TÜRK SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ DEĞİŞİMLERİN HASTANE POPÜLASYON YOĞUNLUĞUNA ETKİSİ

Yıl 2021, Cilt: 24 Sayı: 4, 681 - 698, 27.12.2021

Emine Çetin Aslan İbrahim Türkmen

Öz

Örgütsel ekoloji kuramı; örgüt popülasyonlarının kurulma, gelişme, değişme, azalma ve ölümlerinin zaman içinde nasıl gerçekleştiğini incelemektedir. Bu çalışmanın amacı, Türk sağlık sistemindeki değişimlerin hastane popülasyon yoğunluğuna etkisini, örgütsel ekoloji kuramı açısından incelemektir. Hastane sayıları, Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan ayrıma göre, dönemler halinde değerlendirilmiştir. Hastane sayıları sahiplik açısından; Sağlık Bakanlığı hastaneleri, Üniversite hastaneleri, özel hastaneler, diğer hastaneler ve toplam olarak incelenmiştir. Araştırmanın verileri, Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan; Sağlık İstatistikleri Yıllıkları ve Yataklı Tedavi Kurumları İstatistik Yıllıklarından sağlanmıştır. Araştırma bulgularına göre, kamu sağlık politikalarının hastane sayıları üzerinde belirleyici etkileri olduğu görülmüştür. Kamu hastanelerinde politikaların etkisi daha doğrudan ve hızlı görülürken; özel hastanelerde bu etkinin daha dolaylı olduğu ülkenin ekonomik ve diğer politikalarından da etkilendiği görülmüştür. Araştırmada, 2010 yılından itibaren Türkiye’deki hastane popülasyonu yoğunluğunun dengelenme eğilimde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ancak şehir hastanelerinin yaygınlaşmasının Sağlık Bakanlığını, özel ve dolayısıyla toplam hastane nüfusunu etkileyerek bu dengeyi değiştirebileceği tahmin edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kamu hastaneleri, kamu sağlık politikaları, örgütsel ekoloji, özel hastaneler, popülasyon yoğunluğu

