SAĞLIK ÇALIŞANLARINDA İŞ YAŞAM KALİTESİ, YURTDIŞINA GÖÇ NİYETİ VE ŞİDDET ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2025, Cilt: 28 Sayı: 1, 113 - 126, 26.03.2025

Gökhan Acar , Murat Sağbaş

https://doi.org/10.61859/hacettepesid.1505681

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye'deki sağlık sektörü çalışanlarının iş yaşam kalitesi, beyin göçü algıları ve sağlıkta şiddet maruziyeti arasındaki ilişkileri incelemektir. Çalışmada gruplar arası farklılıkların tespitinde bağımsız örneklem t-testi ve ANOVA kullanılmıştır. Araştırmada demografik özellikleri belirlemeye yönelik anket kısmının yanı sıra Beyin Göçü Tutumu Ölçeği, İş Yaşam Kalitesi Ölçeği ve Şiddete Yönelik Tutum Anketi kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemi 331 sağlık çalışanından oluşmaktadır. Sonuçlar, iş-yaşam kalitesinin sektöre göre önemli ölçüde farklılaştığını, özel sektör çalışanlarının kamu sektöründekilere göre daha yüksek puanlar bildirdiğini göstermektedir. Beyin göçü algıları medeni durum ve çocuk sahipliğinden etkilenmekte, evli olmayan ve çocuksuz bireyler göçü daha cazip olarak algılamaktadır. Araştırma sonucunda, şiddete maruz kalmanın beyin göçü tutumları ile pozitif ilişkili olduğunu ortaya koymaktadır. Ancak, iş-yaşam kalitesi beyin göçü algılarını doğrudan etkilememektedir. Ayrıca, özel sektörde çalışan sağlık çalışanlarının kamu sektöründe çalışanlara kıyasla şiddete maruz kalma olasılığı daha yüksektir. Bu çalışma, iş-yaşam kalitesinin iyileştirilmesi, sağlık hizmetlerinde şiddetin azaltılması ve beyin göçü endişelerinin giderilmesi için kapsamlı politikalara duyulan ihtiyacı vurgulamaktadır. Mesleki memnuniyetin artırılması ve güvenli çalışma ortamlarının sağlanması, sağlık çalışanları arasında göç niyetlerini önemli ölçüde azaltabilir.

Anahtar Kelimeler

İş yaşam kalitesi, Beyin göçü, Sağlık sektörü, Şiddet, Demografik etkiler

THE RELATIONSHIP BETWEEN QUALITY OF WORK LIFE, INTENTION TO MIGRATE ABROAD AND VIOLENCE IN HEALTHCARE WORKERS

Öz

The purpose of this study is to examine the relationships between quality of work life, perceptions of brain drain and exposure to violence in health care among health sector employees in Türkiye. In the study, independent sample t-test and ANOVA were used to determine the differences between groups, and structural equation modeling was also used. In addition to the questionnaire to determine demographic characteristics, the Brain Drain Attitude Scale, the Quality of Work Life Scale, and the Attitudes Towards Violence Questionnaire were used in the study. The sample of the study consists of 331 healthcare workers. The results show that quality of work-life differs significantly by sector, with private sector employees reporting higher scores than those in the public sector. Perceptions of brain drain are affected by marital status and having children, and unmarried and childless individuals perceive migration as more attractive. Structural equation modeling reveals that exposure to violence is positively associated with brain drain attitudes. However, quality of work-life does not directly affect brain drain perceptions. In addition, health care workers working in the private sector are more likely to be exposed to violence than those working in the public sector. This study highlights the need for comprehensive policies to improve quality of work-life, reduce violence in healthcare and address brain drain concerns. Increasing occupational satisfaction and providing safe working environments can significantly reduce migration intentions among healthcare workers.

