HEMŞİRELERİN ÇALIŞMA ORTAMI GÜVENLİĞİ KONUSUNDAKİ DAVRANIŞ VE FARKINDALIĞININ ARAŞTIRILMASI: KONYA İLİNDE BİR KAMU HASTANESİ ÖRNEĞİ

Yıl 2024, Cilt: 27 Sayı: 2, 237 - 252, 28.06.2024

Emel Filiz , Adil Aydoğdu , Cemile Karataş

https://doi.org/10.61859/hacettepesid.1397058

Öz

Bu çalışmanın amacı, hemşirelerin çalışma ortamı güvenliği konusundaki davranış ve farkındalıklarını ortaya koymaktır. Araştırmada Konya ilindeki bir kamu hastanesinde görev yapan 557 aktif çalışan hemşire evren olarak kabul edilmiştir. Veri toplama aracı olarak online anket tekniği kullanılmıştır. Anket 4 bölümden ve 26 sorudan oluşmaktadır. Birinci bölüm sosyodemografik özelliklere ilişkin sorulardan, ikinci bölüm güvenlik farkındalık anketinden, üçüncü bölüm güvenli davranış anketinden ve dördüncü bölüm raporlama kültürü anketinden oluşmaktadır. Elde edilen verilerin normal dağılımdan sapmadığı belirlenmiştir. Veriler üzerinde bağımsız gruplarda t, tek yönlü varyans, Pearson korelasyon analizi ve basit doğrusal regresyon analizleri uygulanmıştır. Araştırmaya katılan 394 hemşirenin, %84,5’i kadın, %27,9’u 23-30 yaş aralığında, %75,1’i lisans mezunu, %43,7’si servis hemşiresi, %28,2’si 20 yıl ve üzeri tecrübeye sahip hemşirelerden oluşmaktadır. Yine katılımcıların, %61,4’ü çalıştığı birimde hiç tıbbi hata yapmadıklarını, %51,0’i çalıştıkları birimde ramak kala olay yaşadıklarını, %53,6’sı birimlerinde daha önce tıbbi hata yapıldığına şahit olduklarını belirtmiştir. Çalışma sonucunda araştırmaya katılan hemşirelerin güvenlik farkındalığının, güvenli davranışının ve raporlama kültürlerinin yüksek olduğu görülmüştür. Güvenlik farkındalığındaki artışın güvenlik davranışı ve raporlama kültürü düzeylerinde artışa neden olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

çalışma ortamı, hemşireler, güvenlik farkındalığı, güvenli davranış, raporlama kültürü

INVESTIGATION OF NURSES' BEHAVIOR AND AWARENESS OF WORK ENVIRONMENT SAFETY: THE CASE OF A PUBLIC HOSPITAL IN KONYA PROVINCE

Öz

The aim of this study was to reveal the behaviors and awareness of nurses about workplace safety. The population of the study consisted of 557 active nurses working in a public hospital in Konya province. Online survey technique was used as a data collection tool. The questionnaire consists of 4 sections and 26 questions. The first part consists of questions about sociodemographic characteristics, the second part consists of the safety awareness questionnaire, the third part consists of the safety behavior scale and the fourth part consists of the reporting culture questionnaire. It was determined that the data obtained showed a normal distribution. Independent groups t, one-way variance, Pearson correlation analysis and simple linear regression analysis were applied on the data. Of the 394 nurses who participated in the study, 84.5% were female, 27.9% were in the 23-30 age range, 75.1% were undergraduate graduates, 43.7% were ward nurses, and 28.2% had 20 years or more experience. Again, 61.4% of the participants stated that they had never made a medical error in their unit, 51.0% stated that they had experienced a near-miss incident in their unit, and 53.6% stated that they had witnessed medical errors in their unit before. As a result of the study, it was seen that the safety awareness, safe behavior and reporting culture of the nurses participating in the study were high. It was concluded that an increase in safety awareness leads to an increase in safety behavior and reporting culture levels.

