HEKİMLERİN DEFANSİF TIP TUTUMLARININ İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 25 Sayı: 3, 501 - 516, 27.09.2022

Merve Banaz Pınar Yalçın Balçık

Öz

Geçmişten beri var olan fakat son yıllarda artış gösteren defansif tıp sağlık hizmetleri için önemli bir konudur. Defansif tıp, hekimlerin tıbbi uygulama hatası davalarına karşı kendilerini savunmak için hastanın ihtiyaç duymadığı analiz, test ve teşhis yöntemlerini istemesi olarak tanımlanabilmektedir. Hekimlerin defansif tıp tutumları, hem sağlık hizmetlerindeki kıt kaynakların kullanımını, hem de sağlık bakım hizmet kalitesini etkilediği için incelenmesinin önemli olduğu düşünülmektedir. Bu çalışma ile sağlık hizmeti sunucularının en önemli parçası olan hekimlerin defansif tıp tutumlarının incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu çalışmada nicel araştırma yöntemi kullanılmış olup, veriler anket tekniği ile elde edilmiştir. Araştırmaya bir üniversite hastanesindeki 207 hekim katılım göstermiştir. Katılımcıların defansif tıp tutum ortalamaları x̄=3,27 olarak saptanmıştır. Yapılan analizler sonucunda, araştırmaya katılan hekimlerin hem pozitif hem de negatif defansif tıp uygulamalarına yönelik ortalamanın üzerinde bir tutum sergilediği görülmektedir. Araştırmaya katılan erkek hekimlerin kadın hekimlere göre daha fazla negatif defansif tıbbi uygulamalara başvurduğu saptanmıştır. Asistan hekimlerin uzman hekimlere göre, 5-10 yıl arası çalışanların 11 yıl ve üzeri çalışanlara göre daha fazla defansif davrandığı görülmektedir. Hekimlerin daha önce defansif tıp kavramını duydukları ancak bu konuda yeterli bilgiye sahip olmadıkları saptanmıştır. Tıbbi hatalar ve defansif tıp konusunda düzenli aralıklarla eğitimler yapılmasının ayrıca daha önce başından hukuki bir süreç geçmiş olan hekimlerin, mesleğe yeni adım atmış olan hekimlerle tecrübelerini paylaşmasının yol gösterici olabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Defansif Tıp, Hekim, Tutum, Sağlık Hizmeti

INVESTIGATION OF PHYSICIAN'S DEFENSIVE MEDICINE ATTITUDES

Öz

Defensive medicine, which has existed since the past but has come into prominence in recent years, is an important issue for health services. Defensive medicine can be defined as physicians requests for analysis, test and diagnostic methods that the patient does not need in order to defend themselves against medical malpractise lawsuits. It is thought that it is important to examine the defensive medicine attitudes of physicians as they affect both the use of scarce resources in health services and the quality of health care services. With this study, it is aimed to examine the defensive medicine attitudes of physicians, who are the most important parts of health care providers. Quantitative research method was used in this study and the data were obtained by survey method. 207 physicians working in a university hospital participated in the study. The defensive medicine behavior mean of the participants was found to be x̄=3.27. Result of the analyzes showed that the physicians participating in the research have an above-average attitude towards both positive and negative defensive medicine practices. It was determined that the male physicians participating in the study are practicing negative defensive medical practices more than the female physicians. It was observed that assistant physicians act more defensively than specialists, physicians who work for 5-10 years behave more defensive compared to those who work for 11 years or more. The results indicates that physicians had heard of the concept of defensive medicine before, but they did not have enough knowledge about it. It is believed that regular trainings on medical errors and defensive medicine, as well as physicians who have previously been through a legal process, sharing their experiences with physicians who are at the beginning of the profession, can be a guide.

