SAĞLIK ÇALIŞANLARININ BEŞ FAKTÖR KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ İLE ŞİDDETE MARUZ KALMA VE ŞİDDET GÖRME KORKUSU ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2021, Cilt: 24 Sayı: 1, 1 - 14, 24.03.2021

Özgün Ünal Mahmut Akbolat Gamze Palan

Öz

Sağlıkta şiddet en genel tanımıyla, sağlık personelinin iş başındayken hasta, hastaların yakınları veya başka herhangi biri tarafından fiziksel veya psikolojik saldırıya uğramasıdır. Sağlıkta şiddet gün geçtikçe artmakta ve sağlık çalışanlarını ciddi manada tehdit etmektedir. Bu nedenle sağlıkta şiddet konusunun ve yaşanan şiddet olaylarının nedenlerinin araştırılması oldukça büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı sağlık çalışanlarının şiddete maruz kalma durumlarını tespit etmek ve sağlık çalışanlarının kişilik özellikleri ile şiddete maruz kalma ve gelecekte şiddet görme korkusu yaşama arasındaki ilişkileri belirlemektir. Çalışmanın evreni, Sakarya ilinde faaliyet gösteren bir özel hastanede çalışan 135 hekim ve hemşireden oluşmaktadır. Herhangi bir örneklem seçilmeksizin bütün evrene ulaşılması hedeflenmiş, ancak 112 hemşire ve doktora ulaşılabilirmiştir. Çalışmada veri toplama aracı olarak dört bölümden oluşan bir anket formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistiksel yöntemlerin yanı sıra, Spearman korelasyon analizi, Mann-Whitney U testi ve Kruskal-Wallis H testi kullanılmıştır. Veriler %95 güven aralığında analiz edilmiştir. Çalışmanın sonuçlarına göre, sağlık çalışanlarının yaşamış oldukları şiddet olayları ile kendi kişilik özellikleri arasında anlamlı ilişki görülmemektedir. Bu nedenle sağlıkta şiddet konusunda araştırma yapacak araştırmacılara sağlık çalışanları, hastalar ve hasta yakınları ile ilgili diğer nedenleri araştırmaları önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Şiddet, Sağlıkta Şiddet, Şiddet Görme Korkusu, Kişilik Özellikleri, Beş Faktör Kişilik Özellikleri

