OSMANLI DEVLETİ'NDE ÇALIŞMA YAŞAMINDA GÖRÜLEN İLK SENDİKAL HAREKETLER ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 25, 422 - 439, 31.12.2020

Atanur Karaahmetoğlu

Öz

Sanayileşme ile birlikte, Avrupa Kıtası'nda bir işçi sınıfı oluşmuş ve işçiler birlikte mücadele etmeye başlamıştır. Bu nedenle işçi sınıfının oluşması ile birlikte işçi hareketleri de başlamıştır. Ancak, Osmanlı Devleti'nde sanayileşme süreci Avrupa'ya göre daha geç başlamıştır. Osmanlı Devleti'nde geciken sanayileşme sürecinin siyasi, ekonomik ve toplumsal açıdan birçok etkisi olmuştur. Bunun yanında, Osmanlı Devleti'nin geç sanayileşmesi çalışma hayatını da etkilemiştir. Bu nedenle, Osmanlı Devleti'nde işçi kitleleri de geç ortaya çıkmıştır. Bunun bir sonucu olarak, Osmanlı Devleti'nde işçi sınıfı ancak 19. yüzyılın sonlarında oluşmuştur. Bu durum Osmanlı Devleti'nde sendikal gelişmelerin geç başlamasına da yol açmıştır. Bunun için Osmanlı Devleti'nde tam anlamıyla ilk işçi hareketleri 1908 yılında başlamıştır. Buna karşın, Osmanlı Devleti'nde ilk sendikal hareketler geç başlamış olsa da, yaşanan bu grevlerin ve eylemlerin birtakım sonuçları olmuştur. Bu çalışmada Osmanlı Devleti'nde yaşanan ilk sendikal hareketlerin nasıl ortaya çıktığı ve bu sendikal hareketlerin çalışma hayatı açısından ne gibi sonuçları olduğu üzerine bir inceleme yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, İşçi, İşçi Sınıfı, Sendika, Sendikal Hareketler, Grev

Destekleyen Kurum

KIRKLARELİ ÜNİVERSİTESİ

Proje Numarası

0000-0001

Teşekkür

Sayın hocam, makaleyi tekrar yüklüyorum, ilginiz için teşekkür ederim.

AN EVALUATION ON THE FIRST TRADE UNION MOVE-MENTS IN THE WORKING LIFE OF THE OTTOMAN STATE

Öz

With the industrialization, a labour has formed on the European Continent and workers have started to struggle together. For this reason,with the formation of the labour, workers' movements started. However, the industrialization process in the Ottoman State started later than in Europe. The delayed industrialization process in the Ottoman Empire had many political, economic and social effects. Also, the late industrialization of the Ottoman Empire affected the working life. For this reason, the masses of workers also appeared late in the Ottoman Empire. As a result, the labour in the Ottoman State was formed only in the late 19th century. This situation led to the late start of trade union developments in the Ottoman Empire. Therefore, the first workers' movements in the Ottoman Empire started in 1908. However, even though the first union movements in the Ottoman State started late, these strikes and actions have had some consequences. In this study, an investigation was made on how the first union movements in the Ottoman State emerged and what consequences these union movements had in terms of working life.

