SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA VE SAĞLIK: TÜRKİYE’NİN 2023 HEDEFLERİ İLE KARŞILAŞTIRMALI BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2021, Cilt: 24 Sayı: 3, 633 - 650, 29.09.2021

İbrahim Hüseyin Cansever

Öz

Sürdürülebilir kalkınma, şimdiki kuşakların ihtiyacını karşılarken, gelecek kuşakların ihtiyaçlarını karşılayabilme becerilerini tehlikeye atmayan kalkınma şeklinde tanımlanmıştır. Dünyanın karşı karşıya olduğu çeşitli zorluklar, sürdürülebilir kalkınma hedeflerinin benimsenmesini ve küresel çapta hareket edilmesini zorunlu kılmaktadır. Küresel ölçekteki çalışmaların birbiriyle ilişkili olarak ekonomik, sosyal/toplumsal ve çevresel şekilde üç temel alanda dengelemesi gerektiği anlamına gelmektedir. Çalışmanın amacı, sürdürülebilir kalkınma hedefleri ile ortaya konulan sağlık ve sağlıkla ilgili hedef ve göstergelerin Türkiye’nin 2023 hedefleri ile karşılaştırılarak mevcut durumun ortaya konulması ve geleceğe yönelik değerlendirme yapılmasıdır. Bu kapsamda, amaca yönelik olarak doküman incelemesi yönteminden faydalanılmıştır. Çalışmanın kapsamını sürdürülebilir kalkınma hedefleri içinde yer alan ve Dünya Sağlık Örgütü’nün takip ettiği sağlıkla ilgili hedef ve göstergeler oluşturmaktadır. Çalışmanın sonucunda, Türkiye’nin sağlık alanındaki sürdürülebilir kalkınma hedefleri ile uyumlu şekilde 2023 hedef, gösterge ve stratejilerini belirlediği görülmüştür. Belirlenen hedeflerin, sadece Sağlık Bakanlığı belgelerinde değil, aynı zamanda ilgili diğer kuruluşların belgelerinde de yer aldığı görülmüştür. Bunun yanında yıllık olarak yayımlanan sürdürülebilir kalkınma hedefleri indeks ve gösterge raporlarında Türkiye’nin genel olarak mevcut durumda bir yükseliş eğiliminde olduğu görülmüştür. Sürdürülebilir kalkınma hedefleri içindeki sağlık hedefi altında yer alan göstergelerin toplamındaki gerçekleşme oranı, 2020 yılında %84,4 ile Türkiye’nin sürdürülebilir kalkınma hedefleri arasında en fazla ilerleme gösterdiği üçüncü hedef olarak gerçekleşmiştir. Ancak Türkiye’nin Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine ilişkin genel skorda OECD ülkeleri arasındaki yeri göz önüne alındığında geleceğe yönelik önemli gelişmeler sağlaması gerektiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, Sağlık, Sağlık Politikası, Stratejik Plan, Kalkınma Planı

Destekleyen Kurum

Destekleyen kurum bulunmamaktadır.

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

SUSTAINABLE DEVELOPMENT AND HEALTH: A COMPARATIVE EVALUATION OF TURKEY'S 2023 GOALS

Öz

Sustainable development is defined as development that meets the needs of the present without compromising the ability of future generations to meet their own needs. The diverse challenges facing the world require the adoption of sustainable development goals and action on a global scale, and mean that it must balance in three key areas, interrelated to each other - economically, socially and environmentally. The aim of the study, to compare sustainable development health-related goals and indicators with Turkey's 2023 goals, and presenting the current situation and making an evaluation for the future. In this context, the document review method was used for the purpose. The scope of the study consists of health-related goals and indicators that are included in the sustainable development goals and followed by the World Health Organization. In conclusion, Turkey's goals, objectives and indicators in health sector has been shown to determine in accordance with the sustainable development goals. It has been observed that the determined targets are not only included in the documents of the Ministry of Health, but also in the documents of other relevant organizations. Also in SDG Index and Dashboards reports were found to be Turkey's overall upward trend in the current situation. The score of the health target within the SDG was 84.4% in 2020, and SDG 3 is realized as a third target that Turkey showed the most progress. However, considering the place of Turkey among the OECD countries in the overall score regarding the Sustainable Development Goals, it has been seen that it should provide important developments for the future.

