COVID-19 SÜRECİNDE SAĞLIK KURUMLARINDA ALGILANAN ÖRGÜTSEL GÜVENİN ÇALIŞANIN PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK SEVİYESİNE ETKİSİ

Yıl 2021, Cilt: 24 Sayı: 4, 813 - 828, 27.12.2021

Mustafa Erbir

Öz

Bu araştırma Covid-19 pandemisi sürecinde sağlık kurumlarında çalışan bireylerin algıladıkları örgütsel güvenin psikolojik dayanıklılık seviyesine etkisini araştırmak amacıyla yapılmıştır. Araştırma örneklemi Kayseri ilinde bulunan Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesinde çalışan bireylerden oluşmaktadır. Katılımcılar cinsiyet, yaş, eğitim durumu, medeni durum ve gelir seviyesi gibi farklı demografik özelliklere sahiptirler. Buna ek olarak araştırma katılımcıları, hem klinik hizmetler sunan hem de klinik olmayan hizmetler sunan toplam 348 bireyden oluşmaktadır. Araştırmada nicel araştırma tekniklerinden ilişkisel tarama tekniği kullanılmıştır. Veriler anket yöntemi ile toplanmıştır. Elde edilen veriler SPSS.22 programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Araştırmanın sonucunda araştırmaya ait değişkenler ve alt boyutları arasında anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Ayrıca örgütsel güven ölçeğinin alt boyutlarından “yöneticiye güven” düzeyinin çalışanın psikolojik dayanıklılık seviyesine tüm alt boyutlarda pozitif yönlü ve anlamlı bir etkiye sahip olduğu bulgusuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Güven, Psikolojik Dayanıklılık, Covid-19, Sağlık Kurumları Çalışanları

Teşekkür

İlginizden dolayı teşekkürler

THE EFFECT OF PERCEIVED ORGANIZATIONAL TRUST IN HEALTH INSTITUTIONS ON THE EMPLOYEE'S PSYCHOLOGICAL RESILIENCE LEVEL IN THE COVID-19 PROCESS

Öz

This research was carried out to investigate the effect of organizational trust perceived by individuals working in health institutions during the Covid-19 pandemic on the level of psychological resilience. The research sample consists of individuals working in Erciyes University Medical Faculty Hospital in Kayseri province. Participants have different demographic characteristics such as gender, age, educational status, marital status and income level. In addition, research participants consist of a total of 348 individuals who provide both clinical and non-clinical services. Relational scanning technique, one of the quantitative research techniques, was used in the study. The data were collected by survey method. The data obtained were analyzed through the SPSS.22 program. As a result of the research, significant relationships were found between research variables and sub-dimensions. In addition, it was found that the level of "trust in the manager", one of the sub-dimensions of the organizational trust scale, has a positive and significant effect on the psychological resilience level of the employee in all sub-dimensions.

Anahtar Kelimeler

Organizational Trust, Psychological Resilience, Covid-19, Health Institutions Employees

