SAĞLIK TEKNOLOJİSİNİN SAĞLIK HARCAMALARINA ETKİSİ

Yıl 2024, Cilt: 27 Sayı: 3, 411 - 428, 26.09.2024

Gülay Ekinci , Sevdanur Memur

https://doi.org/10.61859/hacettepesid.1406500

Öz

Bu çalışma sağlık teknolojileri kapsamında yer alan Manyetik Rezonans Görüntüleme ve Bilgisayarlı Tomografi görüntüleme hizmetlerinin Sağlık Harcamaları üzerindeki etkisini belirleme amacıyla yapılmıştır. Analizler panel veri analizi yöntemi kullaıılarak yapılmıştır. Araştırmada bağımlı değişken olarak sağlık harcamaları, bağımsız değişken olarak sağlık teknolojisi kapsamında Manyetik Rezonans görüntüleme ve Bilgisayarlı Tomografi görüntüleme sayıları belirlenmiş olup, 2007-2018 yıllarına ait düzenli verisi olan 16 ülke analize dahil edilmiştir. Bu ülkeler Avustralya, Belçika, Kanada, Şili, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Fransa, Almanya, İzlanda, İsrail, Kore, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Slovak Cumhuriyeti ve Slovenya idi. Analiz sonuçlarına göre Bilgisayarlı Tomografi görüntüleme sayılarında meydana gelen bir birimlik artışın sağlık harcamalarını 3.23 birim, Manyetik Rezonans görüntüleme sayılarında meydana gelen bir birimlik artışın sağlık harcamalarını 21.9 birim arttırdığı tespit edilmiştir. Çalışmanın sonuçları sağlık harcamaları ile Bilgisayarlı Tomografi ve Manyetik Rezonans Görüntüleme sayıları arasında pozitif yönde ve uzun dönemli ilişki olduğu, değişkenler arasında farklı yönlerde nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Ayrıca yıllar itibariyle Manyetik Rezonans Görüntüleme sayısının Bilgisayarlı Tomografi görüntüleme sayısından daha fazla arttığı, Manyetik Rezonans Görüntüleme sayılarının Bilgisayarlı Tomografiye göre sağlık harcamalarını daha yüksek düzeyde etkilediği tespit edilmiştir. Bu iki sonuç birlikte değerlendirildiğinde öncelikle Manyetik Rezonans Görüntüleme hizmetlerine yönelik değerlendirmelerin yapılarak iyileştirici faaliyetlerin geliştirilmesinin sağlık harcamalarını azaltabileceği öngörülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Harcamaları, Manyetik Rezonans, Bilgisayarlı Tomografi., Sağlık Teknolojisi

Etik Beyan

Analizlerde kullanılan veriler ikincil veriler olduğundan etik kurul iznine gerek duyulmadığından etik kurul izni alınmamıştır.

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

YOK

Teşekkür

yok

THE EFFECT OF HEALTHCARE TECHNOLOGY ON HEALTH EXPENDITURES

Öz

This study aimed to determine the effect of Magnetic Resonance Imaging and Computed Tomography imaging services, which are within the scope of health technologies, on Health Expenditures. Panel analyses was used for the analyses. In the study, health expenditures were determined as the dependent variable, and the number of MR imaging and CT imaging within the scope of health technology as the independent variable, and 16 countries with regular data for the years 2007-2018 were included in the analysis. These countries were Australia, Belgium, Canada, Chile, The Czech Republic, Denmark, France, Germany, Iceland, Israel, Korea, Latvia, Lithuania, Luxembourg, Slovak Republic, and Slovenia. As a result of the analyses, it was determined that a one-unit increase in the number of Computed Tomography imaging increased health expenditures by 3.23 units, and a one-unit increase in the number of Magnetic Resonance imaging increased health expenditures by 21.9 units. The results of the study revealed that there was a positive and long-term relationship between health expenditures and the number of Computed Tomography and Magnetic Resonance Imaging, and there was a causal relationship in different directions between the variables. In addition, it has been determined that the number of Magnetic Resonance Imaging has increased more than the number of Computed Tomography imaging over the years, and that the number of Magnetic Resonance Imaging has a higher impact on health expenditures than Computed Tomography. When these two results were evaluated together, it is predicted that evaluating Magnetic Resonance Imaging and developing remedial activities will reduce health expenditures.