Kaynakça

• Ailen, R. (1983). Human stress: It's nature and control. New York: McMilan Publication.
• Akbolat, M., Ünal, Ö., Amarat, M & Durmuş, A. (2017). The effects of direct violence and witnessed violence on future fear of violence and turnover intention: a study on health employees. 6th World Conference on Business, Economics and Management (BEM-2017), North Cyprus, 04-06 May 2017 (pp. 28).
• Akca, N., Yılmaz, A., & Işık, O. (2014). Sağlık çalışanlarına uygulanan şiddet: özel bir tıp merkezi örneği. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 13(1), 1-11.
• Aslan, S. (2008). Kişilik, huy ve psikopatoloji. Rewiews, Cases and Hypotheses in Psychiatry RCHP, 2(1-2), 7-18.
• Aydın, M. (2008). Isparta-Burdur health workers' violence and perception of violence. Turkish Medical Association. Isparta-Burdur Medical Chamber Presidency.
• Ayrancı, U., Yenilmez, C., Balcı, Y., & Kaptanoglu, C. (2006). Identification of violence in Turkish health care settings. Journal of interpersonal violence, 21(2), 276-296.
• Bıçkıcı, F. (2013). Sağlık çalışanlarına yönelik şiddet ve neden olan faktörler: bir devlet hastanesi örneği. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 5(1), 43-56.
• Chang, H. E., & Cho, S. H., (2016). Workplace violence and job outcomes of newly licensed nurses. Asian Nursing Research, 10(4), 271-276.
• Cinoğlu, A. (2015). Sağlık kurumlarında şiddet. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Coşkun, R., Altunışık, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (8. Baskı). Sakarya Kitabevi.
• Çamcı, O., & Kutlu, Y. (2011). Kocaeli’nde sağlık çalışanlarına yönelik işyeri şiddetinin belirlenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(1), 9-16.
• Demiroğlu, T., Kilinc, E. & Atay, E. (2015). Violence towards health professionals: the case of Kilis city. Journal of Health Sciences, 24, 49-55.
• Eker, H. H., Topçu, İ., Şahingöz, S., Özder, A., & Aydın, H. (2011). Bir eğitim ve araştırma hastanesindeki şiddet sıklığı. Bidder Tıp Bilimleri Dergisi, 3(3), 16-22.
• Estryn-Behar, M., Van Der Heijden, B., Camerino, D., Fry, C., Le Nezet, O., Conway, P. M., & Hasselhorn, H. M. (2008). Violence risks in nursing—results from the European ‘NEXT’Study. Occupational Medicine, 58(2), 107-114.
• Fernandes, C., Bouthillette, F., Raboud, J.M., Bullock, L., Moore, C., Christenson, J.M., …, & Way, M. (1999). Violence in the emergency department: a survey of health care workers. CMAJ; 161(10), 1245-1248.
• Gerberich, S. G., Church, T. R., McGovern, P. M., Hansen, H. E., Nachreiner, N. M., Geisser, M. S., & Watt, G. D. (2004). An epidemiological study of the magnitude and consequences of work related violence: the Minnesota Nurses’ Study. Occupational and environmental medicine, 61(6), 495-503.
• Girgin, B. (2007). Beş faktör kişilik modelinin işyerinde duygusal tacize (mobbinge) etkileri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
• Günaydın, N. & Kutlu, Y. (2012). Experience of workplace violence among nurses in health-care settings. Journal of Psychiatric Nursing, 3(1), 1-5.
• Hahn, S., Hantikainen, V., Needham, I., Kok, G., Dassen, T., & Halfens, R. J. (2012). Patient and visitor violence in the general hospital, occurrence, staff interventions and consequences: a cross‐sectional survey. Journal of Advanced Nursing, 68(12), 2685-2699.
• ICN, International Council of Nurses. (2007). Guidelines on coping with violence in the work place. Geneva, Switzerland.
• ILO, International Labour Office (2013). Work-related violence and its integration into existing surveys. https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---stat/documents/meetingdocument/wcms_222231.pdf.
• İmamoğlu, E. O., & Beydoğan, B. (2011). Impact of self-orientations and workcontext related variables on the well-being of public and private-sector Turkish employees. The Journal of Psychology: Interdisciplinary and Applied, 145(4), 267-296.
• İştar, E. (2012). Stres ve verimlilik ilişkisi. Akademik Bakış Dergisi, 33 (Kasım-Aralık), 1-21. Jafree, S. R. (2017). Workplace violence against women nurses working in two public sector hospitals of Lahore, Pakistan. Nursing outlook, 65(4), 420-427.
• James, A., Madeley, R., & Dove, A. (2006). Violence and aggression in the emergency department. Emergency Medicine Journal, 23(6), 431-434.
• Mert Şencan, M. N. (2016). Beş faktör kişilik özellikleri ile işkolizm arasındaki ilişkinin incelenmesi: kamu sektöründe çalışanlar üzerinde bir araştırma. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(3), 229-246.
• Milet, M. & Yanik, A. (2017). Workplace violence against health workers. International Journal of Health Management and Strategies Research, 3(2), 25-36.
• Özdemir, A. (2019). Şiddete maruz kalma durumunun beş faktör kişilik özelliği ve duygusal zekâ boyutu ile 112 çalışanları üzerinde değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya. Özdemir, O., Özdemir, P. G., Kadak, M. T., & Nasıroğlu, S. (2012). Kişilik gelişimi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(4), 566-589
• Özen, S. (2007). İşyerinde şiddet ve nedenleri. İş,Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 9(3), 1-24.
• Pailing, A., Boon, J., & Egan, V. (2014). Personality, the dark triad and violence. Personality and Individual Differences, 67, 81-86.
• Rogers, A. K. (1994). Violence at work: personal and organizational outcomes. (Master Thesis), The University of Guelph, Canada.
• Saines J. C. (1999). Violence and aggression in A&E: Recommendations for action. Accident and Emergency Nursing. 7(1), 8-12.
• Sığrı, Ü., & S. Gürbüz (2014). Örgütsel davranış. 2. Baskı. Ankara: Beta Yayınları.
• Somer, O., & Goldberg, L. R. (1999) The structure of Turkish trait-descriptive adjectives. Journal of Personality and Social Psychology. 79(3), 431-450.
• Spector, P. E., Zhou, Z. E., & Che, X. X. (2014). Nurse exposure to physical and nonphysical violence, bullying, and sexual harassment: A quantitative review. International Journal of Nursing Studies, 51(1), 72-84.
• Turhan, Ö., Ahmed, F., Aslan, D., Erişgen, G., Çakır, B., & Şengelen, M. (2014). Önlenebilir bir sorun: hekime yönelik şiddet araştırmalardan yararlanılan değerlendirmeler ve çözüm önerileri. Türk Tabipleri Birliği Yayınları.
• Warshaw L. J. & J. Messite (1996). Workplace violence: preventive and interventive strategies. Journal of Occupational and Environmental Medicine 38(10), 993-1006.
• WHO, World Health Organization. (2002). A universal challenge. World Report on Violence and Health: Summar, Geneva.
• Yeşilbaş, H. (2016). Sağlıkta şiddete genel bakış. YÖHED, Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, Şubat, 3(1), 44-54.
• Zafar, W., Khan, U. R., Siddiqui, S. A., Jamali, S., & Razzak, J. A., (2016). Workplace violence and self-reported psychological health: coping with post-traumatic stress, mental distress, and burnout among physicians working in the emergency departments compared to other specialties in Pakistan. The Journal of Emergency Medicine, 50(1), 167-177.
• Zafar, W., Siddiqui, E., Ejaz, K., Shehzad, M. U., Khan, U. R., Jamali, S., & Razzak, J. A. (2013). Health care personnel and workplace violence in the emergency departments of a volatile metropolis: results from Karachi, Pakistan. The Journal of Emergency Medicine, 45(5), 761-772.