Anahtar Kelimeler

Sustainable Development Goals, Health, Health Policy, Strategic Plan, Development Plan

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2019). Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı 2019-2023 stratejik planı. (02.02.2021). https://ailevecalisma.gov.tr/media/33674/acshb_2019-2023-stratejik-plan.pdf.
• Arıkan, R. (2011). Araştırma yöntem ve teknikleri. Nobel Yayınevi, Ankara.
• Aysu, A. & Bakırtaş, D. (2016). Eğitim, sağlık ve sosyal koruma harcamalarının etkinlik analizi: Türkiye ve diğer OECD ülkeleri değerlendirmesi. Maliye Dergisi, 171, 81-107.
• Bayazıt, S. & Önsal, A. (2017). Türkiye için 2030 kalkınma gündemi; binyıl kalkınma hedefleri değerlendirilmesiyle sürdürülebilir kalkınma gündemi için yol haritası önerisi. Kalkınma Araştırmaları Merkezi, Kalkınma Bakanlığı.
• Bilir, N. (2016). Tütün kontrolü çerçeve sözleşmesi ve Türkiye: Bir başarı örneği. Güncel Göğüs Hastalıkları Serisi, 4(1), 7-12.
• Bloom, D. E. & Canning, D. (2000). The health and wealth of nations. Science Compass, 287(5456), 1207-1209.
• Bloom, D. E. & Canning, D. (2008). Population health and economic growth, Commission on Growth and Development. Working Paper No: 24. The World Bank.
• Buse, K., Hawkes, S. (2015). Health in the sustainable development goals: Ready for a paradigm shift? Global Health, 11(1), 1-8.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. (2017). Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 2018-2022 stratejik planı. (02.02.2021). https://webdosya.csb.gov.tr/db/strateji/icerikler/stratej-k-plan-20180131154303.pdf.
• Devlet Planlama Teşkilatı. (2006). Dokuzuncu Kalkınma Planı, 01 Temmuz 2006 tarih ve 26215 sayılı Resmi Gazete. (12.02.2021). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/07/20060720-5.htm.
• Eşkinat, R. (2016). Binyıl kalkınma hedeflerinden sürdürülebilir kalkınma hedeflerine. Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2(3), 267-282.
• Gallup, J. L. & Sachs, J. D. (2001). The economic burden of malaria. American Journal of Tropical Medicine and Hygiene, 64(1-2), 85-96.
• Green, A. (2007). An introduction to health planning for developing health systems (3rd ed.). Oxford University Press, London.
• Güzel, P., Çoknaz, D. & Atalay Noordegraaf, M. (2009). Sürdürülebilir kalkınmanın çevre boyutunda uluslararası olimpiyat komitesi (IOC) uygulamaları ve olimpiyat organizasyonları kapsamında incelenmesi. Spor Bilimleri Dergisi, 20(2), 59-69.
• HÜNEE (2019). Türkiye 2018 Türkiye nüfus ve sağlık araştırması. (22.02.2021). http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2018/rapor/TNSA2018_ana_Rapor.pdf.
• IUCN (1980). World conservation strategy: Living resource conservation for sustainable development. (25.01.2021). https://portals.iucn.org/library/sites/library/files/documents/WCS-004.pdf.
• İçişleri Bakanlığı (2019). İçişleri Bakanlığı 2019-2023 stratejik planı. (02.02.2021). https://www.icisleri.gov.tr/kurumlar/icisleri.gov.tr/IcSite/strateji/%C5%9EEREF/Stratejik-Yonetim/ICISLERI-BAKANLIGI-2019_2023-STRATEJIK-PLANI.pdf.
• Jack, W., & Lewis, W. (2009). Health investments and economic growth: Macroeconomic evidence and microeconomic foundations. In M. Spence ve M. Lewis (Eds.), Health and growth, Commission on Growth and Development. The World Bank.
• Kalkınma Bakanlığı (2013). Onuncu kalkınma planı. (12.02.2021). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Onuncu-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-2014-2018.pdf.
• Kalkınma Bakanlığı (2017). On birinci kalkınma planı (2019 - 2023) özel ihtisas komisyonları ve çalışma grupları el kitabı. (12.02.2021). https://sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/On-Birinci-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-%C3%96zel-%C4%B0htisas-Komisyonlar%C4%B1-El-Kitab%C4%B1.pdf.
