YÖNETİCİ HEKİMLERİN MELEZ İŞ KİMLİĞİ DENEYİMLERİ ÜZERİNE NİTEL BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2021, Cilt: 24 Sayı: 2, 275 - 294, 23.06.2021

Ramazan Rüçhan Kaya , Elif Kaya

Öz

Hekimler, tıbbi bilgi birikiminin ve geçmişten gelen mesleki kudretlerinin vermiş olduğu saygınlıkla sağlık hizmetleri organizasyonlarının en etkili elemanı konumundadır. Bu durum onları sağlığın potansiyel liderleri yapmaktadır. Sağlık alanının doğal lideri olarak görülmeleri sebebiyle hekimliklerinin yanı sıra yönetim kademelerinde de görevlendirilen hekimlerin durumu melez iş kimliği olarak değerlendirilmektedir. Aynı şekilde bu durumdaki hekimler de melez hekim yöneticiler olarak adlandırılmaktadır. Bu araştırma, yöneticilik yapmakta olan hekimlerin mevcut durumları hakkındaki görüşlerinin değerlendirildiği, kendi mesleki kimlikleri için yaptıkları tanımların ve onları bu tanımlamaya götüren sebeplerin araştırıldığı, mevcut sağlık yönetimi düzeni ve geleceğe yönelik önerilerinin yer aldığı, bu kapsamda da melez hekim yöneticilerin yaşadıkları sorunlar tespit edilerek, ideal sağlık yöneticisi kimdir sorunsalına cevap aranmaya çalışılan niteliksel bir çalışmadır. Araştırmanın çalışma grubu, amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemiyle belirlenmiş ve bu çerçevede İstanbul, Ankara ve Isparta illerindeki 3 başhekim, 4 başhekim yardımcısı, 3 eski başhekim ve 1 hastane yöneticisi hekim ile görüşmeler yapılmıştır. Bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden derinlemesine görüşme tekniği tercih edilmiştir. Ayrıca bu araştırmada yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Nitel araştırma desenlerinden fenomenoloji deseni tercih edilmiştir. Araştırmanın analiz sürecinde nVivo 12 nitel araştırma programı kullanılmış ve tematik analize tabi tutulmuştur. Araştırma sonucunda melez hekim yöneticilerin kendilerini öncelikle hekim olarak tanımladıkları, yöneticiliği ise yabancı oldukları, farklı ve zor bir alan olarak değerlendirdikleri, uzman olan yönetici hekimlerin mesleki ikilem yaşadığı, pratisyen hekim yöneticilerin ise hekimlikten tamamen kopma noktasına geldikleri görülmüştür. Bu çerçevede yönetici hekimliğin mesleki körelme ve hekimlikten uzaklaşmaya sebep olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Melez İş Kimliği, Melez Hekim Yönetici, Hekimler, Hekim Yönetici, Sağlık Yönetimi, Nitel Araştırm, Nitel Araştırma

