Peygamber Sünnetinin Bireysel Davranışı Kapsama ve Yönetme Metodolojisi: Anlamsal Analitik Bir Çalışma

Yıl 2024, Sayı: 13, 296 - 329, 31.12.2024

Najmeddin İsa

https://doi.org/10.61218/hadith.1559009

Öz

Dünya, bugün tüm bilimsel kurumlarıyla birlikte, entelektüel iletişim teknolojisinde ve sayısız psikolojik ve sosyal analiz teorilerinde kaydettiği muazzam bilimsel ilerlemeye rağmen, bireylerinin davranışlarını kontrol etmekte aciz durumdadır. Bu mesele neredeyse çağın sorunu haline gelmiştir. Bu çalışma, Peygamber sünnetinin, İslam dininin öğretilerine aykırı olan bireysel davranışları kapsama ve yönetme, zararlı davranışlardan kaçınma konusunda sosyal bilinci güçlendirme ve sosyal çevreye uygun tedavi sunma metodolojisini ele almaktadır; böylece insanlığın, toplumlarındaki bireylerin davranışlarını kontrol etmek için örnek alabileceği zengin bir kaynak oluşturmaktadır. Peygamber'in bireysel davranışı kapsama ve yönetme konusundaki rehberliği, vahye dayalı bir usule göre bireyi değerler ve medeniyet toplumuna uyumlamak için teşhis, tedavi ve takip yolunu içermektedir.
Vahiy, her çağda insani hayatın maddi ve manevi tüm boyutlarıyla düzenleyici bir kaynağıdır. Bu nedenle Allah Teâlâ, nefsin arındırılmasını emretmiş ve onu sapkınlık yollarında bırakmaktan sakındırmıştır. Bu, bireyin iyiliği, kötülüğü ve tedavi yöntemlerinin temelini oluşturan hayrı ve şerri bilmenin esaslarını içeren vahiyle desteklenen Peygamber’e (s.a.v.) uymakla gerçekleşir. Peygamber sünneti, bireyin davranışlarında iyiliği gerçekleştirecek şekilde yönlendirilmesi ve liderlik edilmesi konusunda geniş uygulamalar içermektedir. İnsanın yaratılışı ve davranışlarının içerdiği şeyler, beşeri davranış teorilerinin kavrayamayacağı kadar değerli bir konudur. Batı toplumları hâlâ bu teorileri gerçekleştirmekte zorlanırken, vahyi temsil eden insani toplum, yaratılanın yaratıcısıyla ve toplumun bireyleriyle olan ilişkisini düzenleyen, iyiliğe yönlendiren ve kötülükten alıkoyan semavi kanunlarla disipline edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Peygamber Sünneti, Yönetim, Kapsama, Bireysel Davranış

منهج السُّنة النَّبوية في احتواء السُّلوك الفردي وإدارته :دراسة تحليلية دلالية

Öz

يقف العالم اليوم بكل مؤسساته العلمية عاجزاً عن احتواء سلوكيات أفراده على جميع الأصعدة التعليمية والاجتماعية والفكرية، على الرغم من التقدم العلمي الهائل الذي حققه في مجال تكنولوجيا التخاطب الفكري، ونظريات التحليل النفسي والاجتماعي التي لا حصر لها، لكن هذه المؤسسات لا ترى خفايا النفس البشرية التي تحرك السلوك، لذا تأتي معالجتها ناقصة في الظاهر لعدم اكتمال التشخيص الفعلي لأسباب الانحرافات السلوكية، وتكاد تشكل هذه القضية مشكلة العصر. وتأتي هذه الدراسة لتتناول منهج السنة النبوية في احتواء السُّلوك الفردي المنافي لتعاليم الدين الحنيف وإدارته، وتعزيز الوعي الاجتماعي في اجتناب السلوكات الضارة، وتقديم العلاج المناسب وفق المحيط الاجتماعي، لتكون مصدراً ثرّاً تقتدي به البشرية، ويتمثَّل الهدي النبوي في احتواء السلوك الفردي وإدارته في التشخيص والعلاج والرعاية اللاحقة وفق رؤية مستندة إلى الوحي، وتسعى الدراسة إلى تحقيق هدفها من خلال الأحاديث النبوية الواردة في ذلك، واستنباط استراتيجيات عملية في احتواء السلوك وإدارته في ظل التشريع الإسلامي، ومن أهم النتائج التي خلصت إليها الدراسة بيان أهمية المنهج النبوي في إدارة سلوك الفرد واحتوائه، وشموليته في تقديم العلاج في الإطار التربوي والنفسي، وإبرازه للمعايير الناظمة للأمر بالمعروف والنهي عن المنكر، ولفت الانتباه إلى ضرورة الاقتداء بالمنهج النبوي المسدد بالوحي في إدارة السلوك في واقعنا المعاصر في جميع المجالات العقدية والدعوية والتربوية والاجتماعية.

