Kişilik Hakları - Hasta Hakları Bağlamında Tıbbi Müdahale Dolayısıyla Çıkan Hukuki İlişkide Hekimin Hastayı Aydınlatma Yükümlülüğü ve Aydınlatılmış Rızaya İlişkin Bazı Değerlendirmeler

Yıl 2007, Cilt: 10 Sayı: 1, 49 - 73, 01.02.1992

Burcu G. Özcan Çağlar Özel

Öz

Hasta-hekim ilişkisi de hukuk düzeninin sınırları içindeki yerini almak zorundadır. Bu ilişkinin temelini tıp hukuku anlamında “tıbbi müdahale” olarak adlandırılan eylem ve davranışlar oluşturur. Tıbbi müdahale ister istemez hastanın kişilik haklarına da bir müdahale anlamına gelmektedir. Tıbbi müdahalenin hukuka uygunluğunun sınırları taraflar arasındaki ilişkide yer alan yükümlerin yerine getirilmesi ile doğrudan ilintilidir. Bu anlamda hekimin hastayı aydınlatma yükümlülüğü özel bir önem taşır. Bu yükümlülük, güven esasına dayanan hekim-hasta ilişkisinin güçlendirilmesi ve hastanın tıbbi müdahaleye yönelik gerçek iradesinin ortaya çıkması açısından önemlidir. Aydınlatma yükümlülüğünün yerine getirilmesinin özel öneminin olduğu bir alan da aydınlatılmış rıza konusudur. Aydınlatılmış rızanın varlığı tıbbi müdahalenin hukuka uygunluğunun bir parçası niteliğindedir

Anahtar Kelimeler

Hekim-Hasta İlişkisi, Hasta Hakları, Aydınlatma Yükümlülüğü, Aydınlatılmış Rıza, Tıbbi Müdahale, Tıbbi Müdahaleye Rıza

Kaynakça

• Aveyard, H. “The Requirement for Informed Consent Prior to Nursing Care Procedures” Journal of Advanced Nursing 37 (3) , s. 243–249.
• Ayan, M. (1991), Tıbbi Müdahaleden Doğan Hukuki Sorumluluk, Ankara.
• Bayraktar, K. (2008), “ Tıp Etik Kurallarının Hukuka Etkisi”, Türk- Alman Tıp Ceza Hukuku Sempozyumu, Ankara, 28 Şubat-01 Mart 2008.
• Büyüksağiş, E. (2005), “ Yaşama Şansının Yitirilmesi Sonucu Uğranılan Kayıplar Açısından Hekimin Tazminat Sorumluluğunun Kapsamı- Uygun İlliyet Bağı Teorisine Değişik Bir Yaklaşım, AÜHFD, s. 119-148.
• Cin, M.O. (Kasım 2005), “ Yerel ve Uluslar arası Metinlerde İnsan Üzerine Deney”, KhukA, www. akader. info, s. 199-201.
• Çakmut, Ö.Y. (2007), “Aydınlatma ve Rıza”, Roche Sağlık Hukuku Günleri, s. 1-32.
• Çakmut, Ö. Y. (2003), Tıbbi Müdahaleye Rızanın Ceza Hukuku Açısından İncelenmesi, İstanbul.
• Çelik, N. (2006), İş Hukuku Dersleri, İstanbul.
• Deryal, Y. ( Kasım 2005), “ Biyotıp Sözleşmesinin 10. Maddesi Kapsamında Hastanın Özel Yaşamına Saygı Hakkı”, KhukA, www. akader. info, s. 127-130.
• Dural /Öğüz, Türk Özel Hukuku, C. II, Kişiler Hukuku
• Hakeri, H. (2007), Tıp Hukuku, Ankara.
• Hakeri, H. (2007), “Tıp Hukukunun Temel Kavramları” Roche Sağlık Hukuku Günleri, s.65-96.
• İpekyüz, (2006), Türk Hukukunda Hekimlik Sözleşmesi, İstanbul.
• Kök, A.N. (Kasım 2005), “ İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesine Göre Aydınlatma ve Rıza”, KhukA, www. akader. info, s. 116-121.
• Köprülü, B. (1979), Medeni Hukuk, Genel Prensipler, Kişinin Hukuku, İstanbul.
• Mollamahmutoğlu, H. (2005), İş Hukuku, Ankara
• Mavroforou/ Michalodimitrakis (2003), Phycicians’ Liability in Ophthalmology Practice
• Ozanoğlu, H. S. “Hekimlerin Hastalarını Aydınlatma Yükümlülüğü” AÜHFD C. 52. S. 3 Y. 2003, s. 56-77.
• Oğuzman/Öz (2005), Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, İstanbul
• Oğuzman/ Seliçi/Özdemir (2005), Kişiler Hukuku, Gerçek ve Tüzel Kişiler, İstanbul.
• Özel, Ç. (2002), “Medeni Hukuk Açısından Ölüm Anının Belirlenmesi ve Ceset Üzerindeki Hakkı İlişkin Bazı Düşünceler”, AÜHFD, C.51, S.1, Y. 2002. s. 43-77.
• Özlü, T. (Kasım 2005), “Biyo-Hukuk Sözleşmesi İlkeleri Bağlamında Hekim-Hasta İlişkisi”, Joseph H. King, the Law of Medical Malpractice in a Nutshell, St. Paul, Minn., 2nd ed. 1986, p.130KhukA, www. akader. info, s. 167-168.
• Özpınar, B. (2007) , Tıbbi Müdahalede Kötü Uygulamanın Hukuki Sonuçları, Ankara.
• Rosenau, H. (2008), “Aktif Ötenazi”, Türk- Alman Tıp Ceza Hukuku Sempozyumu, Ankara, 28 Şubat-01 Mart 2008 (Çev. Erdağ, A.).
• Sarıtaş, H. (2005), Hasta Hakları Açısından Hekimin Sorumluluğu, Ankara.
• Skegg, P.D.G. (Summer 1999), “ English Medical Law and Informed Consent: An Antipodean Assessment and Alternative”, Medical Law Review, p. 135-165.
• Şenocak, Z. (1998) Özel Hukukta Hekimin Sorumluluğu, Ankara.
• Şenocak, Z. “Küçüğün Tıbbi Müdahaleye Rızası, AÜHFD, C. 50, S. 4, Y. 2001, s. 66-80.
• Zevkliler/ Acabey/ Gökyayla ( 1999), Zevkliler Medeni Hukuk, Ankara.