Kaynakça

• Abuhanoğlu, H., Cankul, İ. H., & Ayanoğlu, Y. (2012). Mezuniyet öncesi tıp eğitimi maliyetlerinin belirlenmesi: tıp fakültesinde bir uygulama. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 4(2), 39-65.
• Agostino, J. (2004). Workplace identity. (Doctoral Thesis). Swinburne University of Technology, Australia.
• Akdaş, A., Sur, H., Şişman, N., & Gemlik, N. (2008). İdari görevi bulunan hekimlerin sağlık yönetimine bakış açıları. SD Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi, 5.
• Akkaş, E. (2016). Türkiye'de hekimlik mesleğinin kültürel belirleyicileri üzerine nitel bir çalışma. (Doktora Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Bayat, A.H. (2016). Tıp Tarihi. 13.01.2018. http://www.zeytinburnu.istanbul/Document/FileManager/tip-tarih-kitabi.pdf.
• Cascon-Pereira, R., Chillas, S., & Hallier, J. (2016). Role-meanings as a critical factor in understanding doctor manager’s identity work and different role identities. Social Science & Medicine, 170, 18-25.
• Cirhinlioğlu, Z. (1996). Sağlık sosyolojisi. Ankara: Gündoğan yayınları.
• Clay-Williams, R., & Braithwaite, J. (2012). Doctors in Executive Management: A systematic review of the peer-reviewed literature. University of New South Wales Publishings, Sydney.
• Creswell, J.W. (2013a). Araştırma deseni. Ankara: Eğiten Kitap.
• Creswell, J.W. (2013b). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (Çev. Ed. M. Bütün, S.B. Demir), Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çınaroğlu, S. (2012). Yönetim Eğitiminde Yeni Yaklaşımlar ve Hastanelerde Profesyonel Yönetici İhtiyacı. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 15(1), 59-78.
• Çimen, M. (2010). Sağlık yönetimi ve sağlık yönetim eğitimi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimler Dergisi, 1(3), 136-139.
• Doolin, B. (2001). Doctors as managers - new public management in a New Zealand hospital. Public Management Review, 3(2), 231-254.
• Forbes, E.J., & Fitzsimons, V. (1993). Education: the key for holistic interdisciplinary collaboration. Holistic Nursing Practice, 7(4), 1-10.
• Foucault, M. (2006). Psychiatric power. Lectures at the Colleg E De France 1973-1974. London: Palgrave Macmillan.
• Gelir İdaresi Başkanlığı. (2020). Yeniden Değerleme Oranları. 21.02.2021 https://www.gib.gov.tr/fileadmin/user_upload/Yararli_Bilgiler/2007_Degerleme_Oranlari.html.
• Hall, P., & Weaver, L. (2001). Interdisciplinary education and teamwork: a long and winding road. Medical education, 35(9), 867-875.
• Hayran, O. (2016). Sağlık Hizmetlerinin Yönetimi: Hekimler Mi, Profesyonel Yöneticiler Mi? 13.03.2018 http://saglikegitimcisi.blogspot.com/2016/05/hekimler-mi-profesyonel-yoneticiler-mi.html.
• Jansen, L. (2008). Collaborative and interdisciplinary health care teams: ready or not? Journal of Professional Nursing, 24(4), 218-227.
• Joffe, M., & MacKenzie-Davey, K. (2012). The problem of identity in hybrid managers: who are medical directors? International Journal of Leadership in Public Services, 8(3), 161-174.
• Karahan, A. (2008). Hastanelerde takım halinde öğrenme. Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 10(2), 237-255.
• Kippist, L., & Fitzgerald, A. (2009). Organisational professional conflict and hybrid clinician managers. Journal of Health Organization and Management, 23(6), 642-655.
• Loh, E. (2015). Doctors as health managers: an oxymoron, or a good idea? Journal of Work- Applied Management, 7(1), 52-60.
• Mcgıvern, G., Currıe, G., Ferlıe, E., Fıtzgerald, L., & Warıng, J. (2015). Hybrıd manager–professıonals’ identity work: the maintenance and hybridization of medical professıonalism in managerial contexts. Public Administration, 93(2), 412-432.
• Mintzberg, H. (1979). The structuring of organisations. Prentice-Hall, New Jersey.
• Nişanyan, S. (2004). Sözlerin soyağacı: Çağdaş Türkçenin etimolojik sözlüğü. İstanbul: Adam Yayınları.
• Özsunar, E. (2014). Roma Hukukunda hekim ve hekimin sorumluluğu. Adana: Karahan Kitabevi.
• Piyal, B., Çelen, Ü., Şahin, N., & Piyal, B. (2000). Ankara Üniversitesi tıp fakültesi hastanesinde çalışanların iş doyumu. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 53(4), 241-250.
• Pratt, M.G., Rockman, K.W., & Kaufmann, J.B. (2006). Constructing professional identity: the role of work and identity learning cycles in the customization of identity among medical residents. Academy of Management Journal, 49(2), 235-62.
• Polkinghorne, D.E. (1989). Phenomenological research methods. In R. S. Valle and S. Halling (Eds.), Existential-Phenomenological Perspectives in Psychology: Exploring the Breadth of Human Experience, (p. 41-60), New York: Plenum Press.
• Sağlık Alanında Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. (663 / 02.11.2011). 20.02.2021 https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/4.5.663.pdf.
• Sayım, F., & Aydın, N. (2007). Sağlık Kurumlarının Yöneticilerinin Doktor Olmasının Fayda-Maliyet, Maliyet-Etkinlik ve Swot Analizi. 13.03.2018 http://www.aka demikarge.net /index.php/faaliyetler/pubindex/item/252-saglik-kurumlarinin-yoeneticilerinin-doktor-olmasinin-fayda-maliyet-maliyet-etkinlik-ve-swot-analizi.
• Sebastian, A., Fulop, L., Dadich, A., Fitzgerald, A., Kippist, L., & Smyth, A. (2014). Health leads Australia and implications for medical leadership. Leadership in Health Services, 27(4), 355-370.
• Soyer, A. (2005). Hekimlerin sınıfsal kökeni. İstanbul: Sorun Yayınları. Spehar, I., Frich, J.C., & Kjekshus, L.E. (2012). Clinicians in management: a qualitative study of managers’ use of influence strategies in hospitals. BMC Health Serv Res, 14, 251.
• Taylor, F.W. (2012). Bilimsel yönetimin ilkeleri. (Çev.: Bahadır, H.A.). Ankara: Adres Yayınları.
• Turner, B.S. (2011). Tıbbi güç ve toplumsal bilgi. (Çev.: Tatlıcan, Ü.). Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Watson, T. (2002). Professions and professionalism: should we jump off the bandwagon, better to study where it is going? International Studies of Management and Organisation, 32(2), 93-105.
• Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği, 25.02.2021 https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=85319&MevzuatTur=3&MevzuatTertip=5.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. 8. Baskı., Ankara: Seçkin Yayıncılık.