Anahtar Kelimeler

Health Expenditures, Magnetic Resonance, Computed Tomography, Health Technology

Proje Numarası

YOK

Kaynakça

• Akar, S. (2014). Türkiye’de sağlık harcamaları, sağlık harcamalarının nisbi fiyatı ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yönetim ve Ekonomi, 21(1),311-322.
• Akyol, H., & Gurlaş, F.(2021). Teknolojik patent, finansal derinleşme ve sağlık harcamaları arasındaki ilişkinin saptanması. ETÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12,18-38.
• Andersen, R.M. (2008). National health surveys and the behavioral model of health services use. Med Care,46(7):647-53. doi: 10.1097/MLR.0b013e31817a835d. PMID: 18580382.
• Arabloo, J., Hamouzadeh, P., Mousavinezhad, S.M., Mobinizadeh, M., Olyeemanesh, A., & Pooyandjoo, M. (2016). Health technology assessment of ımage-guided radiotherapy: a systematic review of current evidence. Medical Journal of the Islamic Republic of Iran, 30,318. PMID: 27390688; PMCID: PMC4898870.
• Arık, Ö., Ileri, Y.Y., & Kaya, B. (2016). Sağlık hizmetlerinde tıbbi cihaz sektörü. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 19(2): 187-202.
• Baker, L., Birnbaum, H., Geppert, J., Mishol, D., & Moyneur, E. (2003). The relationship between technology availability and health care spending. Health Affairs,3,537-551.Doi: 10.1377/hlthaff.W3.537.
• Bentley, T.G.K., Effros, R.M., Palar, K., & Keeler, E.B. (2008). Waste in the U.S. health care system: a conceptual framework. The Milbank Quarterly, 86(4), 629– 659.
• Bozer, A., & Ağırbaş, I.(2016). Tıbbi görüntüleme cihazlarının sayısal durumu ve kullanımlarının değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası: 69(3), 193-201.
• Brempong, K. G., & Wilson, M. (2004). Health human capital and economic growth in sub-saharan African and OECD countries. The Quarterly Review of Economics and Finance, 44(2), 296-320.
• Dybczak, K. & Przywara, B. (2010). The role of technology in health care expenditure in the EU. Economic ve Financial Affairs, European Comission, Economic Papers, 400, 1-26. doi: 10.2765/6765
• Ferguson, B., Geralds, J., Petrey , J., & Huecker, M. (2018). Malpractice in emergency medicine-a review of risk and mitigation practices for the emergency medicine Provider. Journal of Emergency Medical, 55(5),659-665.
• Goyal, N., Donnino, M.W., Vachhani, R., Bajwa, R., Ahmad, T., & Otero, R. (2006). The utility of head computed tomography ın the emergency department evaluation of syncope. Intern Emerg Med.,1(2),148-50. doi: 10.1007/BF02936543. PMID: 17111790.
• Granger, C. W. (1969). Investigating causal relations by econometric models and crossspectral methods. Econometrica, 37(3),424-438.
• Geitung, J. T. (2016). Modern radiology and the use of resources. too much technology (?) – not at all. Acta Radiologica, 57(1), 3–5.
• Hammoud , K., Lanfranchi , M., Li , S., & Mehan, W. (2016). What is the diagnostic value of head mrı after negativee head CT in ed patients presenting with symptoms atypical of stroke? Emergency Radiology, 23(4),339-44. doi: 10.1007/s10140-016-1408-z. PMID: 27220652.
• Karataş, M., & Çankaya, E. (2010). İktisadi kalkınma sürecinde beşeri sermayeye ilişkin bir inceleme. Mehmet Akif Ersoy Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 29-55.
• Keshtkaran, A., Bagheri, M., Ostovar, R., Salari , H., Farrokhi, M., Esfandiari, A.,& Yousefimanesh, H. (2012). Developing criteria for lumbar spine magnetic resonance ımaging (MRG) Using RAND appropriateness method (RAM). Iranian Journal of Radiology, 9(3), 130-138.