Kaynakça

• Aksoy, M. (2009). İşletmelerde örgütsel güven anlayışının algılanması ve demografik değişkenle açısından analizi. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi.
• Arden, M.A. & Chilcot, J. (2020). Health psychology and the coronavirus (COVID-19) global pandemic: a call for research. British Journal of Health Psychology, Editorial.
• Asunakutlu, T. (2002). Örgütsel güvenin oluşturulmasına ilişkin unsurlar ve bir değerlendirme. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 9, 1-13.
• Ayden, C. & Özkan, Ö. (2014). Sağlık çalışanlarının kurumsal güven ve örgütsel bağlılık boyutları itibariyle incelenmesi; Malatya Devlet Hastanesi sağlık personeli üzerine bir çalışma. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(2), 151-167.
• Basım H. N. & Çetin, F. (2011). Yetişkinler için psikolojik dayanıklılık ölçeği’nin güvenilirlik ve geçerlilik çalışması, Türk Psikiyatri Dergisi, 22(2), 104-114.
• Batmantaş, H. & Örücü, E. (2018). Örgütsel güven ile sinizm arasındaki ilişki: bir uygulama, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 18(36), 198-214.
• Bıyıklı, Akmaz, G. (2017). Pozitif psikolojik sermaye ile örgütsel güven arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik bir araştırma: Trabzon bölgesindeki çaykur işletmeleri. (Yüksek Lisans Tezi), Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
• Bitmiş, M. G., Sökmen, A. & Turgut, H. (2013). Psikolojik dayanıklılığın tükenmişlik üzerine etkisi: örgütsel özdeşleşmenin aracı rolü. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 27-40.
• Büte, M. (2011), Etik İklim, örgütsel güven ve bireysel performans arasındaki ilişki, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(1), 171- 192. Büyüköztürk Ş. (2002). Faktör analizi: temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 32,470-483.
• Cerev, G & Saylan, B. (2021). Çalışanların demografik özelliklerinin girişimcilik algısına etkisi: sağlık sektörü çalışanlarına yönelik nicel bir araştırma. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(1), 245-260
• Crowley, B. J., Hayslip, B. & Hobdy, J. (2003). Psychological hardiness and adjustment to life events in adulthood. Journal of Adult Development, 10(4), 237-248.
• Davutoğlu N.A., Akgül, B. & Yıldız, E. (2016), İşletmelerde yeni bir yönetim felsefesi oluşturmada z teorisi ve 7‘s kuramının bütüncül bir yaklaşımla sentezlenmesi, 3rd International Congress on Social Sciences, China to Ardiatic, Antalya, 27-30 Ekim 2016
• Demircan, N., & Ceylan, A. (2003). Örgütsel güven kavramı, nedenleri ve sonuçları. Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 10 (2), 139-150.
• Dietz, G. & Den Hartog, D. N. (2006). Measuring trust ınside organizations. Personnel Review, 35(5), 557-588.
• Doğan, S. & Demirtaş, Ö. (2020). Sağlık Kurumlarında Örgütsel Adalet Algısının Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkisi. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 6(1), 79-93.
• Ekin, S. (2019). Anadolu Lisesi öğretmenlerinin örgütsel güven düzeyleri ile pozitif psikolojik sermaye düzeyleri. (Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Erdem, F. (2003). Örgütsel Yaşamda Güven. 1. Baskı. Vadi Yayınları: Ankara.
• Fletcher, D. & Sarkar, M. (2013). Psychological resilience a review and critique of definitions, concepts, and theory. European Psychologist, 18(1):12–23.
• Fukuyama, F. (2005). Güven: Sosyal Erdemler ve Refahın Yaratılması, (Çev. A. Buğdaycı), Türkiye İş Bankası kültür yayınları, İstanbul
• Gilbert, J. A., & Ping Tang, T. L. (1998). An examination of organizational trust antecedents. Public Personel Management, 27(3), 321-338.
• Gürgan, U. (2006). Yılmazlık ölçeği: ölçek geliştirme, güvenirlik ve geçerlik çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 39(2), 45-74
• Halis, M., Gökgöz, G. & Yaşar, O. (2007). Örgütsel güvenin belirleyici faktörleri ve bankacılık sektöründe bir uygulama. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 187-205.
• Hanton, S., Evans, L. & Neil, R. (2003). Hardiness and the compettive trait anxiety response. anxiety, Stress and Coping, 16(2),167-184.
• Haynes, N. M. (2005). Personalized leadership for effective schooling, Erişim Tarihi: 04.02.2020 www.atdp.berkeley.edu/haynes_keynote_04.ppt
• Işık, Ş. (2016), Psikolojik Dayanıklılık Ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması, The Journal of Happiness & Well-Being, 4(2), 165-182
• İşcan, Ö. M. & Sayın, U. (2010). Örgütsel adalet, iş tatmini ve örgütsel güven arasındaki ilişki, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(4), 195-216
• Judkins, S. K., & Rind, R. (2005). Hardiness, stress, and job satisfaction among home care nurses. Home Health Care Management and Practice, 17(2), 113-118
• Kalaycı, S. (2014). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Ankara: Asil Yayın Dağıtım
• Kanbur, E., Kanbur, A. & Özdemir, B. (2017). Psikolojik dayanıklılık ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkide iş doyumunun aracılık rolü: havacılık sektöründe bir araştırma. İş ve İnsan Dergisi, 4(2), 127-141.
• Klag, S., & Bradley, G. (2004). The role of hardiness in stress and illness: An exploration of the effect of negative affectivity and gender. British Journal of Health Psychology, 9, 137-161.
