COVID-19 SÜRECİNDE OECD ÜLKELERİNİN SAĞLIK SİSTEM VERİMLİLİKLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2024, Cilt: 27 Sayı: 4, 561 - 576, 23.12.2024

Berna Kırıkoğlu , Tuncay Köse

https://doi.org/10.61859/hacettepesid.1428782

Öz

Sağlık hizmetlerine ayrılan kaynaklar giderek artmaktadır. Ancak bu kaynakların kıt olması onların verimli bir şekilde kullanılmasını gerektirmektedir. 2020 yılının son döneminde yaşanan Covid-19 hastalığı da bu kaynakların verimli kullanılması gerekliliğini ortaya koymuştur. Bu doğrultuda çalışma Covid-19 pandemi sürecinde Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) ülkelerinin kaynaklarını verimli bir şekilde kullanıp kullanmadıklarını belirleyerek ülkeleri karşılaştırmayı amaçlamıştır. Çalışmadaki girdi değişkenleri hasta yatak sayısı (1000 kişi başına), hekim sayısı (1000 kişi başına), hemşire sayısı (1000 kişi başına) ve kişi başına sağlık harcamasıdır. Çıktı değişkenleri ise Covid-19 sürecindeki ölüm sayısı (milyon kişi başına) ve tam aşılanan kişi sayısıdır. Veri Zarflama Analizi modellerinden girdi yönelimli CCR tekniği ile analizler gerçekleştirilmiştir. VZA girdi yönelimli analiz sonuçlarına göre Covid-19 pandemi sürecinde OECD üyesi ülkelerin ortalama verimliliği 0,725’tir. Ülkelerin % 13,15’inin verimli, % 86,84’ünün ise verimsiz olduğu tespit edilmiştir. Verimli ülkeler arasında Türkiye, Meksika, Güney Kore, Kosta Rika ve Kolombiya bulunmaktadır. En düşük verimliliğe sahip olan ülke ise Avusturya olmuştur. Kriz durumlarında, özellikle de Covid-19 gibi küresel bir pandemi sürecinde, sağlık sistemlerinin etkin bir şekilde yönetilmesi hayati önem taşımaktadır. Politika yapıcılar ve sağlık otoriteleri, ülkelerin kaynaklarını daha verimli kullanmalarına yardımcı olmak için stratejik adımlar atmaları gerekmektedir. Ayrıca, Covid-19 pandemisi sonrasında sağlık sistemlerini güçlendirmek ve benzer krizlere hazırlıklı olmak için ileriye dönük politika önerileri ve araştırmaların yapılması da önemlidirVZA girdi yönelimli analiz sonuçlarına göre Covid-19 pandemi sürecinde OECD üyesi ülkelerin ortalama verimliliği 0,725’tir. Ülkelerin % 13,15’i verimli, % 86,84’ü ise verimsiz olduğu tespit edilmiştir. Türkiye, Meksika, Güney Kore, Kosta Rika ve Kolombiya verimli çıkan ülkeler arasında yer almıştır. En düşük verimliliğe sahip olan ülke ise Avusturya olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Verimlilik, Covid-19, Veri Zarflama Analizi, OECD

EVALUATION OF HEALTH SYSTEM EFFICIENCY OF OECD COUNTRIES DURING COVID-19

Öz

Resources allocated to health services are increasing. However, the scarcity of these resources requires them to be used efficiently. The Covid-19 disease experienced in the last period of 2020 has also revealed the necessity of efficient use of these resources. Accordingly, the study aims to compare countries by determining whether the Organization for Economic Cooperation and Development (OECD) countries have used their resources efficiently during the Covid-19 pandemic. The input variables in the study are the number of patient beds (per 1000 people), number of physicians (per 1000 people), number of nurses (per 1000 people) and health expenditure per capita. The output variables are the number of deaths in the Covid-19 process (per million people) and the number of fully vaccinated people. Analyses were carried out with the input-oriented CCR technique from Data Envelopment Analysis models. According to the results of DEA input-oriented analysis, the average efficiency of OECD member countries during the Covid-19 pandemic process is 0.725. It was determined that 13.15% of the countries were efficient and 86.84% were inefficient. Efficient countries include Turkey, Mexico, South Korea, Costa Rica and Colombia. The country with the lowest efficiency was Austria. In times of crisis, especially during a global pandemic such as Covid-19, it is vital that health systems are managed effectively. Policymakers and health authorities need to take strategic steps to help countries use their resources more efficiently. It is also important to make forward-looking policy recommendations and research to strengthen health systems after the Covid-19 pandemic and to be prepared for similar crises.According to the member analysis books entered by DEA, the average of OECD countries is 0.725 during the Covid-19 pandemic process. It has been determined that 13.15% of the countries are efficient and 86.84% are inefficient. Turkey, Mexico, South Korea, Costa Rica and Colombia were among the productive exit countries. The country with the lowest productivity was Austria.