Anahtar Kelimeler

Ottoman State, Worker, Labour, Trade Union, Union Movements, Strike

Proje Numarası

0000-0001

Kaynakça

• Akyiğit E. (2013). Yeni sistemde sendika üyeliği ve güvencesi, Çalışma ve Toplum, 37, 41-90.
• Akyiğit E. (2016). İş hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Aktay N, Arıcaı K ve Senyen Kaplan E.T. (2013). İş hukuku. Ankara: Gazi Kitapevi.
• Aydın M. (2016). 1982 anayasası'nda sendika kurma hakkı ve sınırlanması. İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 3, 61-100.
• Aykanat M., (2011). Mecelle'de iş akdi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi SBE, Kamu Hukuku Anabilim Dalı, Konya.
• Bal Ç. (2016). İşçi sınıfının oluşumunda sendikalaşma süreci. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi SBE, Isparta.
• Çelik N., Caniklioğlu N., Canbolat T., (2017). İş hukuku dersleri. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Çicek Ö ve Öcal M., (2016), Dünyada ve Türkiye’de iş sağlığı ve iş güvenliğinin tarihsel gelişimi. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 5, 106-129.
• Demir F. (2009). Sorularla toplu iş hukuku cilt II. Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları.
• Demir F. (2013). Sendikaların kuruluşu ve işleyişi. Çalışma ve Toplum, 39, 26-42.
• Demir F. (2017). İş hukuku ve uygulaması. İzmir: Albi Yayıncılık, 2017.
• Demircioğlu M. ve Centel T. (2016). İş hukuku. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Güneren A. ve Sur M. (2009). Toplu iş ilişkileri, yargıtay'ın iş hukukuna ilişkin kararlarının değerlendirilmesi, Ankara.
• Gürbüz T. (2014). 6356 sayılı sendikalar ve toplu iş sözleşmesi kanunu'nun avrupa birliği ve uluslararası çalışma örgütü normları bakımından değerlendirilmesi. Ankara: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Avrupa Birliği Komisyonu Başkanlığı, Avrupa Birliği Uzmanlık Tezi.
• Güven T. (2015). Zonguldak kozlu’da kömür madenciliği: işletmecilik ve çalışma hayatı (1848-1921). Zonguldak: Bülent Ecevit Üniversitesi Yayınları.
• İleri Ü. (2019). Anadolu Selçukludan Osmanlı'ya esnaf örgütlenmeleri. Hak-İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 8, 201-220.
• İlhan C. (2011). Mecelle. Ankara: Yetkin Yayınları.
• İzmirlioğlu A. (2010). Sendikaların yargılama alanına ilişkin faaliyetleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans, Dokuz Eylül Üniversitesi SBE, İzmir.
• Kaştan Y. (2016). Osmanlı imparatorluğunda kömür ocaklarının işletmesi (1839-1918). Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, 2, 1-26.
• Koç Y. (2003). Türkiye işçi sınıfı ve sendikacılık hareketi tarihi. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Koç Y. (2010). Türkiye işçi sınıfı tarihi Osmanlıdan 2010’a. Ankara: Epos Yayınları.
• Koç Y. (2016). Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi Osmanlı'dan 2016'ya. Ankara: Epos Yayınları.
• Korkmaz F. ve Alp N. S., (2016). Bireysel iş hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Makal A. (2005). Zonguldak ve Türkiye toplumsal tarihinin acı bir deneyimi olarak "iş mükellefiyeti”. 05 Bienali Bildiriler Kitabı, Zonguldak.
• Mollamahmutoğlu H., Astarlı M. ve Baysal U. (2014). İş hukuku. Ankara: Turhan Kitapevi.
• Narmanlıoğlu, Ü. (2013). İş hukuku II toplu iş ilişkileri. İstanbul: 2016.
• Pıçak M. ve Kadah Hamza (2017). Türkiye'de sendikalaşmanın tarihsel gelişimi, Dünden Bugüne Ekonomi Yazıları.
• Özcan D., (2016). Uygulamalı iş davaları. Ankara; Adalet Yayınevi.
• Özdemir, S. (1996). Türkiye'de zorunlu çalışma uygulamaları. Sosyal Siyaset Konferansları.
• Özdemir R. (2015). Ahilikte peygamber tasavvuru. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi SBE, Ankara.
• Özveri M. (2015). İşçi sağlığı iş güvenliği ve iş cinayetleri. İstanbul: Birleşik Metal İş Yayınları.
• Selamoğlu A. (2004). Örgütlenme sorunu ve sendikal yaşamda değişim anlayışı. Çalışma ve Toplum, 1, 39-54.
• Sümer H. H. (2016). İş hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Süzek S. (2017). İş hukuku. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Şenocak H. (2009). Sosyal güvenlik sistemini oluşturan bileşenlerin tarihi süreç ışığında değerlendirilmesi. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 56, 399-468.
• Quataert D. ve Zürcher E. (1998). Osmanlı’dan cumhuriyet Türkiye’sine işçiler 1839-1950. İstanbul: İletişim Yayıncılık A. Ş.
• Taş H. Y. (2012). Toplumsal sınıfların değişim sürecinde, sendikalar ve sendikaların geleceği. Hak-İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 1, 60-80.
• Ünlütürk Ulutaş Ç. ve Ulutaş T.B., (2015). Angarya ve zorla çalıştırma: uluslararası düzenlemeler ve yüksek mahkeme kararları ışığında bir değerlendirme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8, 327-339.
• Yetkin A. (2013). Osmanlı Devleti’nde hukuk devletinin gelişim süreci. Uluslararası Sosyal Araştırma Dergisi, 6, 381-413.
• Yıldırım K. (2012). Balkan savaşlarının Osmanlı’da işçi hareketleri üzerindeki etkileri. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi / Journal of Turkish World Studies, XII, 213-234.
• Yorgun S. (2013). Sosyal politika açısından 6356 sayılı sendikalar ve toplu iş sözleşmesi kanunu. Çalışma ve Toplum, 39, 357-379.