Anahtar Kelimeler

الحديث, السنة النبوية, الإدارة, الاحتواء, السلوك

The Prophetic Methodology in Containing and Managing Individual Behavior: an Analytical Semantic Study

Öz

Today, the world, with all its scientific institutions, stands powerless to contain the behaviors of its individuals, despite the tremendous scientific progress achieved in the field of intellectual communication technology and the countless psychological and social analysis theories. This issue almost constitutes the problem of the era. This study addresses the prophetic methodology in containing and managing individual behavior contrary to the teachings of the true faith, enhancing social awareness in avoiding harmful behaviors, and providing appropriate treatment according to the social context. It aims to be a rich source that humanity can emulate in containing the behavior of its community members. The prophetic guidance in containing and managing individual behavior is manifested in diagnosis, treatment, and care according to a vision grounded in divine revelation. The study seeks to achieve its objective through examining prophetic hadiths and deriving practical strategies for containing and managing individual behavior. The most significant findings of the study include the prophetic methodology's successful establishment of knowledge and correction of false beliefs, misconceptions, and discouraging doubts in accordance with the prophetic tradition. It establishes a preventive path that protects individuals from falling into doubts and suspicions that discourage actions. The study highlights the provision of educational and psychological treatment to rehabilitate individuals who have deviated from the right path, enabling them to become a solid foundation for a virtuous society. Furthermore, the research draws the world's attention to the prophetic methodology, guided by divine revelation, as a model for anyone seeking to contain and manage individual behavior in all doctrinal, preaching, educational, and social domains.

