Hz. Peygamber’in Vahiy Sonrası Tepkisi ve İlk İnen Sureler Bağlamında Ruhi Tekâmülü

Yıl 2025, Sayı: 14, 310 - 339, 31.07.2025

Fethi Yıldırım

https://doi.org/10.61218/hadith.1631592

Öz

Yüce Allah, insanlığa gönderdiği son kitabıyla, bu hitabın ilk muhatabı olan Hz. Muhammed’in kişiliğini de inşa etmiştir. İlk inen surelerin oluşturduğu grupta yer alan Alak, Müddessir, Duhâ, İnşirah, Kalem ve Müzzemmil sureleri Rasulullah’ın şahsiyetini oluşturan bir içeriğe sahiptir. Bu makalede Hz. Peygamberin vahyi ilk alışında gösterdiği tepki ve bunun sonucunda içinde bulunduğu haleti ruhiyede vahiyle desteklenmesi ve bu ağır vazifeye ruhi tekâmülü sağlayarak hazırlanması ele alınmıştır. Yapılan araştırmalar neticesinde Resululah’ın ilk kez böyle bir tecrübe yaşaması sebebiyle korktuğu ve durumu hakkında yakın çevresiyle istişare ederek ne olduğu hakkında onların görüşüne başvurduğu anlaşılmaktadır. Fetretten sonra vahyin tekrar gelmeye başlamasıyla ilk gelen Müzzemmil, Müddessir, Duhâ, İnşirah ve Kalem sureleriyle Hz. Peygamber hem vahyin mahiyeti ve vazifesinin ne olduğu hakkında bilgilendirilirken diğer yandan onu bu ağır vazifeye hazırlamak için onun ruhi gelişimini sağlamaya yönelik öneriler, tedbirler ve bazı emirler yer almaktadır. Peygamberin ruhi gelişimi hakkında ise bu alana dair özel bir çalışmaya ulaşılamadığından daha çok Kur’ân ayetleri ve tefsirler üzerinden ve özellikle insanın metafizik âlemle iletişimini kurmaya yarayan Epifiz bezi/Epifiz Serebri/Epifiz Gland ve Aschoff-Tawara (suveydây-ı der’un) düğümünün insanın üzerindeki etkileri bağlamındaki çalışmalar ele alınarak konu incelenmiş, iki husus arasında bağ kurulmaya çalışılarak bazı çıkarımlarla yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hadis , Siyer , Vahiy , Hz. Muhammed , Epifiz Bezi

Etik Beyan

Makale tek yazar tarafından yazılmış olup herhangi bir şahıs ya da kurumun katkısı yoktur.

The Prophet’s Post-Revelation Reaction and Spiritual Evolution in the Context of the First Revealed Surahs

Öz

With His final book, sent to humanity, Almighty Allah also constructed the personality of the Prophet Muhammad, the first addressee of this address. The first revealed surahs, Surahs Al-Alak, Muddaththir, Duha, Inshirah, Qalam, and Muzzammil, contain content that shapes the personality of the Messenger of Allah (peace and blessings be upon him). This article examines the Prophet's reaction to his first revelation and his resulting state of mind, supported by revelation, and his preparation for this difficult task by achieving spiritual evolution. Research indicates that the Messenger of Allah (peace and blessings be upon him) was frightened because he was experiencing such a thing for the first time and consulted his close circle about his situation, seeking their opinions Since no specific study on the Prophet's spiritual development has been found in this area, the subject is examined through Quranic verses and commentaries, particularly studies on the effects of the pineal gland/epiphysis cerebri/epiphysis gland and the Aschoff-Tawara (suveydây-ı der'un) node, which serve to establish human communication with the metaphysical realm. The study attempts to establish a connection between the two and interprets it with some inferences.