• Korley, F.K., Pham, J.C., & Kirsch, T.D. (2010). Use of advanced radiology during visits to US emergency departments for ınjury-related conditions, 1998-2007. JAMA, 6,304(13),1465-71. doi: 10.1001/jama.2010.1408. Erratum in: JAMA. 2010 Nov 3;304(17):1901. PMID: 20924012.
• Kose, Y., & Yılmaz, E. (2023). Şirket performans parametreleri aralarındaki ilişkilerin belirlenmesi: BİST-30 şirketleri üzerinde analitik inceleme, Verimlilik Dergisi, 57(1),199-210.
• Lauterbur, P. (1973). Image formation by ınduced local ınteractions: examples employing nuclear magnetic resonance. Nature, 242,190-191.
• Llorian, E.R., & Mann, J. (2022). Exploring the technology–healthcare expenditure nexus: a panel error correction approach. Empirical Economics, 62,3061–3086 https://doi.org/10.1007/s00181-021-02125-0
• Lyu, H., Xu, T., Brotman, D., Mayer-Blackwell, B., Cooper, M., Daniel, M., & et al. (2017). Overtreatment in the United States. PLoS ONE, 12(9), e0181970.
• Mauri, G., Porazzi, Cova, l., Restelli, u., Tondolo, T., Bonfanti, M., Cerri, A., Ierace, T., Croce, D., & Solbiati, L. (2014). Intraprocedural contrast-enhanced ultrasound (CEUS) ın liver percutaneous radiofrequency ablation: clinical ımpact and health technology assessment. Insights Imaging, 5(2), 209-216.
• Mayor, S. (2010). US report calls for national strategy to reduce overuse of medical imaging. British Medical Journal, 341, 46-58.
• Mertler, A.A., Karadoğan, N., & Tatarhan, G. (2015). Türkiye'de tıbbi cihazların sayısal durumu ve oecd ülkeleri ile karşılaştırmaları. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 1(1), 52-70.
• Mollahaliloğlu, S., Arı, H.O., Öncül, H.G., & Gürsöz, H. (2009). Türk sağlık sektöründe tıbbi cihazların sayısal durumu, bölgesel dağılımı ve oecd ülkeleri ile karşılaştırmalar. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi,12(1), 69-86.
• Nak, H., & Sagbas, I. (2020). Sağlık Harcamaları kapsamında tıbbi görüntüleme cihazlarının bölgesel dağılımının analizi. Maliye Çalışmaları Dergisi,63,77-92. https://doi.org/10.26650/mcd2020-822594
• Oh, E., Imanaka, Y., & Evans, E. (2005). Determinants of the diffusion of computed tomography and magnetic resonance ımaging. International Journal of Technology Assessment in Health Care, 21(1), 73–80.
• OTA, 1976. Development of Medical Technology: Opportunities for Assessment. Washington, D.C. Government Printing Office United States Congress, DC, USA.
• Ozturk, K., Soylu, E., Bilgin, C., Hakyemez, B., & Parlak, M. (2018). Predictor variables of abnormal ımaging findings of syncope ın the emergency department. Int J Emerg Med.,12,11(1),16. doi: 10.1186/s12245-018-0180-0. PMID: 29532345; PMCID: PMC5847632.
• Öner N., & Ağırbaş, I. (2014). Bilgisayar tomografisi ve manyetik rezonans görüntülemenin sağlıkta teknoloji değerlendirme ve maliyet-fayda analizi ile değerlendirilmesi, Sağ. Perf. Kal. Derg., 8,147-163.
• Qaseem, A., Alguire, P., Dallas, P., Feinberg, L. E., Fitzgerald, F. T., Horwitch, C. & et al. (2012). Annals of ınternal medicine ıdeas and opinions appropriate use of screening and diagnostic tests to foster high-value, cost-conscious care. Annals of Internal Medicine, 156(2),147-9.
• Pesaran, H. (2004). General diagnostic tests for cross section dependence in panels, Cambridge Working Papers in Economics, 60,13-50.