Anahtar Kelimeler

Ḥadīth, Prophetic Sunnah, Management, Containment, Individual Behavior

Kaynakça

• ab b. Nevvâbüddin. Esâlîbü da‘veti’l-usât. Medine: el-Câmiatü’l-İslâmiyye, 1424.
• Ahmed b. Hanbel eş-Şeybânî. el-Müsned. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
• Ali el-Kârî. Mirkâtü’l-mefâtîh Şerhu Mişkâti’l-mesâbîh. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2002.
• Âlûsî, Mahmûd. Rûhu’l-Meânî fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Âzîm ve’s-Seb‘i’l-Mesânî. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
• Aşkar, Ömer b. Süleymân. Âlemü’l-cin ve’ş-şeyâtîn. Kuveyt: Mektebetü’l-Felâh, 4. baskı, 1983.
• Bekkâr Hâc Câsim. Sünenü’t-tabîa ve’l-müctema fi’l-Kur’âni’l-Kerîm. Beyrût: Dâru’n-Nevâdir, 2012.
• Ber‘î, Muhammed Abdullah. Mebâdiü’l-idâre ve’l-kiyâde fi’l-İslâm. Riyad: Metâbiu’l-Humaysî, 2. baskı, 1996.
• Buhârî, Muhammed b. İsmâîl. Halku ef’âli’l-ibâd. Suud-i Arabistan: Dâru’l-Meârifi’s-Suûdiyye, 1978.
• Buhârî, Muhammed b. İsmâîl. Sahîhu’l-Buhârî. Cidde: Dâru Turuki’n-Necât, 1422.
• Cüveynî, Abdülmelik b. Abdullah. el-Bürhân fî usûli’l-fikh. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eş‘as es-Sicistânî. es-Sünen. Beyrût: el-Mektebetü’l-Asriyye, ty.
• Ezherî, Muhammed b. Ahmed. Tehzîbü’l-Lüga. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 2001.
• Gazali, Muhammed Sekâ. Fıkhu’s-sîre. Dımaşk: Dâru’l-Kalem, 1427.
• Hattâbî, Hamd b. Muhammed. Me‘âlimü’s-sünen. Halep: el-Matbaatü’l-İlmiyye, 1351.
• Heysemî, Ali b. Ebî Bekir. Mecmeu’z-zevâid. Kâhire: Mektebetü’l-Kudsî, 1994.
• Huffâcî, Nimet Abbâs; Heytî, Salâhuddîn. Tahlîlü’l-üsüsi’l-idâreti’l-âmme min manzûrin muâsır. Ürdün: Dâru’l-Yâzûrî, 2009.
• Irâkî, Abdurrahman b. Hüseyin. Tarhu’t-tesrîb fî Şerhi’t-Takrîb. Mısır: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ty.
• İbn Âşur, Muhammed Tâhir. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. Tunus: ed-Dâru’t-Tûnusiyye, 1984.
• İbn Atiyye, Abdulhak el-Endelüsî. el-Muharriru’l-vecîz fî Tefsîri’l-Kitâbi’l-Azîz. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1422.
• İbn Battâl, Ali b. Halef b. Abdilmelik. Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 2. baskı, 2003.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî. Fethu’l-Bârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. Beyrût: Dâru’l-Marife, 1379.
• İbn Hişâm, Abdülmelik el-Meâfirî. es-Sîretü’n-Nebeviyye li İbn Hişâm. Mısır: Mektebetü Mustafâ el-Halebî, 2. baskı, 1955.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükrim el-Ensârî. Lisânü’l-Arab. Beyrut: Dâru Sâdır, 1414.
• Kâdî İyâd, İbn Mûsâ el-Yahsubî. eş-Şifâ bi-ta‘rîfi hukûki’l-Mustafâ. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1988.
• Kal‘acî ve Kunaybî, Muhammed Revvâs ve Hâmid Sâdık. Mu‘cemü Lügati’l-fukahâ. Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 2. baskı, 1988.
• Kazvînî, Ahmed b. Fâris. Mu‘cemu mekâyîsi’l-lüga. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1979.
• Kefevî, Eyyûb b. Mûsâ. el-Külliyât Mu‘cem fi’l-mustalahât ve’l-furûki’l-lügaviyye. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1998.
• Meânî Eymen Avde. el-İdâratü’l-âmmetü’l-hadîsiyye. Amman: Dâru Vâil, 2010.
• Mübârekfûrî, Muhammed Abdurrahman. Tuhfetü’l-Ahvezî bi-Şerhi Câmi‘i’t-Tirmizî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2021.
• Merâgî, Ahmed b. Mustafa. Tefsîru’l-Merâgî. Mısır: Mektebetü Mustafa el-Halebî, 1946.
• Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî. Sahîhu Müslim. Beyrût: Dâru İhyâi Türâsi’l-Arabî, ty.
• Osmân Abdurraûf. Muhabbetü’r-Rasûl beyne’l-ittibâ ve’l-ibtidâ‘. Riyad: İdâretü’l-Buhûsi’l-İlmiyye, 1414.
• Nesâî, Ahmed b. Şuayb. el-Müctebâ. Halep: Mektebetü’l-Matbûâti’l-İslâmiyye, 1986.
• Nevevî, Yahyâ b. Şeref. el-Minhâc Şerhu Sahîhi Müslim b. Haccâc. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 2. baskı, 1392.
• Sibâî, Mustafa. Hâkezâ allemetni’l-hayâtü. Kâhire: Dâru’s-Selâm, 1998.
• Taberânî, Süleymân b. Ahmed. el-Mu‘cemü’l-kebîr. Riyâd: Dâru’s-Sumey’î, 1994.
• Tirmizî, Muhammed b. Sevre. Sünenü’t-Tirmizî. Beyrût: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1998.
• Yûsuf el-Karadâvî. el-Îmânu ve’l-hayâtu. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 19. baskı, 1997.
• Zehrân, Hâmid Abdüsselâm. et-Tevcîh ve’l-irşâdü’n-nefsî. Kâhire: Âlemü’l-Kütüb, 2. baskı, 1980.
• Zühaylî, Muhammed Mustafa. el-Kavâidü’l-fıkhiyye ve tatbîkâtühâ fi’l-mezâhibi’l-erbea. Dimaşk: Dârul’l-Fikr, 2006.
• Zürkânî, Muhammed Abdülbâkî. Şerhu’z-Zürkânî ale’l-mevâhibi’l-ledünniyye bi’l-minehi’l-Muhammediyye. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1996.
• Nefsî Virtual. ”virtualpsy.org”. Erişim: 7 Aralık 2024. https://virtualpsy.org/تعرف-على-مفهوم-الاحتواء-وماهي-أهميته/