Anahtar Kelimeler

Quality of work life, Brain drain, Healthcare sector, Violence, Demographic effects

Kaynakça

• Akar, H., & Üstüner, M. (2017). İş yaşam kalitesi ölçeğinin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 159-176. https://www.doi.org/ 10.17679/inuefd.302675.
• Babapour, A. R., Gahassab-Mozaffari, N., & Fathnezhad-Kazemi, A. (2022). Nurses’ job stress and its impact on quality of life and caring behaviors: a cross-sectional study. BMC nursing, 21(1), 75. https://www.doi.org/10.1186/s12912-022-00852-y
• Babamohamadi, H., Davari, H., Safari, A. A., Alaei, S., & Pordanjani, S. R. (2023). The association between workload and quality of work life of nurses taking care of patients with COVID-19. BMC nursing, 22(1), 234. https://www.doi.org/ 10.1186/s12912-023-01395-6
• Bae, Y., & Lee, T. (2015). Relationship of experience of violence and professional quality of life for hospital nurses'. Journal of Korean academy of nursing administration, 21(5), 489-500. https://www.doi.org/10.11111/jkana.2015.21.5.489
• Clemens, M. A., & Pettersson, G. (2008). New data on African health professionals abroad. Human Resources for Health, 6, 1-11. https://www.doi.org/ 10.1186/1478-4491-6-1
• Çabuk Y., & Menteş S. A. (2023). The effect of workplace violence on work performance and quality of life in the health sector: with the mediating role of quality of life. Balkan Near East J Soc Sci. 9, 162-175.
• Çelik, Y., & Çelik, S. Ş. (2007). Sexual harassment against nurses in Turkey. Journal of nursing Scholarship, 39(2), 200-206. https://www.doi.org/ 10.1111/j.1547-5069.2007.00168.x
• Çelik, S. Ş., Celik, Y., Ağırbaş, İ., & Uğurluoğlu, Ö. (2007). Verbal and physical abuse against nurses in Turkey. International nursing review, 54(4), 359-366.
• Charati F. G., Esmaeili R., Nasab N. M., Jafari H. (2021). Occupational violence and its association with the quality of working life of nurses in intensive care units of educational-medical centers in 2019. Iran J Psychiatry Behav Sci. 15(4),: e114080. https://www.doi.org/10.5812/ijpbs.114080
• Choi, S. H., & Lee, H. (2017). Workplace violence against nurses in Korea and its impact on professional quality of life and turnover intention. Journal of nursing management, 25(7), 508-518. https://www.doi.org/ 10.1111/jonm.12488.
• Coser, L. A. (1957). Social conflict and the theory of social change. The British journal of sociology, 8(3), 197-207.
• Eslamian, J., Akbarpoor, A. A., & Hoseini, S. A. (2015). Quality of work life and its association with workplace violence of the nurses in emergency departments. Iranian journal of nursing and midwifery research, 20(1), 56-62.
• Fathy Saad N. (2015). Work place violence and quality of work life among nurses at urban and rural health care setting. Egypt J Health Care. 6(4), 211-217. https://www.doi.org/10.21608/EJHC.2015.211229
• Filiz M. (2022). Türkiye’de tıp fakültelerinin akademik ve eğitsel yapılarına yönelik bir değerlendirme. Batman Univ Yasam Bilim Derg. 12(2), 190-199.
• Forcier, M. B., Simoens, S., & Giuffrida, A. (2004). Impact, regulation and health policy implications of physician migration in OECD countries. Human resources for health, 2, 1-11. https://www.doi.org/ 10.1186/1478-4491-2-12
• Hashish E. A., Ashour H. M.. (2020). Determinants and mitigating factors of the brain drain among Egyptian nurses: a mixed-methods study. J Res Nurs. 25(8), 699-719. https://www.doi.org/ 10.1177/1744987120940381
• Kaya A. E., Aktürk B. E., Aslan E. (2023). Factors predicting the motivation to study abroad in Turkish medical students: a causal investigation into the problem of brain drain. J Health Sci Med. 6(2), 526-531.