Kaynakça

• Akdur, R. (1999). Türkiye’de sağlık hizmetleri ve Avrupa topluluğu ülkeleri ile kıyaslanması. https://www.recepakdur.com/yayinlar/kitaplar-ve-makaleler/kitaplar/tu-rkiyede-sag-lik-hizmetleri-ve-avrupa-toplulug-u-u-lkeleri-ile-kiyaslanmasi.
• Akdur, R. (1998). Türkiye'de Sağlık Politika ve Hizmetleri. Yeni Türkiye, 4(23-24):1984-1995.
• Alexander, J. A., Kaluzny, A. D., & Middleton, S. C. (1986). Organizational growth, survival and death in the U.S. hospital industry: A population ecology perspective. Social Science and Medicine, 22(3), 303-308.
• Arıkan, S. (2014). Örgütsel ekoloji kuramı: Türkiye'de siyasi partiler örneği [Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Baum, J. A. C. & Oliver, C. (1992). “Institutional Embeddedness and the Dynamics of Organizational Populations” American Sociological Review, 57(4), 540-559.
• Baum, J. A. C. & Amburgey, T. L. (2005). Organizational Ecology. In Baum, J.A.C. (Ed.), The Blackwell Companion to Organizations, (1sth ed. pp: 304-326). Wiley.
• Boone, C., Brdcheler, V., & Carroll, G. R. (2000). Custom service: Application and tests of resource-partitioning theory among Dutch auditing firms from 1896 to 1992. Organization Studies, 21(2), 355-381.
• Cansever, İ. H. (2018). Devlet anlayışları ekseninde sağlık politikalarının değişimi ve analizi: Türkiye incelemesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(31), 105-120.
• Carroll, G. R., & Delacroix, J. (1982). Organizational mortality in the newspaper industries of Argentina and Ireland: An ecological approach. Administrative Science Quarterly, 27(2), 169-198.
• Carroll, G. R. (1984). Organizational ecology. Annual Reviews Social, 10(1), 71-93.
• Carroll, G. R., & Hannan, M. T. (1989). Density dependence in the evolution of populations of newspaper organizations. American Sociological Review, 54(4), 524-541.
• Carroll, G. R., Preisendoerfer, P., Swaminathan, A., & Wiedenmayer, G. (1993). Brewery and brauerei: The organizational ecology of brewering. Organization Studies, 14(2), 155-188.
• Çavmak, Ş., & Çavmak, D. (2017) Türkiye’de sağlık hizmetlerinin tarihsel gelişimi ve sağlıkta dönüşüm programı. Sağlık Yönetimi Dergisi, 1(1), 48-57.
• Devlet Planlama Teşkilatı (1963). Kalkınma planı birinci beş yıl (1963-1967), Ankara.
• Dirican M. R. (1970) Türkiye’de sağlık hizmetlerinin örgütlenmesinin kısa tarihçesi. Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Bülteni, 2(7), 184-193.
• Dobrev, S. D., Kim, T.Y., & Carroll, G. R. (2002). The evolution of organizational niches: U.S. automobile manufacturers, 1885-1981. Administrative Science Quarterly, 47, 233-264.
• Gifford, B. D., & Mullner, R. M. (1988). Modeling hospital closure relative to organizational theory: The applicability of ecology theory's environmental determinism and adaptation perspectives. Social Science and Medicine, 27(11), 1287-1294.
• Hannan, M. T., & Carroll, C. R. (1992). Dynamics of organizational populations. Oxford University Press, New York.
• Hannan, M. T., & Freeman, J. (1987). The Ecology of Organizational Founding: American Labor Unions, 1836-1985. American Journal of Sociology, 92(4): 910-943.
• Hannan, M. T., & Freeman, J. (1977). The population ecology of organizations. The American Journal of Sociology, 82(5), 929-964.
• Jaffee, D. (2001). Organization Theory: Tension and Change. Boston: McGraw Hill.
• Kaya, Ç., & Ataman, G. (2013). Hukuki-Politik ve ekonomik değişikliklerin yerli ve yabancı örgüt popülasyonlarının yoğunluklarına etkisi: Türkiye bankacılık popülasyonu, 1993-2011. Öneri, 10(40), 59-74.
• Keskin, H., Akgün, A. E., & Koçoğlu, İ. (2016). Örgüt teorisi. Nobel Yayıncılık, Ankara.
• Khessina, O. M., & Carroll, G. R. (2008). Product demography of de novo and de alio firms in the optical disk drive industry, 1983-1999. Organization Science, 19(1), 25-38.
• Koçel, T. (2013). İşletme yöneticiliği. Beta, İstanbul.
• Land, K. C., Davis, W. R., & Blau, J. R. (1994). Organizing the boys of summer: The evolution of U.S. minor-league baseball, 1883-1990. American Journal of Sociology, 100(3), 781-813.
• OECD (2008). OECD Sağlık Sistemi İncelemeleri, Türkiye. OECD ve Dünya Bankası.
• Önder, Ç., & Üsdiken, B. (2020). Örgütsel ekoloji: Örgüt toplulukları ve çevresel ayıklama. İçinde A. S. Sargut, & Ş. Özen (Ed.), Örgüt kuramları (4. bs., s. 133-191). İmge Kitapevi, Ankara.
• Pala, K. (2014). Türkiye sağlık sistemi. İçinde M. Ertem, & G. Çan (Ed.), Türkiye sağlık raporu 2014 (s. 722-733). HAUSDER, Ankara.
• Presthus, R. (1979). The Organizational Society. London: The Macmillian Press.
• Ranger-Moore, J., Banaszak-Holl, J., & Hannan, M. T. (1991). Density-dependent dynamics in regulated industries: Founding rates of banks and life insurance companies. Administrative Science Quarterly, 36(1), 36-65.
• Resmi Gazete (20.07.1961). 10859 sayılı 1961 Anayasası. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2003/12/20031224.htm#1
• Resmi Gazete (20.10.1982). 17844 sayılı 1982 Anayasası. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2003/12/20031224.htm#1.
• Resmi Gazete (31.07.2016). Olağanüstü hal kapsamında bazı tedbirler alınması ve milli savunma üniversitesi kurulması ile bazı kanunlarda değişiklik yapılmasına dair kanun hükmünde kararname. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/07/20160731-5.htm.
• Sağlık Bakanlığı (2020a). Tarihçe. https://www.saglik.gov.tr/TR,11492/tarihce.html.
• Sağlık Bakanlığı (2020b). Şehir hastaneleri. Sağlık Bakanlığı Sağlık Yatırımları Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı (2019). Sağlık istatistikleri yıllığı 2018. Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı (2018). Sağlık istatistikleri yıllığı 2017. Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı (1993). Ulusal sağlık politikası. Sağlık Bakanlığı Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü, Ankara.
• Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı (1983a). Cumhuriyet dönemi yataklı tedavi hizmetleri 1923-1983 ve 1982 çalışmaları. Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı (1983b). Türkiye sağlık istatistik yıllığı, 1979-1981. Ankara.
• Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı (1973). Sağlık hizmetlerinde 50 yıl. Sağlık Propagandası ve Tıbbi İstatistik Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı (1965). Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı çalışmaları ve tıbbi istatistikler 1960-1963. Ankara.
• Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı (1961). Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı çalışmaları ve tıbbi istatıstık yıllığı 1956-1959. Ankara.
• SGK (2020). Tarihçe. http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/kurumumuz/tarihce adresinden 14.04.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Ülgen, H., & Mirze, S. K. (2014). İşletmelerde Stratejik Yönetim 7. Baskı. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Yeloğlu, H. O. (2007). Örgütsel ekoloji ve popülasyonlar arası etkileşimler: Türkiye sermaye piyasasındaki aracı kurumlar örneği [Doktora Tezi]. Başkent Üniversitesi, Ankara.
• Yeloğlu, H. O. (2017). Örgütsel ekoloji. İçinde H. C. Sözen, & H. N. Basım (Ed.), Örgüt kuramları (4. bs.) (s. 205-235). Beta, İstanbul.