Anahtar Kelimeler

Efficiency, Covid-19, Data Envelopment Analysis, OECD

Kaynakça

• Acar, E., Gökkaya, D., & Şenol, O. (2023). Efficiency analysis of middle-income countries in terms of health indicators for the covid process. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(Özel Sayı).
• Ayanoğlu, Y., Murat, A., & Beylik, U. (2010). Hastanelerde veri zarflama analizi (vza) yöntemiyle finansal performans ölçümü ve değerlendirilmesi. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 2(2), 40-62.
• Bağcı, H., & Çil Koçyiğit, S. (2023). Evaluating the decentralization of public hospitals in Turkey in terms of technical efficiency: Data envelopment analysis and Malmquist index. Benchmarking: An International Journal, 30(10), 4425-4460.
• Bakırcı, F. (2006). Üretimde etkinlik ve verimlilik ölçümü, veri zarflama analizi, teori ve uygulama. Ankara: Atlas Yayınları.
• Banker, R. D., Charnes, A., & Cooper, W. W. (1984). Some models for estimating technical and scale inefficiencies in data envelopment analysis. Management Science, 30(9), 1078-1092.
• Baysal, M. E., Uygur, M., & Toklu, B. (2013). Veri zarflama analizi ile TCDD limanlarında bir etkinlik ölçümü çalışması. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 19(4), 437-442.
• Boussofiane, A., Dyson, R. G., & Thanassoulis, E. (1991). Applied data envelopment analysis. European Journal of Operational Research, 52(1), 1-15.
• Cansever, İ. H., & Şenol, O. (2022). Gelişmiş ülkelerin sağlık sistemleri verimlilikleri ile covid-19 performansları ilişkisi üzerine bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 611-628.
• Charnes, A., Cooper, W., Lewin, A. Y., & Seiford, L. M. (1997). Data envelopment analysis theory, methodology and applications. Journal of the Operational Research Society, 48(3), 332-333.
• Charnes, A., Cooper, W. W., & Rhodes, E. (1978). Measuring the efficiency of decision making units. European Journal Of Operational Research, 2(6), 429-444.
• Chen, Y., & Ali, A. I. (2002). Continuous optimization output–ınput ratio analysis and DEA frontier. European Journal of Operational Research. 142 (3),476– 479.
• Chen, Z., Shi, J., Xu, M., & Mao, L. (2022). Efficiency evaluation of surgical nursing wards based on data envelopment analysis. Journal of Nursing Management, 30(7), 3218-3226.
• Our World In Data (2022) Coronavirus (COVID-19). Erişim Adresi: https://ourworldindata.org
• Worldometer (2022) Covid-19 Coronavirus Pandemic. Erişim Adresi: https://www.worldometers.info/coronavirus/
• Ergülen, A., Bolayır, B., Ünal, Z., & Harmankaya, İ. (2020). Covid-19 sürecinde Türkiye’nin etkinliğinin veri zarflama analizi ile değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(Ek), 275-286.
• Farrell, M. (1957) The Measurement of Productivity Efficiency. Journal of the Royal Statistical Society: Series A, 120, 253-290.
• García, F., Marcuello, C., Serrano, D., & Urbina, O. (2002). Evaluation of efficiency in primary health care centres: an application of data envelopment analysis. Financial Accountability & Management, 15(1): 67–83.
• Ghasemi, A., Boroumand, Y., & Shirazi, M. (2020). How do governments perform in facing COVID-19? [MPRA Paper].
• Gómez-Gallego, J. C., Gómez-Gallego, M., García-García, J. F., & Faura-Martinez, U. (2021). Evaluation of the Efficiency of European Health Systems Using Fuzzy Data Envelopment Analysis. Healthcare, 9(10), 1270.
• İKV-İktisadi Kalkınma Vakfı (2020). AB Üyesi Ülkelerin Covid-19 Tablosu: Mevcut Durum ve Alınan Önlemler. Erişim Adresi: https://www.ikv.org.tr/ikv.asp?id=3765
• Kai, L., Rong, N., Yan-Hua, S., Si-Jing, W., & Xiao-Jiao, M. (2014). Relative efficiency of third-grade general public hospitals in Zhejiang province, China. 2014 Tenth International Conference on Computational Intelligence and Security, 304-307.