• Kobasa, S. C. (1979). Stressful life events, personality, and health: An inquiry into hardiness. Journal of Personality and Social Psychology, 37(1), 1-11.
• Koç, H. & Yazıcıoğlu, İ. (2011). Yöneticiye duyulan güven ile iş tatmini arasındaki ilişki: kamu ve özel sektör karşılaştırması. Doğuş Üniversitesi Dergisi. 12(1), 46-57.
• Korkmazyürek, Y. (2020). Örgütsel güven ve psikolojik sözleşme ilişkisinde profesyonel bürokrasi etkisi, (Doktora Tezi), Başkent Üniversitesi.
• Lewis, J. D., & Weigert, A. (1985). Trust as social reality. Social Forces, 63, 967-985.
• Leiberman, J. K. (1981). The litigious society. New York: Basic Books.
• Luthans F. & Youssef, C. M. (2004), Human, social and now positive psychological capital management: ınvesting in people for competitive advantage, Organizational Dynamics, 33(2), 143–160.
• Luthans F., Norman, S. M., Avolıo B. J. & Avey J. B. (2008). The mediating role of psychological capital in the supportive organizational climate-employee performance relationship, Journal of Organizational Behavior, 29(2), 219-238.
• Maddi, S. R., Harvey, R., Khoshaba, D. M.,Lu, J., Persico, M. & Brow, M. (2006). The personality construct of hardiness, III: Relationships with repression, innovativeness, authoritarianism, and performance. Journal of Personality, 74(2), 575-598
• Masten, A. S. (2004). Regulatory processes, risk, and resilience in adolescent development. Annals of the New York Academy of Sciences, 1021(1), 310-319.
• Masten, A. S. (1994). Resilience in individual development: successful adaptation despite risk and adversity, in M. C. Wang, & G. W. Gordon (Eds.), Educational resilience in inner-city america: challenges and prospects, (Pp.3-25). Hillsdale, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
• McKnight, H. D., Cummings, L. L., & Chervany, N. L. (1998). Initial trust formation in new organizational relationships. Academy of Management Review, 23(3), 473-490.
• Naeem, F., Irfan, M. & Javed, A. (2020). Copingwith COVID-19: Urgent need for building resilience through cognitive behaviour therapy. Khyber MedUniv Journal, 12(1), 1-3.
• Nyhan, R. C. & Marlowe, H. A. (1997). Development and Psychometric Properties of the Organizational Trust Inventory, Evaluation Review, 21(5), 614-635.
• Omarov, A. (2009). Örgütsel Güven ve İş Doyumu. (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özdaşlı K & Yücel S. (2010). Yöneticiye bağlılıkta yöneticiye güvenin etkisi yapısal eşitlik modeli ile bir analiz. SDÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2, 67-83.
• Özler, N, & Yıldırım, H. (2015). Örgütsel güven ile psikolojik sermaye arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir araştırma. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 5(1), 163-188.
• Pakiş, A. K. & Deniz, E. M. (2020). Farklı branş öğretmenlerinin duygusal zekâ yeteneklerinin akademik iyimserlik ve psikolojik dayanıklılık üzerine Etkisi, e- Kafkas Araştırmaları Dergisi, 7, 153-166.
• Sheppard, B. H., & Sherman, D. M. (1998). The grammars of trust: A model and general implications. Academy of Management Review, 23(3), 422-437.
• Shockley-Zabalak, P., Kathleen, E. & Winograd, G., (2000). Organizational trust: what it means, why it matters, Organizational Development Journal, 18(4), 35-48.
• Terzi, Ş. (2008). Üniversite öğrencilerinin psikolojik dayanıklılıkları ve algıladıkları sosyal destek arasındaki ilişki. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(29), 1-11.
• Topçu, F. (2017). Üniversite öğrencilerinin psikolojik dayanıklılık düzeylerinde beş faktör kişilik özelliklerinin yordayıcı etkisinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, İstanbul.
• Tschannen, M. M. & Hoy, W. K. (2000). A multidisciplinary analysis of the nature, meaning and measurement of trust, Review of Educational Research, 71(4), 547-593.
• Tüzün, İpek K. (2006). Örgütsel güven, örgütsel kimlik ve örgütsel özdeşleşme ilişkisi: uygulamalı bir çalışma. (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi.
• T.C. Sağlık Bakanlığı (2021, Nisan 15). COVID-19 Bilgilendirme Platformu. https://covid19.saglik.gov.tr/
• Wayne S.J., Share, L. M. & Liden, R.C. (1997). Perceived organizational support and leader-member exchange: a social exchange perspective. Academy of Management Journal, 40(1), 82-111.
• Whitener, E. M. (1997). The impact of HR activities on employee trust. Human Resource Review, 7(4), 389-404.
• WHO (2020). WHO Coronavirus Disease (COVID-19) Dashboard. Erişim Tarihi: 31.12.2020, https://covid19.who.int/
• Yang, J. (2005). The role of trust in organizations. (Doktora Tezi), University of Louisiana State.
• Yazıcı Altuntaş, S. (2014). Hemşirelik Hizmetleri Yönetimi, (Editör Baykal Tatar, Ü., Ercan Türkmen, E.), Akademi Basın ve Yayıncılık. 1. Baskı, İstanbul.
• Yazıcıoğlu, İ. (2009). Konaklama işletmelerinde işgörenlerin örgütsel güven duyguları ile iş tatmini ve işten ayrılma niyetleri üzerine bir alan araştırması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(30), 235-249.
• Yılmaz, E. (2005). Okullarda örgütsel güven ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 14, 567-580.
• Yılmaz, K. (2009). Özel dershane öğretmenlerinin örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15(59), 471-490.