• Phillips, P., & Sul., D. (2003). Dynamic panel estimation and homogeneity testing under cross Section dependence, The Econometrics Journal, 6(1), 217-259.
• Reiser, S.J. (1978). Medicine and the Reign of Technology. London: Cambridge University Press.
• Sargutan, E.A. (2005). Sağlık teknolojisi yönetimi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 8(1),113-144.
• Shekelle, P.G., Ortiz, E., Newberry, S.J., Rich, M.W., Rhodes, S.L., Brook, R.H., & Goldman, D.P. (2005). Identifying potential health care ınnovations for the future elderly: prospects for advances ın medical research and technology ın the first part of the twenty-first century. Health Affairs, 24 (Suppl2), W5-R67
• Sivananthan, S.N., Peterson, S., Lavergne, R., Barer, M.L., & McGrail, K.M.(2012). Designation, diligence and drift: understanding laboratory expenditure ıncreases in british columbia, 1996/97 to 2005/06. BMC Health Services Research, 12(472),1-8.
• Smith-Bindman, R., Miglioretti, D.L. & Larson, E.B. (2008). Rising use of diagnostic medical ımaging in a large ıntegrated health system. Health Affairs, 27(6),1491-502.
• Sungur, C. (2018). Tıbbi görüntüleme hizmetlerinin gereksiz kullanımı ve buna karşı çözüm önerileri. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,8(1),67-86 Retrieved from http://iibfdergisi.ksu.edu.tr/en/pub/issue/37890/437864.
• Swartzberg, K., & Goldstein, L.N. (2018). High positive computed tomography yields ın the emergency department might not be a positive finding. S Afr Med J., 27,108(3),230-234. doi: 10.7196/SAMJ.2018.v108i3.12635. PMID: 30004368.
• Tekin, Z., Gurlaş, F., Karakuş, K., & Akyol, H. (2019). Teknolojik inovasyon ve girişimciliğin sağlık finansmanı ile olan ilişkisi nedir?”, 4. Uluslararası Sağlık Bilimleri ve Yönetim Kongresi, 20-23 Haziran 2019, Üsküdar Üniversitesi, İstanbul.
• Temiz, M. (2013). Ekonomik Kalkınma ve Yoksulluk İlişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya
• Tung, M., Sharma, R., Hinson, J.S., Nothelle, S., Pannikottu, J., & Segal, J.B. (2018). Factors associated with imaging overuse in the emergency department: a systematic review. Am J Emerg Med.,36(2),301-309.
• Tüylüoğlu Ş., & Karalı, B. (2006). İnsani kalkınma endeksi ve Türkiye için değerlendirilmesi. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12, 53-88
• U.S. Congress, (1978).Office of technology assessment, policy ımplications of the computed tomography (ct) scanner.Washington, DC:U.S. Government Printing Office.
• U.S. Congress, (1984). Office of technology assessment, nuclear magnetic resonance ımaging technology, a clinical, ındustrial, and policy anazysis. Washington, DC: U.S. Government Printing Office.
• U.S. Congress, (1995). Office of technology assessment, health care technology and its assessment in eight countries, OTA-BP-H-140. Washington, DC: U.S. Government Printing Office.
• WHO, 2022, www.who.int/ Accessed Time: 23.03.2022
• Wiener, R., Schwartz , L., & Woloshin , S. (2011). Time trends in pulmonary embolism in the United States: evidence of overdiagnosis. Arch Intern Med., 171(9),831-7. doi: 10.1001/archinternmed.2011.178.
• Yiğit, V. (2016). Manyetik rezonans görüntüleme sağlık teknolojisinin yayılımı. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), 38–46. doi:10.5336/healthsci.2015-45601
• Yıldız, Ş., & Eren, M. (2020). Sağlık ekonomisi. Ed. Başar S. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayın No: 4076,pp.30 .