NÖROBILIM VE NÖROTEKNOLOJININ YENI SORUNSALI: BEYIN HAKKI VE BEYIN GÜVENLIĞI

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 72 - 83

Ragıp Ergün

https://doi.org/10.56671/hafizadergisi.1492072

Öz

Bu çalışma insanın “insan” olma vasıflarını ihtiva eden beynin, nöro-bilim ve teknolojiler aracılığıyla güvenliğinin tehdit edilmesi ve özgür iradenin kontrol merkezi olarak kullanım hakkı bağlamında bir hak olması ve öyle kalması meselesini ele almaktadır. Özellikle 21. yüzyılda nörobilim ve nöroteknoloji alanlarında yaşanan dramatik gelişmeler nedeniyle, çalışmaların mahiyetinin tıp/fen bilimleri alanlarının dışına taşmasına neden olmuştur. Ayrıca ilgili gelişmeler ile şifa ve tedavinin konusu olması gereken çalışmalar bireysel ve sosyal problemlerin çıkma ihtimalini içinde barındırmaya başlamıştır. Özellikle BCI’lar (Brain Computer Interface - Beyin-Bilgisayar Arayüzleri), nörolink ve metaverse gibi çalışmalar ile insan beynine doğrudan ya da dolaylı müdahaleyi mümkün kılması hukuki bir sorunsalı da gündeme getirmiştir. Çünkü insanın irade merkezi ve insanî sıfatlarının bulunduğu yönetim alanının dışarıdan manipüle edilme riski insanın doğal hakkı olarak beynin ve onun güvenliğinin tartışmaya açılmasına neden olmuştur. Ayrıca hem ulusal hem de uluslararası hukukta ilgili konuda ciddi boşluklar söz konusudur. Bu bağlamda gelinen noktanın tespiti ve hukuki sınırlarının ne olabileceği meselesi ileride yaşanabilecek daha büyük sorunların engellenmesi bağlamında oldukça önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Nörobilim, Nöroteknoloji, Transhümanizm, Beyin Hakkı, Beyin Güvenliği.

Kaynakça

• Aslan, Seyfettin ve Taylan, Ömer (2021). “Covid-19 Pandemisi ve Dijital Teknolojilerin Dönüşümü”, M. E. Kurt, Ö. Taylan, A. V. Koçal ve O. Tatlıcıoğlu (Ed.), Covid-19 Pandemisinin Sosyal Bilimlerdeki Yansımaları içinde (18-25). Astana Yayınları: Ankara. Alston, P. (1984). Conjuring up New Human Rights: A Proposal for Quality Control, The American Journal of International Law. 78(3), 607-621.