Anahtar Kelimeler

Ḥadīth , Sīrah , Revelation , Prophet Muhammad , Pineal Gland

رد فعل النبي بعد الوحي وتطوره الروحي في سياق السور الأولى التي نزلت

Öz

مع القرآن الكريم، الكتاب الإلهي الأخير الذي أُنزل لهداية البشرية، شكّل الله تعالى شخصية النبي محمد، أول من نزل عليه هذا الوحي. فمع قوله تعالى: "ما كنت تدري ما الكتاب ولا الإيمان من قبل"، تفاعل نبينا، الذي لم يكن يعلم أو يتوقع النبوة، مع هذا الوحي الأول، نابعًا من صفاته البشرية. انبثقت هذه التفاعلات من تجربته الشخصية: خوفٌ من رؤية جبريل لأول مرة واحتضانه له، وخوفٌ من أن يصبح شاعرًا أو نبيًا، لجهله السابق بمن جاءه وما علمه. عند عودته إلى منزله، روى ما مر به لزوجته خديجة. كما ورد أنه ذهب إلى ورقة، ابنة عم خديجة، ليستفسر عن الوضع. وعلم أنه اختير خاتمًا للرسل، ثم، كما رُوي، انتظر عودة جبريل، قلقًا بشأن قدرته على أداء هذه المهمة الشاقة على أكمل وجه. تشير الروايات الواردة في هذا الموضوع إلى أن رسول الله محمدًا صلى الله عليه وسلم، عندما نزل عليه الوحي لأول مرة، خشي أن يُصاب بالجنون أو الممسوس أو أن يُصبح شاعرًا أو نبيًا. وتشير بعض الروايات إلى أنه تأثر بشدة بهذا الحدث وحاول الانتحار عدة مرات، ولكن في كل مرة كان جبريل يظهر له ويقول: "يا محمد، أنا جبريل، وأنت رسول الله"، فيثنيه عن ذلك. ومع ذلك، فقد أظهرت الأبحاث أن الانتحار ليس واردًا في جميع الروايات. فقد ورد الوحي الأول من خلال عشر طرق مختلفة. ومع ذلك، غابت مسألة الانتحار عن معظم الروايات. ويبدو أن إحدى الروايات تُميز بين مفهومي "فيما بَلَغنا" السابق والسابق (كما روينا). ويُذكر أن هذا التمييز قد أُجري لأنه أُضيف لاحقًا، وليس في نفس مصدر بقية الحديث، أو لأن الراوي لم يعتقد أنه جزء من الحديث.