Anahtar Kelimeler

work enviroment, nurses, safety awareness, safe behavior, reporting culture

Kaynakça

• Aba, G., & Ateş, M. (2015). Sağlıkta eşitsizlikler (1st ed.). Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Albayrak, S. & Tuna, H. (2021). İş güvenliği kültürünün un sanayi sektöründe çalışanların güvenlik performansına etkisi (Konya İli Örneği). European Journal of Science and Technology, 32(160), 160–166.
• Bayer, E., & Günal, D. (2018). Hemşirelerin iş sağlığı ve güvenliği algılarının incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy University Journal of Social Sciences Institute, 10(25), 503–519. https://doi.org/10.20875/MAKUSOBED.440607.
• Beşer, A. (2012). Sağlık çalışanlarının sağlık riskleri ve yönetimi. DEUHYO ED., 5(1), 39–44.
• Blum, H. L. (1974). Planning for health: Development and application of social change theory. Human Sciences Press.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, O. E., Karadeniz, S., & Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Yayıncılık.
• Çelikkalp, Ü., Saraçoğlu, G. V., Keloğlu, G., & Bilgiç, Ş. (2016). Hemşirelerin çalışma ortamlarında iş güvenliği uygulamalarını değerlendirmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15, 1–6. https://doi.org/10.5455/pmb.1-1456393602.
• Çevik, G. (2018). Hemşirelerin hasta güvenliği tutumunun hasta güvenliği kültürü üzerine etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Cho, O. H., Lee, D., & Hwang, K. H. (2022). Patient safety awareness, knowledge and attitude about fire risk assessment during time‐out among perioperative nurses in Korea. Nursing Open, 9(2), 1353. https://doi.org/10.1002/NOP2.1180.
• Dursun, S., & Keser, A. (2014). İş güvenliği farkındalığı ve iş güvenliği davranışları arasındaki ilişkilerin araştırılması: uygulamalı bir araştırma. Çalışma İlişkileri Dergisi, 5(2), 1–9. https://dergipark.org.tr/en/pub/cider/issue/29531/316972.
• Dursun, S. (2011). Güvenlik kültürünün güvenlik performansı üzerine etkisine yönelik bir uygulama. [Doktora Tezi]. Uludağ Üniversitesi.
• El-Sallamy, R. M., Kabbash, I. A., El-Fatah, S. A., & El-Feky, A. (2018). Physical hazard safety awareness among healthcare workers in Tanta university hospitals, Egypt. Environmental Science and Pollution Research, 25(31), 30826–30838. https://doi.org/10.1007/S11356-017-9110-6/TABLES/9.
• Elçin, G. (2020). Sağlık çalışanlarında iş sağlığı ve güvenliği algısının belirlenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Medipol Üniversitesi.
• Erkal, M. A. (2020). Sağlık çalışanlarının iş güvenliği farkındalığı ve güvenli davranışlarının hasta güvenliğine etkisi (Selçuk Üniversitesi örneği) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Rumeli Üniversitesi.
• Erkan, I., Yarenoglu, A., Yukseloglu, E. H., & Ulutin, H. C. (2019). The investigation of radiation safety awareness among healthcare workers in an education and research hospital. International Journal of Radiation Research, 17(3), 447–453.
• Göde, A. & Kuşçu, F. N. (2022). E-Nabız sistemi kullanımının sağlık sistemlerine güvensizlik üzerine etkisinin incelenmesi: Üniversite öğrencileri üzerinde bir araştırma. Journal of Academic Value Studies, 8(1), 37-46. http://dx.doi.org/10.29228/javs.57441.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Haktanır, G. (2011). Prediction of safety-related behaviour among turkish nurses: an application of theory of planned behaviour and effects of safety climate perceptions [Unpublished Master's Thesis]. Middle East Technical University.
• Håvold, J. I., & Nesset, E. (2009). From safety culture to safety orientation: Validation and simplification of a safety orientation scale using a sample of seafarers working for Norwegian ship owners. Safety Science, 47(3), 305–326. https://doi.org/10.1016/J.SSCI.2008.05.002.
• İnce, B. S. (2008). Hemşire güvenliği: Çalışma ortamı ve riskler. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 24(3), 61–71.
• Jang, S. J., Lee, H., & Son, Y. J. (2021). Perceptions of patient safety culture and medication error reporting among early- and mid-career female nurses in South Korea. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(9), 4853. https://doi.org/10.3390/IJERPH18094853.