• Kunze, L., (2014). Life expectancy and economic growth. Journal of Macroeconomics, 39, 54-65.
• Meadows, D.H., Meadows, D. L., Randers, J. & Behrens, W.W. (1972). The limits the growth a report for the Club Of Rome's project on the predicament of mankind. Universe Books. (19.02.2021). http://www.donellameadows.org/wp-content/userfiles/Limits-to-Growth-digital-scan-version.pdf.
• Meadows, D. H., Meadows, D. L. & Randers, J. (1992). Beyond the limits: Confronting global collapse-envisioning a sustainable future. Chelsea Green.
• Mogalakwe, M. (2006). The use of documentary research methods in social research. African Sociological Review, 10(1), 221-230.
• Murray, J. C. L. (2015). Choosing indicators for the health-related SDG targets. The Lancet, 386(10001), 1314-1317.
• Özgen, N. (2019). Sürdürebilirlik kavramı ve kullanım alanları. İçinde N. Özgen & M. Kahyaoğlu (Ed.) Sürdürülebilir kalkınma (ss. 2-37). Pegem Akademi Ankara.
• Pradhan, P. Costa, L. Rybski, D. Lucht, W. & Kropp, J. P. (2017). A systematic study of sustainable development goal (SDG) interactions. Earth’s Future, 5(11), 1169-1179.
• Resmi İstatistik Portalı (2021). Sürdürülebilir kalkınma göstergeleri. (27.02.2021). http://www.resmiistatistik.gov.tr/detail/subject/surdurulebilir-kalkinma-gostergeleri/.
• Sachs, J., Schmidt-Traub, G., Kroll, C. Lafortune, G. & Fuller, G. (2018). SDG index and dashboards report 2018. Bertelsmann Stiftung and Sustainable Development Solutions Network (SDSN).
• Sachs, J., Schmidt-Traub, G., Kroll, C., Durand-Delacre, D. & Teksoz, K. (2016). SDG index and dashboards: Global report. Bertelsmann Stiftung and Sustainable Development Solutions Network (SDSN).
• Sachs, J., Schmidt-Traub, G., Kroll, C., Durand-Delacre, D. & Teksoz, K. (2017). SDG index and dashboards report 2017. Bertelsmann Stiftung and Sustainable Development Solutions Network (SDSN).
• Sachs, J., Schmidt-Traub, G., Kroll, C., Lafortune, G. & Fuller, G. (2019). Sustainable development report 2019. Bertelsmann Stiftung and Sustainable Development Solutions Network (SDSN).
• Sachs, J., Schmidt-Traub, G., Kroll, C., Lafortune, G. Fuller, G. & Woelm, F. (2020). Sustainable development report 2020: The sustainable development goals and COVID-19 includes SDG ındex and dashboards. Cambridge University Press.
• Sachs, J. E. (2001). Macroeconomics and health: Investing in health for economic development. Report of the Commission on Macroeconomics and Health. World Health Organization.
• Sağlık Bakanlığı (1993). Ulusal sağlık politikası. (01.02.2021). https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/ulusalsaglikpolitikasi.pdf.
• Sağlık Bakanlığı (2012). Sağlık Bakanlığı stratejik plan 2013-2017. Sağlık Bakanlığı Yayınları. (01.02.2021). https://shgm.saglik.gov.tr/Eklenti/9843/0/saglik-bakaligi-stratejik-plan--2013-2017pdf.pdf.
• Sağlık Bakanlığı (2016). Sağlık istatistikleri yıllığı 2015. Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü. (05.02.2021). https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/23530,2015-yili29pdf.pdf?0.
• Sağlık Bakanlığı (2019). Sağlık Bakanlığı 2019-2023 stratejik planı. (02.02.2021). ttps://stratejikplan.saglik.gov.tr/files/TC-Saglik-Bakanligi-2019-2023-Stratejik-Plan-Web-Katalog.pdf.
• Sen, A. (1999). Development as Freedom. Anchor Books, New York.
• Soubbotina, T. P. (2004). Beyond economic growth: An introduction to sustainable development. The World Bank.
• Tezcan, N. (2020). Sürdürülebilir kalkınma amaçları kapsamında Türkiye’de sağlık göstergelerinin analizi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(Temmuz Özel Ek), 202-217.
• Tüfekyapan, A. K. (2019). Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın BM sürdürülebilir kalkınma hedefleri zirvesinde konuşması [Video]. (01.03.2021). https://www.youtube.com/watch?v=qmKhIgHBw7E.