Anahtar Kelimeler

الحديث , السيرة النبوية , الوحي , النبي محمد , الغدة الصنوبرية

Kaynakça

• Abdurrezzak, Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmâm b. Nâfi‘ es-San‘ânî el-Himyerî. Musannef. Thk. Habiburrahman el- e‘Azâmî. Beyrut: Meclisü’l-İlmî, 1970.
• Aliev, Sultanbeg. “Rus Oryantalistlerin Vahiy İle İlgili Görüşleri”, Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4/2 (2016), 189-206.
• Aydoğdu, Hüseyin. Descartes ve Felsefesi. Ankara: Pegem Yayınları, 2022.
• Azamî, Muhammed Mustafa, İlk Devir Hadis Edebiyatı, çev. Hulusi Yavuz, İstanbul: İz Yayınları, 1993.
• el-Bağdadî, Ebû Bekir Ahmed b. Ali el-Hatîb. Târîhu Bağdâd ve Medînetü’s-Selâm. thk. Mustafa Abdulkadir Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1425/2004.
• Barthelemy Saint-Hilarie, Mahomet et le Coran, Paris: Memere De L’institud 1865.
• Beğavî, Ebû Muhammed Hüseyin b. Mesûd. Tefsîru Beğavî Meâlimu’t-Tenzîl. Riyad: Dâru Taybe, 1409/1988.
• Barış, Mustafa Necati. “İslam Tarihi Kaynaklarına Göre Hz. Peygamber’in Hayatının Sonuna Kadar Kur’ân Tarihi”, Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10/2 (2023), 289-315.
• Bayrakdar, Mehmet. Tasavvuf ve Modern Tıp. İstanbul: Seha Neşriyat, 1989.
• Belâzürî, Ahmed b. Yahya b. Câbir. Ensâbu’l-Eşrâf. thk. Süheyl Zekkâr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1996.
• Bodley, R.V.C. The Life of Mohammed. çev. Semih Yazıcıoğlu. İstanbul: Nebioğlu Yayınları ty.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail el-Buhârî. el-Câmiu’s-Sahîh. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1423/2002/.
• Buhârî, et-Târîhu'l-kebîr. Haydarabad: Matbaatu Meclisi Dârieti’l-Meârif, 1960.
• CEMİLCELİK, Aranan: İnsan Neden İntihar Etmek İster. Erişim 29 Haziran 2025. https://www.cemilcelik.com.tr/insanlar-nicin-intihar-etmek-ister/
• Descartes, Rene. Ruhun İhtirasları. çev. Mahmut Özdil. İstanbul: Umut Matbaacılık 2013.
• Ebü’l-Ferec, Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed el-Cevzî. Zâdü’l-mesîr fî ‘ilmi’t-tefsîr. Beyrut-Dımaşk: el-Mektebü’l-İslâmî, 1404/1984.
• Ebyârî, İbrâhîm b. İsmâîl, el-Mevsûatu’l-Kur’âniyye. Dımaşk: Muessesetu Sicillu’l-Arab, 1405.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yusuf el-Endülüsî. el-Bahru’l-Muhît. Riyad: Dâru İbn Cevziyye, 1426.
• Ekinci, Özalp - Toros Fevziye. “Epilepsi Tanılı Çocuk ve Ergenlerde Ruhal Bozukluklar”. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 5/1 (2013), 60-77.
• Elmalı, Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’ân Dili. İstanbul: Matsis Matbaa, 2021.
• Erzurumlu İbrahim Hakkı, Mârifetnâme, TBMM Kütüphanesi, Yer: 70-58.
• FORMSANTE, Aranan: Mehmet Yavuz, Üçüncü Göz Epifiz”. Erişim: 30 Haziran 2025. https://www.formsante.com.tr/ucuncu-goz-epifiz-bezi-nedir-ucuncu-goz-ne-ise-yarar/
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed. İhyâu ulumi’d-dîn. çev. Ali Aslan. İstanbul: Merve Yayın-Dağıtım, 1993.
• Hâkim, Müstedrek li’t-ta’lîl. By. Dâru İbn Cevzi, Bty.
• Halebî, Ali b. Burhanüddin. es-Sîre. Beyrut: Dâru’l-Marife, 1400.
• Hamidullah, Muhammed, Allah’ın Elçisi Hz. Muhammed. çev. Ülkü Zeynep Babacan, İstanbul: Beyan Yayınları, 2005.
• Hamidullah, Muhammed. İslam Peygamberi. çev. Mehmet Yazgan. İstanbul: Beyan Yayınları, 2020.
• Hazleton, Lesley. Conferenz. Erişim: 30 Kasım 2024. http://accidentaltheologist.com/?tag=muhammad
• Hemevî, Yâkût. Mu‘cemu’l-buldân. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ty.
• Heysemî, Ebü’l-Hasen Nûrüddîn Alî b. Ebî Bekr b. Süleymân. Keşfü’l-estâr. thk. Habib Rahman el-‘Âzâmî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1997.
• Huitt, William G. ve Robbins, Jennifer L. “Spiritual Development”. Becoming a Brilliant Star: Twelve core ideas supporting holistic education. (2018), 159-178.
• İbn Aşûr, Muhammed Tahir. Et-Tahrîr ve’t-tenvîr. Tunus: Dâru Tunûsiyye, 1984.