• Kamel, M. A., & Mousa, M. E.-S. (2021). Measuring operational efficiency of isolation hospitals during COVID-19 pandemic using data envelopment analysis: A case of Egypt. Benchmarking: An International Journal, 28(7), 2178-2201.
• Kavuncubaşı, Ş. & Yıldırım, S. (2015). Hastane ve sağlık kurumları yönetimi. 4. Basım. Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Mohanta, K. K., Sharanappa, D. S., & Aggarwal, A. (2021). Efficiency analysis in the management of COVID-19 pandemic in India based on data envelopment analysis. Current Research in Behavioral Sciences, 2, 100063.
• Neogi, D. (2021). Performance Appraisal of Select Nations in Mitigation of COVID-19 Pandemic using Entropy based TOPSIS Method. Ciencia & Saude Coletiva, 26(4), 1419-1428.
• OECD. (2022). Erişim Adresi: https://data.oecd.org/
• OECD. (2024), Hospital beds (indicator). doi: 10.1787/0191328e-en. Erişim Adresi: https://www.oecd.org/en/data/indicators/hospital-beds.html
• Öztürk, Y. E. (2014). Veri zarflama analizi ve hastane etkinliğinin ölçülmesinde kullanımı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 12 (1-2), 97-118.
• Pourmahmoud, J., & Bagheri, N. (2023). Uncertain Malmquist productivity index: An application to evaluate healthcare systems during COVID-19 pandemic. Socio-Economic Planning Sciences, 87, 101522.
• Roh, C.-Y. (2019). Applying non-parametric methods measuring economic performance: A case of community hospitals in the State of New York. Journal of Hospital Management and Health Policy, 3(0).
• Sağlık Bakanlığı (2020). Pandemi. Erişim Adresi: https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66494/pandemi.html.
• Sel, A. (2021). Covid 19 pandemisinde sağlık sistemi gelişmelerinin etkinliğinin ölçülmesi: G-20 üzerine bir inceleme. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10 (2), 181-202.
• Selamzade, F., & Özdemir, Y. (2020). COVID-19`a karşı OECD ülkelerinin etkinliğinin VZA ile değerlendirilmesi. Turkish Studies, 15 (4), 977-991.
• Shirouyehzad, H., Jouzdani, J., & Khodadadi Karimvand, M. (2020). Fight against COVID-19: A global efficiency evaluation based on contagion control and medical treatment. Journal of Applied Research on Industrial Engineering, 7(2), 109-120.
• Su, E. C.-Y., Hsiao, C.-H., Chen, Y.-T., & Yu, S.-H. (2021). An Examination of COVID-19 Mitigation Efficiency among 23 Countries. Healthcare, 9(6), 755.
• World Bank (2022). World Bank Open Data. Erişim Adresi: https://data.worldbank.org/
• Timor, M., & Lorcu, F. (2010). Türkiye ve Avrupa Birliğine üye ülkelerin sağlık sistem performanslarının kümeleme ve veri zarflama analizi ile karşılaştırılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi, 21(65), 25-46.
• Wang, J., Yan, R., Hollister, K., & Zhu, D. (2008). A historic review of management science research in China. Omega, 36(6), 919-932.
• DSÖ (2000). World Health Report 2000: Health Systems-Improving Performance. Geneva, Switzerland.
• DSÖ (2015). Global Reference List of 100 Core Health Indicators. Erişim Adresi: https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/173589/WHO?sequence=1
• Wöber, K. W. (2007). Data envelopment analysis. Journal of Travel & Tourism Marketing, 21(4), 91-108.
• Yiğit, V. (2016). Bir üniversite hastanesinin tıbbi bölümlerinin teknik verimlilik analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (23), 199-214.
• Yiğit, A. (2020). OECD Ülkelerinin Covid 19 Pandemisi ile Mücadele Performansı: Kesitsel Bir Araştırma. Journal of Current Researches on Social Sciences, 10 (2), 399-416.
• Zhang, X., Zhao, L., Cui, Z., & Wang, Y. (2015). Study on equity and efficiency of health resources and services based on key indicators in China. PLOS ONE, 10(12), e0144809.