Eden, C. G., Fraser, C., Gurung, T., Jenkinson, D., Jia, X., Lam, T. B., Mowatt, G., Neal, D. E., Robinson, M. C., Royle, J., Rushton, S. P., Sharma, P., Shirley, M. D. F., & Soomro, N. (2012). Systematic review and economic modelling of the relative clinical benefit and cost-effectiveness of laparoscopic surgery and robotic surgery for removal of the prostate in men with localised prostate cancer. Health Technology Assessment, 16(41), 1-313.
• Robinson, R. (2002). User charges for health care. In Mossialos, A., Dixon, J. (Eds.) Funding Health Care: Options for Europe (pp. 161-183). Buckingham: Open University Press.
• Rush, S., Alibhai, S. M. H., Xu, L., Xu, W., Louis, A. S., Matthew, A. G., Nesbitt, M., Finelli, A., Fleshner, N. E., Hamilton, R. J., Kulkarni, G., Zlotta, A., Jewett, M. A. S., & Trachtenberg, J. (2015). Health-related quality of life in robotic versus open radical prostatectomy. Canadian Urological Association Journal, 9(5-6), 179-187.
• Sanda, M. G., Dunn, R. L., Michalski, J., Sandler, H. M., Northouse, L., Hembroff, L., Lin, X., Greenfield, T. K., Litwin, M. S., Saigal, C. S., Mahadevan, A., Klein, E., Kibel, A., Pisters, L. L., Kuban, D., Kaplan, I., Wood, D., Ciezki, J., Shah, N., & Wei, J. T. (2018). Quality of life and satisfaction with outcome among prostate-cancer survivors. The New England Journal of Medicine, 358(12), 1250-1261.
• Schroeck, F. F., Jacobs, B. L., Bhayani, S. B., Nguyen, P. L., Penson, D., & Hu, J. (2017). Cost of new technologies in prostate cancer treatment: systematic review of cost and cost effectiveness of robotic-assisted laparoscopic prostatectomy, ıntensity-modulated radiotherapy and proton beam therapy. European Urology, 72, 712-735.
• Seo, H. J., Lee, N. R., Son, S. K., Kim, D. K., Rha, K. H., & Lee, S. H. (2016). Comparison of robot-assisted radical prostatectomy and open radical prostatectomy outcomes: a systematic review and meta-analysis. Yonsei Medical Journal, 57(5), 1165-1177.
• SGK (2020). 3 Mart 2020 SUT değişiklik tebliği işlenmiş güncel 2013 SUT. http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/merkezteskilati/ana_hizmet_birimleri/gss_genel_mudurlugu/anasayfa_duyurular/duyuru_20200603_20.
• Stamey, T. A., Yang, N., Hay, A. R., Mcneal, J. E., Freiha, F. S., & Redwine, E. (1987). Prostate specific antigen as a serum marker for adenocarcinoma of the prostate. The New England Journal of Medicine, 317(15), 909-16.
• Sugihara, T., Yasunaga, H., Hriguchi, H., Matsui, H., Fujimura, T., Nishimatsu, H., Fukuhara, H., Kume, H., Changhong, Y., Kattan, M. W., Fushimi, K., & Homma, Y. (2014). Robot-assisted versus other types of radical prostatectomy: population-based safety and cost comparison in japan, 2012-2013. Cancer Science, 105(11), 1421-1426.
• T.C. Sağlık Bakanlığı (2019). Sağlık istatistikleri yıllığı 2017. Erişim Tarihi: 28.08.2019 https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/31096,turkcesiydijiv1pdf.pdf?0. Tai, B. W. B., Bae, Y. H., & Le Q. A. (2016). A systematic review of health economic evaluation studies using the patient’s perspective. Value in Health, 19, 903-908.
• Teljeur, C., O’Neil, M., Moran, P., Murphy, L., Harrington, P., & Ryan, M. (2014). Using prediction intervals from random effects meta-analyses in an economic model. International Journal of Technology Assessment in Health Care, 30(1), 44-49.
• Thomson, S., Foubister, T., & Mossialos, E. (2009). Financing Health Care in the European Union. Copenhagen: WHO Regional Office for Europe,.
• Tomaszewski, J. J., Matchett, J. C., Davies, B. J., Jackman, S. V., Hrebinko, R. I., & Nelson, J. B. (2012). Comparative hospital cost-analysis of open and robotic-assisted radical prostatectomy. Urology Journal, 80, 126-139.
• Wagstaff, A., van Doorslaer, E., van der Burg, H., Calonge, S., Christiansen, T., Citoni, G., Gerdtham, U. G., Gerfin, M., Gross, L., Hakinnen, U., Johnson, P., John, J., Klavus, J., Lachaud, C., Lauritsen, J., Leu, R., Nolan, B., Peran, E., Pereira, J., Propper, C., Puffer, F., Rochaix, L., Rodriguez, M., Schellhorn, M., Sundberg, G., &
• Winkelhake, O. (1999). Equity in the finance of health care: some further international comparisons. Journal of Health Economics, 18(3), 263-290.
• Wallerstedt, A., Nyberg, T., Carlsson, S., Thorsteinsdottir, T., Stranne, J., Tyritzis, S. I., Kollberg, K. S., Hugosson, J., Bjartell, A., Wilderang, U., Wiklund, P., Steineck, G., & Haglind, E. (2019). Quality of life after open radical prostatectomy compared with robot-assisted radical prostatectomy. European Urology Focus, 5, 389-398.
• WHO (2019). World population prospects 2019. Erişim Tarihi: 07.01.2019 https://population.un.org/wpp/Publications/Files/WPP2019_Highlights.pdf.
• World Cancer Research Fund. (2018). Prostate cancer. Erişim Tarihi: 01.01.2018 https://www.wcrf.org/dietandcancer/prostate-cancer.
• Yamadala, S., Chung, B. I., & Hemandez-Boussard, T. M. (2016). Robot-assisted versus open radical prostatectomy utilization in hospitals offering robotics. The Canadian Journal of Urology, 23, 8279-8284.
• Yıldırım, O., & Çam, K. (2014). Robotik prostatektomi: yaşam kalitesi açısından avantaj sağlıyor mu? Üroonkoloji Bülteni, 13, 241-243.
• Yiğit, V. (2013). Sağlık hizmetlerinde ekonomik değerlendirme: Türkiye’de diyaliz ve böbrek transplantasyonu tedavi yöntemlerinin maliyet etkililik analizi. (Doktora Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Yu, H., Hevelone, N. D., Lipsitz, S. R., Kowalczyk, K. J., & Hu, J. C. (2012). Use, cost and comparative effectiveness of robotic assisted, laparoscopic and open urological surgery. Journal of Urology, 187, 1392-1398.
• Zorlu, F. (2009). Türkiye’de prostat kanseri insidansı: epidemiyolojik bir çalışma (Prostatturk). Erişim Tarihi: 05.05.2009 http:// uroonkoloji9.naklenkongre.com/sunumlar/.