• İbn Atiyye, el-Endelûsî. el-Muharreru’l- vecîz. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1422/2001.
• İbn Cuzey, el- Kelbî el-Gırnâtî. et-Teshîl li-Ulûmi’t-Tenzîl. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1995.
• İbn Ebu Hâtim, Kitâbu’l-cerh ve’t-ta‘dîl. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Terâ el-Arabî, 1953.
• İbn Fâris, Ebi’l-Hüseyn Ahmed b. Fâris b. Zekeriyya. Mu‘cemü’l-mekâyisi’l-lüğa. Beyrut: Dâru Ehyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 2001.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî. Fethü’l-bârî. Beyrut: Dâru'l-Marife, 1379.
• İbn Hacer, Et-Tehzîbü’t-Tehzîb. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2014.
• İbn Hanbel, Ahmed. Müsned. Kahire: Dâru’L-Hadîs, 1995.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik. es-Sîre. Beyrut: Dâru’l-Kitabi’l-Arabi, 1990.
• İbn İshâk, Muhammed b. İshâk b. Yesâr. Sîretü İbn İshâk. thk. Süheyl Zekkâr, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1978.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Ömer. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. thk. Sami b. Muhammed Selâlem, Beyrut: 1999.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn. el-Bidâye ve’n-Nihâye. thk. Ali Şîrî, Beyrut: Mektebetü’l-Me‘ârif, 1990.
• İbn Mende, Ebu Abdillah Muhammed b. İshâk. el-Mustahrec. thk. Âmir Hasan Sabrî, Beyrut: Dâru Kütübi’l-İlmiyye, 2001.
• İbn Sa‘d, Ebû Abdillâh Muhammed. et-Tabakâtü'l-kübrâ. thk. Ali Muhammed Ömer. Kahire: Mektebetü Hancî, 2001
• İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Abdurrahman b. Ali. ed-Du‘afâ ve’l-Metrûkîn. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1406.
• İbnü’s-Salâh, Ebû Amr Osman b. Abdurrahman. eş-Şehrezûrî Mukaddime. Beyrut: Dâru’l-Fikr 1406/1986.
• el-İclî, Ebü’l-Hasen Ahmed b. Abdillâh b. Sâlih. el-Kâmil fî duafai’r-ricâl. thk. Abdulfettah Ebû Sinne. Beyrut: Dâru Kütübi’l-İlmiyye, ty.
• İbnu’l-Esîr, İzzuddîn. el-Kâmil fî’t-Târîh. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-Arabî, 1997.
• İslamoğlu, Mustafa. Fıkıh ve İbadet Yazıları. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2011.
• İslamoğlu, Mustafa. Kur’ân Surelerinin Kimliği. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2012.
• İslamoğlu, Mustafa. Sîretü’l-Kur’ân, 16. Ders Erişim: 26.05.2024. https://www.youtube.com/watch?v=5qN9X8XfOOk.
• Kahraman, Hüseyi – Şakar, Mehmet. “Hz. Peygamber’in İlk Vahyin Akabinde İntiharı Düşünmesi İle İlgili Rivayetlerin Tahlil Ve Tenkidi” Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 26/1 (2017), 151-189.
• Kahveci, Kutsi. “Mistik Bir Tecrübe Olarak Ruhun Baş Dönmesi: Hint Mistisizmi”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23/2 (2019), 875-885.
• Kâsımî, Muhammed Cemâlüddîn b. Muhammed Saîd b. Kāsım. Mehâsinu’t-Te’vîl. Beyrut: Dâru Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• Kelbî, Ebû’l-Kâsım ibn Cuzey. et-Teshîl li-Ulûmi’t-Tenzîl. thk. Abdullâh el-Hâlidî, Beyrut: Şeriketu Dâru’l- Erkâm, 1416/1996.
• Klein, Frederick. The Religion of Islam. London: Dryden House, 1906.
• Kumar R, Kumar A, Sardhara J. Pineal Gland—A Spiritual Third Eye: An Odyssey of Antiquity to Modern Chronomedicine. Indian J Neurosurg. 7/1 (2018), 1-4.
• Kurtubî, el-Câmî li Ahkâmi’l-Kur’ân, Çev. Beşir Eryarsoy. İstanbul: Buruc Yayınları, 2005.
• Kutub, Seyyid. Fî Zilâli’l-Kur’ân. çev. M. Emin Saraç vd. İstanbul: Hikmet Yayınevi, 1986.
• Mevdûdî, Ebu’l-Âlâ. Tefhîmü’l-Kur’ân. çev. Muhammed Han Kayani vd. İstanbul: İnsan Yayınları, 2005.
• Mizzî, Yûsuf b. Abdurrahman. Tehzîbu’l-kemâl fî esmâi ma‘rifeti’r-ricâl. Kuveyt: el-Medresetü’l-Mübârekiyye, 1. Baskı, 2016.
• Moore, Keithy. T.V.N. Persaud, İnsan Embriyolojisi. çev. Mehmet Yıldırım vd. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri 2002.
• Müslim, Ebu’l-Hasan Müslim b. Haccac. Sahih. Riyad: Dâru Hadârati li’n-Neşri ve’t-Tevzi‘, 2. Baskı, 2015.