• TÜİK (2020a). Karayolu trafik kaza istatistikleri, 2019. (21.02.2021). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Karayolu-Trafik-Kaza-Istatistikleri-2019-33628.
• TÜİK (2020b). Eğitim harcamaları istatistikleri, 2019. (21.02.2021). https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=33670.
• TÜİK (2020c). Sağlık harcamaları istatistikleri, 2019. (23.02.2021). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Saglik-Harcamalari-Istatistikleri-2019-33659.
• TÜİK (2020d). Sosyal koruma istatistikleri, 2019. (21.02.2021). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Sosyal-Koruma-Istatistikleri-2019-33668.
• TÜİK (2020e). Sürdürülebilir kalkınma göstergeleri 2010-2018. (23.02.2021). https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=33847.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2019). On birinci kalkınma planı. (02.02.2021). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/07/OnbirinciKalkinmaPlani.pdf.
• TÜSEB (2021). Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı. (16.02.2021). https://www.tuseb.gov.tr/.
• Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı (2019). Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı 2019-2023 stratejik planı. (02.02.2021). https://www.uab.gov.tr/uploads/pages/stratejik-yonetim/uab-2019-2023-stratejik-plani-16-10-2019.pdf.
• UNDP Türkiye (2020). SKA etki hızlandırıcı vakfı kuruldu. (18.02.2021) https://www.tr.undp.org/content/turkey/tr/home/presscenter/articles/2020/01/sdgia-acilis-presser.html.
• United Nations (1993). Report of the United Nations conference on environment and development. (14.02.2021). https://www.un.org/esa/dsd/agenda21/Agenda%2021.pdf.
• United Nations (1997). Programme for the further implementation of agenda 21. (08.02.2021). https://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/RES/S-19/2&Lang=E.
• United Nations (2000). United Nations millennium declaration. (08.02.2021). https://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/Millennium.aspx.
• United Nations (2002). Report of the world summit on sustainable development. (08.02.2021). https://digitallibrary.un.org/record/478154.
• United Nations (2012). Report of the United Nations conference on sustainable development. (08.02.2021). https://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/CONF.216/16&Lang=E.
• United Nations (2015a). The millennium development goals report 2015. (08.02.2021). https://www.un.org/millenniumgoals/2015_MDG_Report/pdf/MDG%202015%20rev%20(July%201).pdf.
• United Nations (2015b). Transforming our world: the 2030 agenda for sustainable development. (08.02.2021). https://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/RES/70/1&Lang=E.
• United Nations (2020). Global indicator framework for the sustainable development goals and targets of the 2030 agenda for sustainable development. (09.02.2021). https://unstats.un.org/sdgs/indicators/Global%20Indicator%20Framework%20after%202020%20review_Eng.pdf.
• WHO (2001). Macroeconomics and health: Investing in health for development. Report of the Commission on Macroeconomics and Health, World Health Organization.
• WHO (2015a). Health in 2015: From MDGs, millennium development goals to SDGs, sustainable development goals. World Health Organization.
• WHO (2015b). World health statistic 2015. World Health Organization.
• WHO. (2017). World health statistics 2017: monitoring health for the SDGs, Sustainable Development Goals. World Health Organization.
• WHO. (2018). World health statistics 2018: monitoring health for the SDGs, Sustainable Development Goals. World Health Organization.
• World Commission on Environment and Development (1987). Report of the world commission on environment and development: Our common future, (11.02.2021). http://www.un-documents.net/our-common-future.pdf.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık, Ankara.