• Kalaycı, Ş. (2017). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Dinamik Akademi Yayınları.
• Karagöz, Y. (2016). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Asil Yayınevi.
• Kılkış, İ. (2013). İş Sağlığı ve güvenliği’nde yeni bir dönem: 6331 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kanunu (İSGK). ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 15(1), 17–42. https://doi.org/10.4026/1303-2860.2013.0217.x.
• Koç, Z., Eraydın, C., & Tezcan, B. (2020). Hemşirelerin hasta güvenliği kültürü algıları ve etkileyen faktörler. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(2), 102–109. https://doi.org/10.34087/CBUSBED.587753.
• Kocaay, F., & Küçük Biçer, B. (2022). Sağlık çalışanlarında iş sağlığı ve güvenliği yeterlilik algısının değerlendirilmesi. Sağlık Bilimlerinde Değer, 12(2), 274–279. https://doi.org/10.33631/sabd.1054756.
• Lin, S. H., Tang, W. J., Miao, J. Y., Wang, Z. M., & Wang, P. X. (2008). Safety climate measurement at workplace in China: A validity and reliability assessment. Safety Science, 46(7), 1037–1046. https://doi.org/10.1016/J.SSCI.2007.05.001.
• Lloyd, D., Newell, S., & Dietrich, U. C. (2004). Health inequity: a review of the literature. orthern Rivers Area Health Service.
• Neal, A., Griffin, M. A., & Hart, P. M. (2000). The impact of organizational climate on safety climate and individual behavior. Safety Science, 34(1–3), 99–109. https://doi.org/10.1016/S0925-7535(00)00008-4.
• Öztürk, H., Babacan, E., & Anahar, E. Ö. (2012). Hastanede çalışan sağlık personelinin iş güvenliği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(4), 252-268.
• Solak, M., & Topçu, S. (2022). Hemşirelerin hasta güvenliği kültürü algılarının değerlendirilmesi. Izmir Democracy University Health Sciences Journal, 5(3), 681–693. https://doi.org/10.52538/IDUHES.1140221.
• Tarlov, A. R. (1999). Public policy frameworks for ımproving population health. Annals of the New York Academy of Sciences, 896(1), 281–293. https://doi.org/10.1111/J.1749-6632.1999.TB08123.X.
• Tekingündüz, S., Kurtuldu, A., & Işık Erer, T. (2016). Sağlık hizmetlerinde eşitsizlik ve etik. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(4), 32–43. https://doi.org/10.1596/978.
• Tengilimoğlu, D., Işık, O., & Akbolat, M. (2017). Sağlık işletmeleri yönetimi (8th ed.). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Terzi, B., Polat, Ş., Azizoğlu, F., Ateş, N., Güngörmüş, E., & İşsever, H. (2019). Hemşirelerde iş güvenliğinin bazı değişkenler yönünden incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(3), 260–267. https://doi.org/10.22312/SDUSBED.550059.
• Tuncay, A., & Kılıç, M. (2023). Hemşirelerde hasta güvenliği kültürünün tıbbi hata yapma eğilimine etkisi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 26(3), 557–574. https://dergipark.org.tr/en/pub/hacettepesid/issue/80040/1169483
• Tüzüner, V., & Özaslan, B. (2010). Hastanelerde iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının değerlendirilmesine yönelik bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 40(2), 138–154. https://dergipark.org.tr/en/pub/iuisletme/issue/9250/115726.
• Uzuntarla, F. (2018). Sağlık çalışanlarının iş güvenliği farkındalıkları ile güvenli davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Çankaya Üniversitesi.
• Yaşar, M. E., & Aydemir, İ. (2023). İş sağlığı ve güvenliği farkındalığına etki eden faktörlerin belirlenmesi: sağlık çalışanları üzerine bir uygulama. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(3), 213. https://doi.org/10.53443/anadoluibfd.1251532
• Yöyler, F. (2020). Sağlık çalışanlarının tıbbi hata farkındalıkları ile raporlama durumları arasındaki ilişki [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ege Üniversitesi.
• Zhao, X., Shi, C., & Zhao, L. (2022). Nurses’ ıntentions, awareness and barriers in reporting adverse events: a cross-sectional survey in tertiary hospitals in China. Risk Management and Healthcare Policy, 15, 1987. https://doi.org/10.2147/RMHP.S386458.