• Mukherjee M. M. Raja N. L. “Khan Womens College (Autonomous)” Zoology (H). 6th SEM, Paper DSE3T-Endocrinology.
• Proforhansen. “Aranan: Uyku Sorunu, Melatonin ve Pineal Kist”. Erişim 17Temmuz 2017. https://www.profdrorhansen.com/uyku-sorunu-melatonin-ve-pineal-kist
• Oschman JL. “Energy Medicine and the Sciences of the Subconscious and Intuition”. ed.James L. Oschman. Energy Medicine (Second Edition), Churchill Livingstone. 12 (2016), 189-197.
• Öztürk, Mustafa - Ünsal, Hadiye. “Kur’ân Tarihine Giriş”. Eskiyeni 26 (2013) 65-119.
• Öztürk, Mahmut. “Kur’ân-ı Kerîm’e Göre Tebük Gazvesi’ne Katılmayan Müminlere Uygulanan Yaptırımların Tahlili”. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11/1 (2009) 103-105.
• Râzî, Fahreddîn. Mefâtihu’l-Ğayb. İstanbul: Akçağ Yayınları, 1991.
• Sa’dî, Abdurrahmân Abdullâh. Teysîru’l- Kerîmi’r-Rahmân fî Tefsîri Kelâmi’l- Mennân. thk. Abdurrahmân b. Muallâ. Riyad: Dâru’s-Selâm, 2002.
• Sagan, C. Cosmos. New Yourk: Random House, 1980.
• Savva, C. -Turner MR. “Pineal gland as the source of the soul and third eye”. Practical Neurology 22 (2022),168-169.
• Selçuk, Palaoğlu - Beşkonaklı, Etem. “Pineal Bez ve Yaşlanma”. Turkish Journal of Geriatrics 1/1 (1998), 13-18.
• Sifil, Ebubekir. “Efendimiz İntihar Etmeği Düşündü mü?”. Hadis Tetkikleri Dergisi. 15/2 (2017), 161-170.
• Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed. Durru’l- Mensûr. Amman: Dâru’l-Beşîr, 1. Baskı, 1996.
• Şen, Orhan. Uyku Sorunu, Melatonin ve Pineal Kist. Erişim:17.07.2024. https://www.profdrorhansen.com/uyku-sorunu-melatonin-ve-pineal-kist.
• Şevkânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Alî b. Muhammed. Fethu’l-Kadîr. By. Dâru’l-vefâ, ts.
• Tabatabâî, Muhammed Hüseyin. el-Mîzân fî tefsîri’l-Kur’ân. Beyrut: Matbûâtî Müessesetü’l-E‘lemî li’l-Matbûât, 1997.
• Taberânî, Ebu Kâsım Süleyman b. Ahmed. el-Mu‘cemu’l-evsat. Kahire: Dâru’l-Harameyn, 1995.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Târîhi’l-ümem ve’l-mülûk. Beyrut: Dâru’t-Turâs, 1417/1997.
• Taberî, Câmi‘u’l-beyân fî te’vîli’l-Kur’ân. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2000.
• Tirmizi, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. Sünen. thk Raid b. Sabr. Riyad: Dâru’l-hadârati ve’n-neşri li’t-tevzi‘, 2. Baskı, 2015.
• Uzun, Nihat. “Vahyin Başlangıcıyla İlgili Rivayetlere Sünni ve Şii Âlimlerin Yaklaşımlar”. Çorum Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/1 (2013), 22-61. Varlı, Nazife. “İslami Bakış Açısıyla Epifiz Bezi”. Çekmece İZÜ Sosyal Bilimler Dergisi 8/16 (2020), 84-110.
• Voltaire, Phılosophıcal Dıctıonary. New Yourk: Carlton House, 2010.
• Vural, Faruk. “Sebepleri ve Sonuçları Bakımından Fetret-i Vahiy Meselesi Üzerine Bir İnceleme”. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/8 (2015) 83-102.
• Wurtman, R. J. – Axelrod J. “The Pineal Gland”. National Library of Medicine 213 (Haziran 1965), 50-60.
• Yavuz, Mehmet. “Üçünücü Göz: Epifiz”. Erişim: 19 Temmuz 2024. https://www.haberler.com/yazarlar/dr-mehmet-yavuz/ucuncu-goz-epifiz-631.
• Yılmaz, Sevim. “Nokta-i Suveyda’nın Önemi ve Özellikleri”. Akademiar Dergisi 8 (2020), 103-130.
• Zebidi, Muhammed Murtaza Hüseynî, Thk. Abdulalim Tahavî. Tâcu’l-Arûs. Kuveyt: Matbaatü Hükumet-i Kuveyt, 1965.
• Zehebî, Ebi Abdillah Muhammed b. Ahmed. Lîsânu’l-mîzân/i‘tidâl. thk. Ali Muhammed Becâvî. Beyrut: Dâru’l-marife, 1986.
• Zehebî, Şemsüddin Muhammed b. Ahmed ed-Dımaşkî. el-Mûkıza fî İlmi Mustalahi’l-Hadîs. Halep: Mektebetü’l-Matbuâti’l-İslâmiyye, 1402/1991.
• Zemahşeri, Ebu’l-Kāsım Cârullah Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hārizmî. Keşşâf, çev. Murat Kaya. İstanbul: Bilnet Matbaacılık ve Yayıncılık A.Ş., 1. Baskı, 2020.
• Zuhaylî, et-Tefsîru’l Munîr. Dımaşk: Dâru’l-fikr, 2003.
• Zühri, Muhammed b. Müslim b. Şihab. el-Megâzî. nşr. Sühyl Zekkâr. Dımaşk: Dâru’l-fikr, 1981.