• Kalipeni, E., Semu, L. L., & Mbilizi, M. A. (2012). The brain drain of health care professionals from sub-Saharan Africa: A geographic perspective. Progress in Development Studies, 12(2-3), 153-171. https://www.doi.org/ 10.1177/146499341101200305
• Kirigia JM, Gbary AR, Muthuri LK, Nyoni J, Seddoh A.(2006). The cost of health professionals' brain drain in Kenya. BMC Health Serv Res. 6, 1-10. https://www.doi.org/ 10.1186/1472-6963-6-89
• Maslow, A., & Lewis, K. J. (1987). Maslow's hierarchy of needs. Salenger Incorporated, 14(17), 987-990.
• Meier, S. T. (1983). Toward a theory of burnout. Human relations, 36(10), 899-910.
• Mollahaliloğlu S., Çulha Ü. A., Kosdak M., Öncül H.G. (2014). The migration preferences of newly graduated physicians in Turkey. Med J Islam World Acad Sci. 22(2):69-75.
• Sağlık-SEN. Genel Başkan Durmuş: 190 Şiddet Olayında 316 Sağlık Çalışanı Mağdur Oldu. Sağlık-SEN. 2021. Erişim adresi https://www.sagliksen.org.tr/haber/10831/genel-baskan-durmus190-siddet-olayinda-316-saglik-calisani-magdur-oldu (Erişim Tarihi: 26.03.2024)
• Sağlık-SEN. 2022 Yılı Sağlıkta Şiddet Raporu. Sağlık-SEN. 2022. Erişim adresi https://www.sagliksen.org.tr/haber/12308/saglik-sen-2022-yili-saglik-ta-siddet-raporu (Erişim Tarihi: 26.03.2024)
• Sancak B., Selek S. N., Sarı E. (2023). Depression, anxiety, stress levels and five‐factor personality traits as predictors of clinical medical students' migration intention: a cross‐sectional study of brain drain. Int J Health Plann Manage. 38(4), 1015-1031. https://www.doi.org/10.1002/hpm.3646
• Sapkota T., Teijlingen E., Simkhada P. (2014) Nepalese health workers' migration to the United Kingdom: a qualitative study. Health Sci J. 28(1), 57-74.
• Sarcan E. (2022). Yüksek vasıflı işgücünün göçü: beyin göçü. Ankara Universitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 13(2), 69-75.
• Serour, G. I. (2009). Healthcare workers and the brain drain. International Journal of Gynecology & Obstetrics, 106(2), 175-178. https://www.doi.org/ 10.1016/j.ijgo.2009.03.035
• Tabachnick, B. G., Fidell, L. S., & Ullman, J. B. (2013). Using multivariate statistics, Boston, MA: Pearson, 6, 497-516.
• Öncü E., Selvi H., Vayisoğlu S. K., Ceyhan H. (2018). Hemşirelik öğrencilerinde Beyin Göçüne Yönelik Tutum Ölçeği geliştirilmesi: güvenirlik ve geçerlik çalışması. Cukurova Med J. 43(Ek 1), 207-215. https://www.doi.org/1 0.17826/cumj.427962
• Uğur N. (2022). Eğitim maliyetlerinde büyük risk: beyin göçü (asistan hekimler örneği). Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 31(2), 115-125.
• Yang Y., Li Y., An Y., et al.(2021). Workplace violence against Chinese frontline clinicians during the COVID-19 pandemic and its associations with demographic and clinical characteristics and quality of life: a structural equation modeling investigation. Front Psychiatry. 12, 649989.https://www.doi.org/10.3389/fpsyt.2021.649989
• Yıldırak Y. (2023). Sağlık çalışanlarına uygulanan şiddetin işten ayrılma niyeti üzerine bir araştırma (Yayınlanmış yüksek lisans tezi), İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Yıldırım A, & Hacıhasanoğlu R. (2011). Sağlık çalışanlarında yaşam kalitesi ve etkileyen değişkenler. J Psychiatr Nurs. 2(2), 61-68.
• Yıldırım T. (2010). Uluslararası düzeyde sağlık çalışanlarının göçünü yönetme politikaları: genel bir bakış ve Türkiye için bir durum değerlendirmesi. Amme Idaresi Dergisi. 43(4), 31-65.
• Yıldız M. S. (2020). Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşayan Türk hekimlerin Türkiye’de çalışma isteklilikleri. ACU Saglik Bil Derg. 11(1), 44-54.
• Xie, X. M., Zhao, Y. J., An, F. R., Zhang, Q. E., Yu, H. Y., Yuan, Z., ... & Xiang, Y. T. (2021). Workplace violence and its association with quality of life among mental health professionals in China during the COVID-19 pandemic. Journal of psychiatric research, 135, 289-293.