Anahtar Kelimeler

Defensive Medicine, Physician, Attitude, Health Care

Kaynakça

• Altındiş, M. (2014), Tıbbi, Etik, Malpraktis ve Defansif Tıp. Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi, 31, 86-91.
• Asher, E., Greenberg-Dotan, S., Halevy, J., Glick, S. & Reuveni, H. (2012). Defensive Medicine in Israel - A Nationwide Survey. Plos One, 7(8), e42613.
• Assing Hvidt, E., Lykkegaard, J., Pedersen, L. B., Pedersen, K. M., Munck, A. & Andersen, M.K. (2017). How is Defensive Medicine Understood and Experienced in a Primary Care Setting? A Qualitative Focus Group Study Among Danish General Practitioners. BMJ Open, 7(12), e019851.
• Aydaş, S. (2014). Hekimlerde Malpraktis Kaynaklı Defansif Tıp Davranışları. Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, İstanbul.
• Aynacı, Y. (2008). Hekimlerde Defansif (Çekinik) Tıp Uygulamalarının Araştırılması. Tıpta Uzmanlık Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Barlıoğlu, H. C. (2018). Defansif Tıp Unsuru Olarak Tıbbi Malpraktis. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Başer, A., Kolcu, G., Çığırgil, Y., Kadınkız, B. & Öngel, K. (2014a). İzmir Karşıyaka İlçesinde Görev Yapan Aile Hekimlerinin Defansif Tıp Uygulamaları İle İlgili Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Smyrna Tıp Dergisi, 3, 16-24.
• Başer, A., Kolcu Başer, M.İ., Kolcu, G. & Balcı G.Ö. (2014b). Defansif Tıp Uygulamaları Tutum Ölçeğinin Türkçe Formunun Geçerlilik Ve Güvenilirliği: Ön Çalışma. Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dergisi, 24 (2), 99-102.
• Biçen, E. (2018). Tıpta Uzmanlık Öğrencilerinin Defansif Tıp Konusundaki Tutumlarının Araştırılması. Uzmanlık Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Catino, M. (2011). Why Do Doctors Practice Defensive Medicine? The Side Effects Of Medical Litigation. Safety Science Monitor, 1(15), 1-12.
• Çakır, A. & Tütüncü, Ö. (2009). İzmir İli Hastanelerinde Hasta Güvenliği Algısı. H. Kırılmaz (Ed.). Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Bildiriler Kitabı(189-205). Ankara: Turunç Matbaacılık.
• Dedeoğlu, A. K. (2012). Özel Hastanelerde Çalışan Hekimlerin Tıbbi Müdahale Ve Tedavide Malpraktisten Doğan Hukuki Ve Cezai Sorumluluklarına İlişkin Farkındalık Düzeylerinin Ölçümü: Ankara İli Özel Hastaneler Uygulaması. Yüksek Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi, Ankara.
• Erman, R. B. (2012). Sağlık Hukuku Hasta Kadar Hekimi de Korur mu?. G. Çetin, A. Kaya (Ed.). İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Sempozyum Dizisi(s.32-43). İstanbul: Doyuran Matbaası.
• George, D. & Mallery, M. (2010). SPSS For Windows Step By Step: A Simple Guide And Reference. Boston: Allyn & Bacon.
• Göçen, Ö., Yılmaz, A., Aslanhan, H., Celepkolu, T., Tuncay, S. & Dirican, E. (2018). Assistant Physicians Knowledge and Attitudes about Defensive Medical Practices, Work-Related Stress and Burnout Levels. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 12(2), 77–87.
• Gökşen, Ö. (2014). Defansif Tıp ve Tıbbi Malpraktis Uygulamalarının Hukuki Boyutu, Çözüm Önerileri ve Mesleki Sorumluluk Sigortası. Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, İstanbul.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J. & Anderson, R. E. (2014). Multivariate Data Analysis. ABD: Pearson Education Limited.
• Hermer, L. D. & Brody, H. (2010). Defensive Medicine, Cost Containment, And Reform. Journal of General Internal Medicine, 25(5), 470-473.
• Hershey, N. (1972). The Defensive Practice of Medicine: Myth or Reality. The Milbank Memorial Fund quarterly, 50(1), 69-97.
• Hiyama, T., Yoshihara, M., Tanaka, S., Urabe, Y., Ikegami, Y., Fukuhara, T. vd. (2006), Defensive Medicine Practices Among Gastroenterologists in Japan. World Journal of Gastroenterol, 12(47), 7671-7675.
