İHANETVE SADAKAT İLE SINANMIŞ BİR AİLE: KAZAZYANLAR

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 92 - 113, 29.06.2020

Hüseyin Kurt

Öz

Diyarbekir’li Katolik bir Ermeni olan Osib Kazazyan, 23 Aralık 1878 tarihinde Meşrutiyet’in ilan edilmesi ile birlikte Diyarbekir vilayetinden Mebusan Meclisi’ne mebus olarak seçilmiştir. Diyarbekir vilayetinin en varlıklı ve saygın ailelerinden olan Kazazyanlar, vilayet bürokrasisinde önemli mevkiler elde etmişlerdir. Zaman içinde değişen siyasi dengelere bağlı olarak Osmanlı merkezi yönetiminin ve buna bağlı olarak taşradaki güçlerin gayrimüslimlere yönelik politikasındaki değişimi, Kazazyan ailesi örneğinde görmek mümkündür. Çok dinli ve farklı etnik yapıların bir arada olduğu imparatorluğun bu uzak coğrafyasında kendisini merkezde konumlandıran din eksenli toplumsal kutuplaşma, bazı birey ve grupların dışlanmasını da beraberinde getirmiştir. Buna paralel olarak Osib Efendi ve ailesi birçok kez sürgün edilerek yargılanmış ve bir hukuk mücadelesi vermişlerdir. Bu mücadelenin sonunda aile fertlerini faili meçhul olan cinayetlere kurban vermiştir. Bu çalışmada Kazazyan ailesinin başından geçen olaylar Osmanlı arşiv belgeleri ışığında belgelendirilmeye çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Osib Efendi, Kazazyanlar, Diyarbekir vilayeti, Ermeniler, Osmanlı Devleti

Kaynakça

• Arifi Paşa, “Diyarbekir Seyahatnamesi”, Millet Kütüphanesi, Müellif hattı.
• Beysanoğlu, Şevket (1996). “Anıtları ve Kitabeleri ile Diyarbakır Tarihi”, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Yay. Ankara.
• Bingöl, Sedat (2004), “Tanzimat Devrinde Osmanlı’da Yargı Reformu (Nizamiye Mahkemelerinin Kuruluşu ve İşleyişi (1840-1876)”, Eskişehir, AÜEF yy., s.208-220
• Güneş, İhsan (1995). “Türk Parlamento Tarihi”, 1.cilt, TBMM Vakfı Yay. Ankara.
• İZÖER, Ahmet Zeki (1999). “Diyarbekir Salnameleri”, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Yay., İstanbul.
• Karal, Enver Ziya (1983). “Büyük Osmanlı Tarihi IV”, Cilt, T.T.K. Ankara.
• Kurt, Hüseyin(2019). “İmparatorluk Taşrasının Şiddetle İmtihanı: 1895 Diyarbekir Olayları”, Strata Dergisi, 2.sayı. ss. 3-30.
• Kurt, Hüseyin(2020). “Diyarbekir 1915 Vali Dr. Reşid Bey ve Ermeni Tehciri”, Kadim Yayınları, Ankara.
• Takvim-i Vekayi 8 Mart 1293 tarih ve 1867. sayı.
• Tercuman-ı Hakikat 21. Eylül 1912.
• Us, Hakkı Tarık (1939), “Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi”, I. Cilt, Vakit Matbaası, İstanbul.
• Us, Hakkı Tarık (1954). “Meclisi Mebusan 1877”, II. Cilt, Vakit Matbaası, İstanbul.
• BOA. DH.MKT.1331/4
• BOA. Y.A.HUS.164/119;122
• BOA. DH.MKT.1356/124
• BOA. DH.TMIK.M. 121/48
• BOA. DH.SYS.106/3/30
• BOA. DH.EUM.2.ŞB.65/51/5
• BOA. HR.TO.519/64
• BOA. Y.A.HUS.164/122/3
• BOA. Y.A.HUS.164/119/5
• BOA. Y.A.HUS.164/119/1
• BOA. A.MKT.MHM.485/86
• BOA. Y.A.HUS.164/122
• BOA. DH. ŞFR.129/30
• BOA. DH. MKT 1356/124
• BOA. DH. ŞFR.129/30
• BOA. DH.MKT.1352/86
• BOA. DH.MKT.1356/124
• BOA. A.MKT.MHM.636/16/1
• BOA. A.MKT.MHM.636/16/2
• BOA. A.MKT.MHM.636/17/2
• BOA. DH.MKT.1397/75
• BOA. DH.TMIK.M.97/28/5
• BOA. DH.TMK.M. 97/28/4
• BOA. BEO 1309/98155/2
• BOA. BEO 1309/98155/1
• BOA. DH.TMIK.M. 121/48
• BOA. DH.MKT.1163/47/1
• BOA. DH.MKT.1130/75/2
• BOA. DH.SYS.106.3.30
• BOA. DH.SYS.106/3/29
• BOA. DH.SYS.106/3/28
• BOA. BEO.4086/306381/2
• BOA. BEO.4087/306503/2
• BOA. BEO.4086/306381/1
• BOA. DH.SYS.106/3/13
• BOA. DH.SYS.106/3/15
• BOA. DH.SYS.106/3/16
• BOA. DH.SYS.106/3/3
• BOA. DH.SYS.106/3/7
• BOA. DH.SYS.106/3.9
• BOA. DH.SYS.106/3/4
• BOA. DH.TMK.M. 97/28/4
• BOA. BEO/4278/320836/1
• BEO. 4278/320836/2
• BOA. DH. ŞFR 53/129/1
• BOA. DH.EUM.2.ŞB.65/51/3
• BOA. DH.EUM.2.ŞB.65/51/5
• BOA. DH.EUM.2.ŞB.65/51/6
• BOA. DH.EUM.2.ŞB.65/51/2
• BOA. DH.EUM.2.ŞB.65/51
• BOA. MKT.MHM.636/17/2
• BOA. MKT.MHM.636/45
• BOA. Y.PRK. AZN.14/5