• Kalaman, K. G. (2019). Hekimlerde Tükenmişlik Düzeyleri, Kusurlu Tıbbi Uygulamalar Ve Defansif Tıp Uygulamaları Arasındaki İlişki. Uzmanlık Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Miller, R.A., Sampson, N. R. & Flynn, J. M. (2012) The Prevalence Of Defensive Orthopaedic Imaging: A Prospective Practice Audit in Pennsylvania. The Journal of Bone & Joınt Surgery, 94(3), e181-186.
• Moosazadeh, M., Movahednia, M., Movahednia, N., Amiresmaili, M. & Aghaei, I. (2014). Determining The Frequency of Defensive Medicine Among General Practitioners in Southeast Iran. International Journal of Health Policy and Management, 2(3), 119-123.
• Nahed, B. V., Babu, M. A., Smith, T. R. & Heary, R. F. (2012). Malpractice Liability and Defensive Medicine: A National Survey of Neurosurgeons. PloS one, 7(6), e39237.
• Oleary, K. J., Choi, J., Watson, K. & Williams, M.V. (2011). Medical Students Clinical And Educational Experiences With Defensive Medicine. Journal of the Association of American Medical Colleges, 87(2):142-8.
• Ortashi, O., Virdee, J., Hassan, R., Mutrynowski, T. & Abu-Zidan, F. (2013). The Practice of Defensive Medicine Among Hospital Doctors in the United Kingdom, BioMed Central Medical Ethics, 14, 42-47.
• Özer, K. (2019). Defansif Tıp Uygulamalarına İlişkin Hekim Görüşleri Ve Maliyetin Belirlenmesi. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Özata, M., Terlemez, A., Özer, K. & Akkoca, Y. (2019). Diş Hekimliğinde Defansif Tıp: Konya Örneği. Türkiye Klinikleri Journal of Health Sciences, 4(2),179-188.
• Passmore, K. & Leung, WC. (2002). Defensive Practice Among Psychiatrists: A Questionnaire Survey. Postgraduate Medical Journal, 78, 671-673.
• Selçuk, M. (2015). Çekinik (Defansif) Tıp. Yüksek Lisans Tezi, İzmir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Solaroglu, I., Izci, Y., Yeter, H. G., Metin, M. M. & Keles, G. E. (2014). Health Transformation Project and Defensive Medicine Practice among Neurosurgeons in Turkey. Plos One, 9(10), e111446.
• Studdert, M.D., Mello, M.M., Sage, W.M., DesRoches, C.M., Peugh, J., Zapert, K. vd. (2005). Defensive Medicine among High-Risk Specialist Physicians in a Volatile Malpractice Environment. JAMA, 293(21), 2609-2617.
• Tanriverdi, O., Cay-Senler, F., Yavuzsen, T., Turhal, S., Akman, T., Komurcu, S., Cehreli, R. & Ozyilkan, O. (2015). Perspectives And Practical Applications of Medical Oncologists on Defensive Medicine (SYSIPHUS Study): A Study Of The Palliative Care Working Committee of the Turkish Oncology Group (TOG). Medical Oncology (Northwood, London, England), 32(4), 106.
• Uğrak, U. (2019). Hekimlerin Tıbbi Hata Algı ve Tutumları ile Malpraktis Korkuları Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Yahata, S. (2011). A Study of Defensive Medicine in Japan. Center for Applied Ethics and Philosophy (Ed.). Applied Ethics Old Wine in New Bottle? (175-186). Hokkaido University.
• Yeşiltaş, A. (2018). Şiddet ve Defansif Tıp Uygulamaları Üzerine Nitel Bir Çalışma, Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta
• Yılmaz, K. (2014). Defansif Tıp Hekimin Tıbbi Uygulamalarda Sorumluluktan Kaçması Durumunda Ortaya Çıkan Problemler(1. Bs.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, K., Polat, O. & Kocamaz, B. (2014). Defansif Tıp Uygulamalarının Hukuksal Açıdan İncelenmesi, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 5(16), 20-51.
• Yorulmaz, M. & Sabırlı, H. (2019). Sağlık Hizmetleri Arzında Defansif Tip Ve Hekimlerin Karar Verme Algısı, Business & Management Studies: An International Journal, 7(2), 579-590.
• Zuckerman, S. (1984). Medical Malpractice: Claims, Legal Costs, and the Practice of Defensive Medicine. Health Affairs, 3(3), 128-134.